آبیاری بارانی قرقره ای و دستگاه آبفشان قرقره ای
ماشین آبیاری آبفشان قرقره ای یا شیلنگ پیچ نخستین بار در سال ۱۹۶۵ مورد استفاده قرار گرفت. این دستگاه شامل یک قرقره حامل لوله پلی اتیلن ،یک ارابه حامل آبپاش، توربین و جعبه دنده می باشد. بر روی ارابه یک آبپاش بزرگ و یا یک بوم ( لوله حامل تعدادی آبپاش کوچک ) نصب می شود. در اثر جریان آب عبوری از توربین و به چرخش درآمدن محور توربین نیرو به جعبه دنده منتقل و باعث به چرخش در آمدن قرقره و در نهایت کشیده شدن لوله پلی اتیلن به سمت قرقره می شود. سرعت کشش لوله پلی اتیلن که به ارابه حامل آبپاش متصل شده است قابل تنظیم است و بر اساس سرعت حرکت ارابه عمق آب بارش مورد نیاز قابل تنظیم است در شکل زیر نمای کامل یک دستگاه آبیاری بارانی غلطان نشان داده شده است.
معمولاً این دستگاه آبیاری، از شیرهای آبگیری سطح مزرعه که به یک شبکه تحت فشار وصل شده است، آبگیری می کند و یا ممکن است به وسیله پمپی که با نیروی موتور دیزلی و یا محور توان دهی تراکتور (P.T.O) کار می کند از کانال آبگیری نماید.
این ماشین، علاوه بر آبیاری در شرایط مناسب سایر سامانه های آبیاری بارانی، برای آبیاری در اراضی که به صورت مناسبی تسطیح نشده اند و یا خط انتقال آب در آنها احداث نشده، قابل استفاده است. این ماشین می تواند برای آبیاری اراضی شیبدار که امکان تسطیح و جابه جایی خاک با محدودیت روبه رو است، برای آبیاری تکمیلی اراضی دیم، به ویژه در حاشیه رودخانه ها ،کاربرد زیاد و مؤثری داشته باشد.
این دستگاه در اندازههای مختلف ساخته و به بازار عرضه می شود. در نمونه های کوچک، قطر لوله حدود ۵۰ میلی متر و طول آن به حدود ۱۵۰ متر و در نمونه های بزرگتر قطر لوله به ۱۰۰ میلی متر و طول آن به ۴۰۰ متر نیز می رسد. نامگذاری مرسوم دستگاه نیز بر اساس قطر و طول لوله است. سامانه آبیاری آبفشان قرقره ای کاملاً متحرک بوده و قابلیت استفاده در بسیاری از موارد را دارد.
روی ارابه این دستگاه از دو نوع آبپاش تفنگی و بوم با آبپاش های اسپری کننده استفاده می شود. مزایا و معایب روش آبیاری بارانی قرقره ای به شرح زیر است:
مزایا و معایب آبیاری بارانی قرقره ای
توجه به مزایا و معایب آبیاری قرقره ای در مطالعات مقدماتی برای انتخاب این روش برای آبیاری مزارع امری ضروری است. بدون توجه به مزایا و معایب سیستم در شرایط مزرعه یا منطقه ممکن است سیستم آبیاری عملکرد مناسب نداشته و با تحمیل هزینه اقتصادی سنگین به زارع تأثیر قابل توجهی در افزایش راندمان آبیاری نداشته باشد.
مزایای آبیاری بارانی قرقره ای
- آبیاری بارانی قرقره ای انعطاف پذیر بوده و قابل کاربرد در مزارع با شکل های مختلف است.
- دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای قابلیت حمل و نقل بالایی دارد و آن را می توان به راحتی با تراکتور جابه جا نمود بنابراین وسیله مناسبی برای آبیاری قطعات کوچک و پراکنده است.
- از این دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای برای آبیاری تکمیلی، در فصول خشک سال و همچنین در مراحل بحرانی رشد گیاه مانند مرحله گل دادن، تشکیل خوشه و دانه بستن می توان استفاده کرد.
- این دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای نیاز به سرمایه گذاری پائین تری نسبت به سایر سیستم های آبیاری بارانی دارد.
- پایین بودن هزینه کارگری
- با این روش آبیاری بارانی قرقره ای می توان زمین های مسطح، شیبدار، خاک های رسی و شنی و همچنین گیاهان پایه بلند و پایه کوتاه و حتی درختان را نیز آبیاری نمود.
- با این سیستم آبیاری بارانی قرقره ای می توان کود را همراه آب آبیاری بدون بروز هرگونه مشکلی به کار برد. همچنین برای پخش کودهای دامی و فاضلاب ها نیز می توان از دستگاه به روش مطلوب استفاده کرد.
- به دلیل تولید دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای در اندازه و مدل های مختلف، می توان با توجه به مقدار آب، سطح زیر کشت و نوع گیاه، دستگاه مناسب را انتخاب و مورد استفاده قرار داد.
- آبپاش های مورد استفاده در دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای به دلیل بزرگ بودن قطر دهانه خروجی آبپاش ها به گرفتگی حساسیت ندارند. بنابراین، سیستم آبیاری بارانی قرقره ای به سیستم فیلتراسیون نیاز ندارد و تنها استفاده از یک فیلتر توری قبل از لوله مکش کافی است.
معایب آبیاری بارانی قرقره ای
- آبیاری بارانی قرقره ای نسبت به سایر سیستم های آبیاری بارانی نیاز به فشار بالاتری دارد.
- در مناطقی که باد شدید می وزد و یا هوا خیلی گرم و خشک است دستگاه دارای یکنواختی پخش پایین است.
- خرید این دستگاه نیاز به سرمایه گذاری اولیه دارد.
- شدت پخش بالا، که در بعضی زمین های دارای بافت سنگین به رواناب منجر می شود. البته لازم به ذکر است که این مشکل به نظر می رسد که یک مشکل مدیریتی باشد و با کاربرد نازل های کوچکتر و فشار بیشتر این نقیصه قابل رفع باشد.