جیره غذایی جوجه مرغ در مرغداری
حدود ۶۵-۶۰ درصد هزینه های جاری یک مرغداری گوشتی را جیره غذایی تشکیل می دهد، بنابراین مرغداران باید سعی نمایند از جیره هایی استفاده نمایند که ضمن تأمین کلیه مواد غذایی مورد نیاز گله اقتصادی ترین جیره نیز باشد.
جیره غذایی جوجه ها باید دارای خصوصیات زیر باشد:
با افزایش وزن گله نیازهای آنها مرتباً تغییر می یابد و تغییر جیره غذایی باید بر اساس میانگین وزن گله صورت گیرد و هر چه تنوع جیره ها بیشتر باشد، نتیجه مطلوب تری حاصل می گردد به طور کلی دو شیوه برای استفاده از جیره های مختلف غذایی در طول دوره پرورش به شرح ذیل پیشنهاد می گردد:
شیوه اول: استفاده از سه نوع دان، پیشدان، میاندان و پسدان به ترتیب برای اوایل دوره پرورش تا سن ۲۱ روزگی، از سن ۲۲ الی ۳۵ روزگی و از سن ۳۶ الی اواخر دوره پرورش.
شیوه دوم: استفاده از پنج جیره غذایی شامل: از اول دوره پرورش تا رسیدن به وزن ۳۰۰ گرم، از وزن ۳۰۰ الی ۱۰۰۰ گرم، از وزن ۱۰۰۰ الی ۱۵۰۰ گرم، از وزن ۱۵۰۰ الی ۲۰۰۰ گرم و از وزن ۲۰۰۰ گرم تا زمان کشتار.
- میزان پروتئین خام جیره در ابتدای دوره باید ۲۲ درصد در نظر گرفته شود و سپس میزان آن را مرتباً تا پایان دوره کاهش داد تا در پایان دوره میزان آن در جیره به ۱۸ درصد برسد.
- میزان انرژی جیره را باید از ۳۰۰۰ کیلوکالری در هر کیلو دان در ابتدای دوره شروع و به ۳۲۰۰ کیلوکالری در پایان دوره برسانید.
- میزان مصرف دان جوجه بر اساس انرژی دریافتی است و جوجه به محض آن که انرژی لازم را از جیره کسب کند احساس سیری می کند و دان نمی خورد. در محاسبه جیره باید نسبت انرژی به پروتئین مد نظر قرار گیرد. توصیه می شود نسبت انرژی به پروتئین در طی ۵ جیره به ترتیب ۱۳۵ ۱۴۵ ، ۱۵۵ ، ۱۶۵ و بالاخره ۱۷۵ در نظر گرفته شود.
- میزان اسید آمینه ها را نسبت به انرژی جیره می سنجند. از مهمترین اسید آمینه ها می توان به لیزین، متیونین و ترکیب متیونین + سیستین اشاره کرد. اسید آمینه لیزین در میزان رشد عضله سینه مؤثر است.
- در هر جیره با تعویض الک مخصوص می توان بر میزان درشتی ذرات آن افزود.
- هرچه میزان مخلوط کردن اجزای دان بهتر باشد یکنواختی گله بیشتر و بهتر می شود.
- پیش از مصرف هر جیره جدید نمونه ای از آن را جهت تجزیه و اطمینان از تعادل اجزای جیره و TVN ( ازت آزاد ) آن به آزمایشگاه بفرستید. این کار کم هزینه و در عین حال پرسود و مفیدی است که متأسفانه اکثر مرغداران به آن توجه ندارند و وقتی به مشکل بر می خورند و در زمانی که مقدار زیادی از دان غیر استاندارد مصرف شده باشد به فکر آن می افتند.
- ملاس انرژی زا بوده ولی به دلیل خاصیت ملینی آن نباید بیش از ۲ درصد جیره را به خود اختصاص دهد.
- کنجاله تخم پنبه منبع خوبی از پروتئین است ولی به دلیل وجود ماده سمی گوسیپول محدودیت مصرف دارد و نباید بیش از %۱۵ جیره را به آن اختصاص داد. میزان کنجاله همیشه باید کمتر از نصف سویای مصرفی باشد.
- سعی کنید پروتئین ماهی به واسطه داشتن اسید آمینه متیونین (که در سویا کم است) در جیره اوایل دوره استفاده شود ولی در جیره های بعدی می توان فقط از پروتئین گیاهی استفاده کرد. مصرف زیاد پودر ماهی در جیره علاوه بر افزایش خطر مسمومیت، به گوشت و تخم مرغ طعم ماهی می دهد بنابراین میزان آن در جیره باید کمتر از %۵ جیره باشد. همچنین در مرغ های گوشتی در سن نزدیک کشتار برای جلوگیری از طعم گرفتن گوشت آنها، باید جیره فاقد پودر ماهی باشد.
- پودر گوشت به عنوان منبع پروتئین حیوانی به لحاظ اقتصادی به صرفه بوده و می توان ۲ الی ۳ درصد جیره را به آن اختصاص داد ولی خطر آلودگی میکربی ( بخصوص سالمونلا ) داشته و باید از این جهت کنترل گردد به علاوه چون میزان Ca ( کلسیم ) و P ( فسفر) آن زیاد است باید میزان این مواد در پودر گوشت محاسبه و از Ca و P جیره کاسته شود. در مورد ضایعات کارخانه های جوجه کشی نیز همین موضوع صادق است و نکته مهم دیگر این است که در این مواد مصرف آنتی اکسیدان برای جلوگیری از افزایش اکسیداسیون و ازت آزاد ضروری است.
- مصرف جوش شیرین به میزان ۲ کیلو در تن باعث کاهش استرس گرمایی و افزایش رشد می شود. مصرف شن می تواند به خرد شدن و هضم بیشتر دان کمک کند. باید توجه داشت که بعضی از صدف ها با شن آمیخته شده اند و مصرف جداگانه شن را غیر ضروری می کنند.
- دان آماده شده در اشکال آردی (mash) حبه خرد شده (کرامبل) و حبه (پلت pellet) موجود است که به ترتیب در پیشدان (starter) میاندان (grower) و پسدان (finisher) کاربرد دارند. مصرف دان آماده باعث تشنگی جوجه ها و افزایش مصرف آب توسط آنها شده در نتیجه رطوبت مدفوع و بستر افزایش می یابد.
- از معایب دیگر دان آماده می توان به محدودیت تاریخ مصرف دان به علت مواد افزودنی و رطوبت بالای آنها ایجاد بیماری کانی بالیسم یا خودخوری در جوجه ها به علت تراکم مواد غذایی در آنها و افزایش موارد سکته و آسیت در گله به علت پرخوری جوجه ها اشاره کرد.
- بهبود ضریب تبدیل و افزایش سرعت رشد کاهش پرت و ریخت و پاش دان و مهمتر از همه فقدان آلودگی عفونی به دلیل نابودی عوامل عفونی در پروسه پلت کردن از محاسن دان آماده می باشد.
- استارت اولیه جوجه یعنی رشد اولیه آن بسیار مهم است. لذا تأمین رشد مناسب در هفته اول، کل نتیجه گیری مرغدار در پایان دوره را تحت الشعاع خود قرار می دهد به گونه ای که هر ۱۰ گرم اضافه وزن در هفته اول اختلافات وزنی معادل ۶۰ گرم را در پایان دوره به وجود می آورد. به طور کلی اگر وزن جوجه پس از پایان هفته اول به چهار برابر وزن یک روزگی برسد، جوجه استارت خوبی زده است.
- به هیچ وجه تتمه دان قبلی از دوره های پیشین را در انبار نگهداری و مورد استفاده قرار ندهید و سعی کنید به اندازۀ مصرف خرید و انبار نمائید این مسئله به خصوص در دوره هایی که گله دچار بیماری است بسیار مهم بوده و می تواند کانالی برای انتقال همان بیماری به دوره بعدی باشد.
- استفاده از محرک های رشد در بهبود عملکرد گله تأثیر به سزایی دارد. در گذشته معمولاً از آنتی بیوتیک هایی نظیر تتراسیکلین، ویرجینیا مایسین و آوپارسین با دز کمتر برای تغییر فلور میکربی روده و افزایش رشد و کاهش ضریب تبدیل استفاده می شد اما ایجاد مقاومت های میکربی باعث استفاده از پروبیوتیک ها شد که ترکیبی از باکتری های مختلف برای اسیدی کردن روده هستند. اسیدی کردن روده مانع رشد باکتری ای کولای ( E.coli ) و نیز باعث هضم و جذب بهتر مواد غذایی در دستگاه گوارش می شود. البته بجای پروبیوتیک ها می توان از اسیدهای آلی مثل اسید لاکتیک و اسید پروپیونیک و اسید سیتریک و اسید بنزوئیک هم استفاده کرد.
استفاده از آنزیم ها و مخمرهایی مانند بایوساف باعث افزایش هضم و جذب مواد غذایی و کاهش ضریب تبدیل می شود.