گاو شیری و روش های نگهداری گاو در جایگاه

برای نگهداری گاوها در اصطبل چند روش امکان پذیر است. در برخی نقاط گاو را در اصطبل بسته و یا با توجه به شرایط، گاو را در اسطبل باز و یا نیمه باز نگهداری می کنند. در برخی مناطق هم گاوها را به صورت آزاد در مرتع پرورش می دهند. جایگاه را باید در زمینی سطح و خشک با فاصله کافی از منازل مسکونی احداث نمود و باید پشت به بادهای دائمی بوده و از نور خورشید به طور مناسب برخوردار باشد. جهت پرورش گاو از سه نوع اصطبل بسته، نیمه باز و باز استفاده می شود.

اصطبل بسته

این نوع اصطبل دارای سقف و چهار دیوار است که گاوها از طریق درب اصطبل به آن وارد یا از آن خارج می شوند. این نوع اصطبل ها باید از نور و تهویه کافی برخوردار باشند. همچنین قابلیت ضد عفونی کردن را داشته و حمل کود در آنها به سهولت انجام پذیرد. به جهت صرفه جویی در وقت و سهولت در انجام کارها، در مواقع خوراک دادن به گاوها و گوساله و شیر دوشی لازم است قسمت های مختلف اصطبل با بخش های دیگر ارتباط داشته باشند. این نوع جایگاه برای مناطق سردسیر مناسب تراست.

 دامداران باید در نظر داشته باشند پرورش گاوشیری با این نوع اصطبل نسبت به روش های دیگر هزینه بیشتری دارد عرض استطبل های بسته معمولاً ۱۱ متر در نظر گرفته می شود و طول آن به تعداد گاو موجود در آن بستگی دارد ارتفاع دیوار اصطبل بسته، با توجه به نوع آب و هوای منطقه متفاوت می باشد. ولی معمولاً ارتفاع در وسط به ۳/۵ تا 4 متر می رسد

کف استطیل اگر از بتون باشد بهتر است. کف باید دارای شیب ملایم طولی به اندازه  2 سانتی متر در یک متر باشد تا جمع آوری فضولات در آن به آسانی صورت گیرد ارتفاع پنجره ها از سطح جایگاه ۱۵۰-۱۲۰ سانتی متر می باشد. مساحت پنجره نسبت به کف جایگاه محاسبه می شود و برحسب آب و هوا متفاوت است. در مناطق سردسیر ۳/۵ درصد مناطق معتدل ۵ درصد و گرمسیر ۱۰ درصد مساحت کف جایگاه است.

ورودی جایگاه باید به اندازه کافی عریض باشد تا گاوها حین عبور دچار مشکل نشوند عرض درهای ورودی ۱/۲۵ متر و ارتفاع آن ۲/۵-۲ متر برای عبور یک گاو می باشد.

94,000 تومان188,000 تومان کاملترین مجموعه آموزش پرورش گاو شیری و گوساله شیری

74,000 تومان148,000 تومان فیلم های آموزشی گاوداری، دامداری و دامپروری

134,000 تومان268,000 تومان فیلم آموزش بهبود تغذیه دام

94,000 تومان188,000 تومان آموزش تولید علوفه، سیلو کردن و سیلاژ

اصطبل باز

این نوع اسطبل ها از چهار طرف باز می باشند و فقط دارای سایانی به منظور استراحت دام ها است. در این نوع اصطبل ها محل مخصوصی برای شیر دوشی گاوها طراحی می شود مزیت پرورش گاوشیری در این اصطبل ها پایین بودن هزینه ساخت، استفاده کمتر از نیروی کارگر، راحت بودن جمع آوری کود و کاهش بیماری مفصلی و افزایش تشخیص فحلی می باشد.

اصطبل نیمه باز

ساختمانی است که از سه طرف مسدود شده ولی قسمت جلو آن باز است. گاوها  همیشه آزاد هستند. و در محوطه باز جلوی ساختمان که بهاربند نامیده می شود استراحت و تغذیه می کنند در این نوع اصطبل ها آخورها و آبشخورها را در قسمت بهاربند درست می کنند.

بخش های مختلف یک اصطبل نیمه باز عبارتند از: 1- جایگاه گاوهای شیرده 2- جایگاه تلیسه ها 3- جایگاه گاوهای خشک، 4- جایگاه گاوهای نر 5- جایگاه گوساله ها 6- باکس های گوساله ها 7- سالن انتظار شیر دوشی8- سالن شیر دوشی 9- زایشگاه 10- سیلو انبار علوفه و ۱۱ - انبار کنسانتره، 12- سالن شیر سردکن 13- محل نگهداری مکمل ها و داروها، 14- اتاق استراحت کارگران  15-دفتر کار مدیر

ممکن است در گاوداری های روستایی کلیه قسمت های ذکر شده در نظر گرفته نشود و تنها برخی از بخش های مهم تر مورد توجه باشد.

اصطبل گاونر

اصطبل گاوهای نر باید از اصطبل ماده گاوها فاصله داشته ولی نزدیک به آن باشند تا هنگام جفت گیری طبیعی به راحتی از آنها استفاده نمود. بدین صورت آمیزش گاوها کنترل شده خواهد بود. اصطبل گاونر باید از مصالح مستحکم بنا شود و راهرو خوراک دهی بیرون جایگاه باشد. آخور غذا باید به گونه ای طراحی شود که برای افرادی که با گاو نر سر و کار دارند، بی خطر باشد. ابعاد آن ۳×۵ متر مربع در نظر گرفته شود. بهتر آن است که در اصطبل گاوهای نر جایگاه های جداگانه ای برای گاوهای نر جوان و مسن تر در نظر گرفت. معمولاً برای بارور کردن هر ۳۰-۲۵ راس گاو ماده یک راس گاو نر کفایت می کند.

زایشگاه

به ازای هر ۸ تا ۱۰ رأس ماده گاو یک اتاق زایش، آبشخور یا باکس مورد نیاز است که اندازه آن به جثه ی گاو بستگی دارد. متوسط مساحت مورد نیاز به ازای هر گاو ۱۰ متر مربع می باشد. زایشگاه باید از تهویه به میزان کافی برخوردار باشد تا رطوبت آن و احتمال بروز بیماری ها کمتر شود زایشگاه باید خشک و تمیز بوده، به طور منظم ضدعفونی شده و مواد بستر کافی داشته باشد.

درمانگاه

برای درمان و تیمار گاوهای بیمار باید آنها را از دیگر گاوها جدا کرده و از آنها مراقبت نمود. می توان زایشگاه و درمانگاه را به عنوان جزئی از ساختمان شیردوشی  بنا کرد.

جایگاه گوساله ها

چهار ماه نخستین زندگی گوساله، بسیار بحرانی است. حدود ۷۵ درصد از مرگ و میر گوساله ها پیش از ۲ هفتگی رخ می دهد. محیط پرورش گوساله ها بر نرخ مرگ و میر آنها تأثیر می گذارد جایگاه گوساله باید به شیوه ای طراحی شود که امکانات لازم برای پرورش گوساله از تولد تا زمان ورود به گله های گاو شیرده را داشته باشد. گوساله دانی باید متناسب با آب و هوای منطقه طراحی شود.

ویژگیهای گوساله دانی خوب عبارتند از:

1-   به آسانی تمیز شود 2- امکانات لازم برای تغدیه را دارا باشد. ۳- محیط راحتی

برای گوساله فراهم کند 4- از اصطبل گاوهای شیرده جدا باشد 5- در صورت امکان برای کنترل بیماری ها گوساله ها جدا از هم پرورش یابند 6- گردشگاه برای گوساله ها وجود داشته باشد 7- سیستم فاضلاب مناسبی داشته باشد.

باکس های گوساله

گوساله ها در باکس های انفرادی، گروهی و یا در جایگاه هایی با آبشخور آزاد نگهداری می شوند. جایگاه های انفرادی معمولاً برای نگهداری گوساله ها تا سن شیرگیری بکار گرفته می شوند و هدف از کاربرد آنها جلوگیری از انتشار بیماری ها می باشد. کف باکس های انفرادی شیاردار است که مدفوع و ادرار از راه این شیارها به زمین می ریزد طول و عرض و ارتفاع این باکس ها معمولاً ۶۰,۱۵۰ و ۱۰۰ سانتی متر است.

در باکس های گروهی، گوساله های هم سن یا هم وزن نگهداری می شوند. زیرا میزان تغذیه گوساله ها برای هر گروه متفاوت است. روش ساده برای گروه بندی گوساله ها در باکسهای گروهی به شرح زیر است.

۱- تولد تا شیرگیری

2- شیرگیری تا شش ماهگی

3- شش ماهگی تا نه ماهگی

4- نه ماهگی تا جفت گیری

5- جفت گیری یا گوساله زایی (تقریباً از ۱۵ ماهگی تا ۲۲ ماهگی)

مساحت لازم در باکس های گروهی برای گوساله های کوچک، ۱/۸ تا ۲/۲ متر مربع به ازای هر گوساله بوده و برای گوساله های ۱۰ ماهه ۲/۳ تا ۲/۸ متر مربع مساحت لازم اسست.

انبار خوراک و سیلو

انبار خوراک و سیلو را بر حسب ظرفیت دامداری می سازند. ممکن است انبار خوراک شامل انبار علوفه و کنسانتره در یک محل باشد و یا اینکه جدا از هم ساخته شوند. ارتفاع انبار کنسانتره معمولاً ۳-۲ متر و کف انبار ۳۰-۲۰ سانتی متر بالاتر از سطح زمین در نظر گرفته می شود. برای هر رأس گاو شیری باید ۱/۲۵ متر مربع مساحت زیربنای انبار کنسانتره احداث شود. ارتفاع انبار علوفه حداقل2-5 متر می باشد. برای هر رأس ۲ متر مربع انبار علوفه لازم است.

سیلو جایگاهی است که به دو حالت زمینی و یا هوایی ممکن است ایجاد شود معمولاً در سیلو ذرت علوفه ای قطعه قطعه چاپر شده را ریخته و بوسیله وسائل نقلیه سنگین همچون تراکتور و لودر آن را متراکم می نمایند. با هوای لابلای آن خارج و محیط بی هوازی ایجاد شود. سپس روی آن را توسط نایلون می پوشانند. طوری که هوا وارد آن نشود

سالن انتظار شیر دوش

جایگاهی است قبل از ورود گاوهای شیرده به سالن شیر دوشی، با توجه به تعداد دستگاه های شیر دوشی موجود در سالن شیر دوشی به تدریج گاوهای آماده شیر دوشی ار سالن انتظار شیر دوش به سالن شیر دوشی منتقل می گردند. مساحت لازم برای هر راس گاو شیری در این بخش ۲-۱/۸ متر مربع است.

سالن شیر دوشی و سردخانه

سالن های شیر دوشی و سردخانه معمولاً برای واحدهای گاو شیری بزرگ تاسیس می شوند در واحدهای کوچک و روستایی گاوهای شیرده یا به صورت سنتی ( با دست ) دوشیده شده و یا توسط دستگاه های شیر دوش تک یا دو واحدی در همان محل نگهداری گاو دوشیده می شوند.

سالن شیر دوش اتاقی است که اندازه آن بستگی به تعداد گاوهای دوشا و تعداد دستگاه های شیر دوش دارد این سالن ها به گونه ای طراحی می شوند که در یک طرف آن گاوها وارد این سالن شده و در کنار چاله شیر دوشی قرار می گیرند چاله شیردوشی گودالی است به عمق ۸۵ الی ۱۰۰ سانتی متر و عرض ۱/۵ الی ۱/۷ متر و طول آن بستگی به تعداد دستگاه های شیر دوشی و اندازه گله دارد تمامی قسمت های این چاله توسط کاشی های سفید رنگی پوشانده می شود تا هر گونه آلودگی در آن به راحتی مشخص بوده و شستشو گردد

سالن شیر دوش در یک قسمت خود معمولاً روبروی محل ورود گاوها به اتاقی به نام سردخانه منتهی می شوند. شیر گاوهای دوشیده شده توسط لوله های انتقال شیر به این اتاق منتقل گردیده و در تانکر نگهداری می شود تانکر توسط دستگاه های خنک کننده، سرد نگه داشته می شود.

جایگاه نگهداری گاو شیرده و خشک

در جایگاه نیمه باز به ازای هر راس گاو شیرده و خشک (۷ ماه آبست تا زایش) ۵/۵ تا ۶/۵ متر مربع مسقف و ۱۲تا۱۰ متر مربع قسمت بهاربند لازم است. معمولا عرض قسمت مسقف 9-10 متر و طول آن به تعداد دام موجود بستگی دارد.