سامانه آبیاری لینیر یا ماشین های آبیاری با حرکت خطی
سامانه های موسوم به لینیر یا ماشین های آبیاری با حرکت خطی در واقع نوعی از لوله های چرخدار بزرگ هستند که در آ نها لوله لاترال مشابه سامانه های سنترپیوت روی برج ها قرار گرفته است. عملکرد لینیر یا ماشین های آبیاری با حرکت خطی همانند سنترپیوت است، با این تفاوت که لینیر یا ماشین های آبیاری با حرکت خطی به جای حرکت شعاعی به صورت خطی حرکت می کند و زمین تحت آبیاری به شکل مربع یا مستطیل است.
سامانه آبیاری لینیر اولین بار در سال 1971 با هدف آبیاری مزارع بزرگ و یکپارچه ساخته شد. از مشکلات لینیر یا ماشین های آبیاری با حرکت خطی این است که بر خلاف سنترپیوت پس از پایان یک دور آبیاری در محل اولیه خود قرار نمی گیرد و باید به محل اولیه برگردانده شود. حرکت برگشتی باعث تلفات زمانی، غیریکنواختی دور آبیاری و فرورفتن در گل می شود. هر دستگاه لینیر یا ماشین های آبیاری با حرکت خطی می تواند بین 30 تا 100 هکتار را آبیاری کند.
اجزای سامانه آبیاری لینیر
اجزای سامانه لینیر شبیه سنترپیوت است. یکی از تفاوت های اساسی دستگاه های لینیر و سنترپیوت آن است که در سنترپیوت آب به راحتی به یک نقطه مرکزی منتقل می شود و از آنجا با پمپ وارد لوله لاترال ( فرعی ) می شود، اما در ماشین های لینیر برای آنکه لوله لاترال در تمام طول زمین به آب دسترسی داشته باشد، معمولا سه روش به کار برده می شود که عبارت اند از:
1- احداث یک کانال ذوزنقه ای بتونی در وسط یا کناره زمین، به طوری که لوله برداشت آب با حرکت دستگاه همیشه در داخل کانال قرار دارد و آب مورد نیاز لوله لاترال تأمین می شود.
2- احداث یک خط لوله اصلی در مرکز یا کناره زمین و درنظرگرفتن تعدادی شیر برداشت ( هیدرانت ) روی آن. در این روش ماشین لینیر به یک شیلنگ منعطف به طول 100 تا 150 متر مجهز است و به ترتیب که ماشین به سمت جلو حرکت می کند، در ایستگاه های مختلف توقف می کند و لوله خرطومی از یک شیر باز و به شیر جلوتر متصل می شود.
3- استفاده از هیدرانت ها با جفت کننده های اتوماتیک که مخصوص دستگاه های بسیار پیشرفته است.
امروزه بیشتر از روش دوم یعنی احداث یک خط لوله اصلی استفاده می شود. در این سامانه که بیشتر برای زمین های مستطیل شکل به کار می رود، طول لوله لاترال برابر عرض زمین است و با پیشروی، تمام سطح مزرعه را آبیاری می کند. موتورهای نصب شده روی برج های کناری یا وسط لوله لاترال عمل تنظیم سرعت را بر عهده دارند و سایر برج ها با حرکات خود لوله لاترال را در یک خط مستقیم قرار می دهند.
کابلی که در سرتاسر لوله کشیده شده است، با اتصالات خود و قطع و وصل جریان برق باعث روشن و خاموش شدن موتورهای نص بشده روی چرخ ها می شود و کمک می کند که لوله لاترال همیشه در یک خط مستقیم قرار گیرد.
مقایسه سامانه سنترپیوت و لینیر
آبیاری با سامانه لینیر غالباً این روش را در مقام مقایسه با دستگاه های سنترپیوت قرار می دهد که باید به مزایا و معایب آن توجه کرد. برخی از این موارد عبارت اند از:
- با ماشین های لینیر می توان زمین های مستطیلی و مربعی را آبیاری کرد.
- در آبیاری با ماشین های لینیر تمام مساحت زمین آبیاری می شود.
- در ماشین های لینیر به نصب آبپاش تفنگی انتهایی نیازی نیست.
- شدت پخش آب در ماشین های لینیر در تمام طول لاترال یکسان است؛ درصورتیکه در سنترپیوت شدت پخش در انتهای لاترال به دو برابر می رسد.
- ماشین لینیر پس از تمام شدن آبیاری در موقعیت اولیه خود قرار نمی گیرد و برای آبیاری مجدد زمین دستگاه باید جابه جا شود؛ می توان دستگاه را به روش های مختلفی در زمین به حرکت درآورد:
روش اول: ماشین تا مرکز قطعه زراعی را آبیاری می کند، در مرکز قطعه آب قطع می شود و سیستم به سرعت به انتهای دیگر قطعه زراعی منتقل می شود؛ آب مجددا وصل می شود و آبیاری نیمه دوم زمین شروع می شود و دستگاه به سرعت به نقطه شروع اولیه منتقل می شود و آبیاری بعدی شروع می شود.
روش دوم: دستگاه به سمت انتهای زمین زراعی حرکت می کند و در دور رفت، آبیاری سبک انجام می شود؛ سپس از انتهای زمین و در دور برگشت نیز یک آبیاری سبک انجام می شود و دستگاه در نقطه شروع اولیه قرار می گیرد.
- در سنترپیوت امکان تزریق کود مایع از پایه مرکزی با یک دستگاه تزریق برای حداقل 3 دستگاه سنترپیوت وجود دارد.
- در سنترپیوت مدیریت بسیار ساده است، به طوریکه چندین دستگاه را می توان توسط یک کارگر آموزش دیده و مجرب اداره کرد.
- سنترپیوت پس از پایان آبیاری به جای اول خود باز می گردد و آماده شروع مجدد است.
- در سنترپیوت به کانال یا لوله و هیدرات نیاز نیست.
- بهره برداری و کنترل حرکت دستگاه لینیر دشوارتر از سنترپیوت است.
- هزینه سامانه لینیر به مراتب بیشتر از دستگاه های سنترپیوت است.
هدف اصلی سامانه آبیاری لینیر
هدف اصلی در سامانه آبیاری لینیر آن است که هزینه ها در واحد سطح کاهش یابد. این امر با افزایش وسعت زمین به ازای استفاده از یک لوله لاترال امکا نپذیر است. طول لوله لاترال ( یا عرض زمین ) تقریبا ثابت و بین 400 تا 800 متر است و سعی می شود طول زمین تاحد ممکن طولانی باشد تا سطح آبیاری شده از این طریق افزایش یابد و هزینه ها در واحد سطح کاهش یابد. اگر در محل اتصال دستگاه به هیدرانت ( شیر ورودی و خروجی ) از لوله خرطومی استفاده شود، باید به این نکته توجه کرد که طول لوله خرطومی نمی تواند از 100 تا حداکثر 150 متر تجاوز کند. هرچند، به دلیل سنگینی لوله خرطومی عملاً طول این لوله ها بین 50 تا 75 متر در نظر گرفته می شود. بنابراین فاصله هیدرانت ها روی لوله اصلی 100 تا 150 متر است. لوله های خرطومی که در بازار موجود هستند از جنس پلاستیک یا برزنت یا انواع دیگری هستند که برخی از آنها سبکتر اما قیمت آنها گرانتر است.
مشخصاتتان را وارد کنید 