آموزش کاشت زعفران و تاریخ کاشت زعفران
یکی از علل مهم پایین بودن عملکرد مزارع زعفران در ایران به خصوص در سال اول کاشت، عدم رعایت تاریخ مناسب کاشت زعفران است.
- جهت مشخص نمودن زمان دقیق کاشت زعفران نیاز به بررسی ها و تحقیقات جامع برای هر منطقه به طور جداگانه و با لحاظ نمودن ویژگی های اقلیمی، توپوگرافی و خصوصیات خاک شناختی می باشد.
کشاورزان زعفران کار از اواسط مرداد ماه شروع به جابجایی پیازها می نمایند، هر چند که مطالعات جامع میدانی در استان های خراسان رضوی و جنوبی نشان می دهد که بیشترین درصد فراوانی تاریخ کاشت پیاز زعفران در فاصله 10 تا 20 شهریور ماه می باشد. در محدوده اردیبهشت و خرداد که پیازها تحت تأثیر هورمون های بازدارنده، دارای خواب کامل هستند می بایست نسبت به جابجایی پیازها و ایجاد مزارع جدید اقدام نمود و در ماه های تابستان گرچه پیازها ظاهراً در حال خواب هستند ، اما تحت تأثیر هورمون های رشد دارای فعالیت های گسترده تکوین و تمایز اندام ها می باشند و هر گونه جابجایی پیازها به منظور احداث مزارع جدید به مرحله تکوین اندام های زایشی خسارت وارد نموده و موجب کاهش عملکرد نهایی می شود.
کشت پیاز زعفران در اواسط خرداد ماه که پیازها در خواب حقیقی هستند مناسب تر است؛ زیرا در این صورت پیازها در طی دوره خواب در زمین مستقر شده و در سال اول محصول کافی تولید می شود.
پیاز زعفران را از موقع خزان بوته (اوایل خرداد) تا اواسط مهر می توان کشت نمود، اما بهتر است در اواسط تابستان که محیط بسیار گرم و میزان رطوبت نسبی هوا فوق العاده کم است و ممکن است پیازها آسیب ببینند، کشت نشود، مگر این که پیازها قبلا اًز خاک در آورده و در محل سرد و خشکی نگهداری شوند.
در استاندارد ملی ایران بیان شده است که بهترین زمان کاشت و انتقال پیاز زعفران نیمه اول تیر ماه می باشد و بایستی پیاز زعفران حداکثر طی مدت دو هفته از زمین قدیمی برداشته و در زمین جدید کاشته شود.
- بیش از 60 درصد از کل تاریخ های کاشت زعفران در شهرهای مهم زعفران کاری ایران در فاصله اول تا آخر شهریور ماه انجام می شود.
- موقع کاشت زعفران در مناطق خنک تر ، کمی زودتر از مناطق با سردسیری کمتر تا معتدل و گرمسیر می باشد.
در مجموع تعیین یک تاریخ کاشت عمومی برای تمامی مناطق ممکن نبوده زیرا تاریخ کاشت مناسب پیاز زعفران در هر منطقه به عوامل متعددی به خصوص عوامل اقلیمی بستگی دارد و در این بین درجه حرارت نقش بسیار موثری در تعیین محدوده زمانی تاریخ کاشت در هر منطقه دارد.
روش کاشت زعفران
در زراعت زعفران عمق کاشت 15 تا 20 سانتیمتری معمول است.کاشت زعفران در عمق مناسب باعث حفاظت پیازها از یخ زدگی زمستانه و گرمازدگی تابستانه می شود. کاشت عمیق تر از 20 سانتیمتر ممکن است در سبز شدن گیاه و خروج گل ها از خاک اختلال ایجاد کرده و باعث کاهش شدید عملکرد شود. در عمق کاشت 20 سانتی متر به دلیل افزایش طول لوله گل، برداشت زعفران راحت تر شده و تعداد پیازهای خواهری تولید شده نیز در عمق کاشت 20 سانتی متر مقداری بیش از 15 سانتی متر می باشد.
عوامل مؤثر در عمق کاشت پیاز زعفران
- ارتباط نزدیکی بین اندازه پیاز زعفران و عمق کاشت وجود دارد و با افزایش وزن پیاز می توان عمق کاشت را بیشتر در نظر گرفت.
- نحوه کاشت زعفران نیز عمق کاشت مناسب را تحت تأثیر قرار می دهد، به طوری که در شرایطی که کاشت به روش کپه ای باشد، شاید بتوان عمق کاشت را افزایش داد، زیرا در این شرایط فعالیت هم افزایی کلونی پیازها عمل سبز شدن و خروج گیاه از خاک را در مقایسه با شرایط کاشت به روش تک پیازی آسان تر خواهد نمود.
- در کشت چندساله عمق کاشت 10 تا 20 سانتی متر و در کاشت یک ساله 8 تا 10 سانتی متر می باشد.
روش اصلی کاشت زعفران در مناطق زعفران کاری خراسان
روش ردیفی کاشت پیاز زعفران
در سال های اخیر به دلیل استفاده از ادوات مکانیزه، روش کاشت ردیفی از مطلوبیت بیشتری برخوردار شده و هر ساله درصد بیشتری از مزارع با این شیوه کاشته می شوند
روش های سنتی یا کپه ای کاشت پیاز زعفران
کاشت سنتی به صورت کپه ای انجام می شود و در کف هر گودال 3 تا 15 پیاز کاشته می شود.
هر چند میران عملکرد در سال های ابتدای بهره برداری از زمین در روش کاشت کپه ای مقداری بالاتر می باشد، ولی در سالیان اخیر به دلیل افزایش هزینه های کارگری تمایل به استفاده از روش کاشت ردیفی بیشتر شده است، زیرا سود نهایی کشاورز در این روش به دلیل کاهش هزینه های نیروی انسانی که بخش مهمی از هزینه های تولید زعفران را به خود اختصاص می دهد، بیشتر می باشد.
در ایران کشت زعفران عمدتاً بصورت سنتی و به شکل کرتی و کپه ای و در موارد اندکی بصورت پشته ای رایج می باشد.
در کشت سنتی، پیاز زعفران معمولاً به صورت کپه ای و به ندرت به صورت جوی و پشته ای کشت می شود که در این روش به فاصله 25 سانتی متر از هر جهت، یک بیل گودبرداری شده و در کف هر گودال سه تا 15 پیاز کشت می نمایند. ممکن است بجای گودبرداری با بیل، با گاوآهن ایرانی و فاروئر شیار درآورده شود. در این روش فاصله ی شیارها از همدیگر 30 تا 35 سانتی متر و فاصله کپه ها از یکدیگر 25 سانتی متر است و تراکم کاشت تقریباً بین 40 تا 180 پیاز در متر مربع می باشد.
از مزایای کشت جوی پشته ای، می توان به تسهیل آبیاری، ممانعت از غوطه ور شدن پیازها در خاک غرقاب و متعاقب آن ممانعت از پوسیدگی پیازها و نیز حفاظت بهتر از زعفران در برابر دماهای بالا، آفات و بیماری ها اشاره کرد. از مشکلات این روش، افزایش احتمال سرمازدگی پیازها در زمستان می باشد.
- برای کاشت مسطح زعفران، تراکم کاشت 50 گیاه در متر مربع، حداقل مقدار پیاز مصرفی حدود 4 تن در هکتار، فاصلۀ بین و روی ردیف ها به ترتیب 20 و 10 سانتی متر و عمق کاشت 15 سانتیمتر می باشد.
- در کاشت سنتی زعفران نیز اقدام به حفر گودالهایی به فواصل 25 سانتی متر، شعاع 20 تا 25 سانتی متر و عمق 20 تا 25 سانتی متر شده و سپس تعداد 3 تا 15 پیاز در هر گودال کاشته می شود.
تراکم و آرایش کاشت زعفران
تراکم و آرایش کاشت از عوامل مهم تاثیرگذار بر عملکرد زعفران می باشند و ارتباط نزدیکی نیز بین این دو عامل وجود دارد. تراکم بوته در واحد سطح بسته به نوع و روش کشت، عادت زارعین، اندازه پیاز، روش تولید و طول زمان بهره برداری متغیر می باشد.
- انتخاب تراکم کاشت مناسب در زراعت زعفران ضمن افزایش دوره بهره برداری این محصول، سبب افزایش عملکرد و کاهش طول دوره بین کاشت تا اقتصادی شدن عملکرد می شود.
کشت ردیفی با تراکم 50 بوته در متر مربع و به وزن 4 تا 5 تن پیاز درشت در هر هکتار برای حصول حداکثر عملکرد زعفران مناسب می باشد.
در خصوص تراکم کاشت مناسب پیاز زعفران، باید عمر مزرعه زعفران را نیز در نظر گرفت، زیرا در اولین سال گلدهی، بیشترین عملکرد گل می تواند از بالاترین تراکم ها به دست آید، چون در سال اول کاشت، تعداد پیازها کم و مسئله رقابت بین بوته ها مطرح نیست.
معمولاً بسته به اندازه پیاز، روش و تراکم کاشت به ازای هر هکتار بین 4 تا 10 تن پیاز مورد نیاز است و در هر 1000 متر مربع حداقل 400 کیلوگرم پیاز کاشته می شود.
اجرای الگوهای کشت پرتراکم زعفران تا حدود 400 پیاز در متر مربع ممکن است به عنوان یک راهکار جهت جبران کاهش عملکرد در نظر گرفته شود. کشت پر تراکم باعث بهره برداری سریع تر از مزارع تحت کشت زعفران می شود، اما بدیهی است که کاشت با تراکم های زیاد فقط در شرایطی منطقی خواهد بود که این محصول به صورت یکساله کشت شود ، زیرا در غیر این صورت به دلیل تکثیر پیازها در سال دوم، تراکم بیش از حد تأثیر منفی بر عملکرد خواهد داشت.
جهت قرارگیری پیاز زعفران در خاک
در بسیاری از مواقع پیاز زعفران به صورت تصادفی و سنتی بدون در نظر گرفتن نحوه قرار گرفتن پیاز در خاک کاشته می شود.
روش کاشت عمودی پیاز که در آن جوانه ها رو به بالا قرار می گیرند، دارای بیشترین عملکرد کلاله است.
جهت کاشت گیاه زعفران توصیه می شود پیازها با اندازه درشت تر تهیه شده و به صورت عمودی کاشته شود.
جدول پیشنهادی برای روش کاشت، تراکم، عمق کاشت و تعداد سال بهره برداری از مزارع زعفران
مشخصاتتان را وارد کنید 