پرورش گوسفند داشتی و روش ها و شرایط پرورش گوسفند داشتی
از لحاظ نوع تولیدات و انتظاری که از پرورش گوسفند می رود، گوسفندداری دو نوع می باشد:
1- پرورش گوسفند داشتی
2- پرواربندی
پرورش گوسفند داشتی
در گوسفندداری داشتی هدف و منظور از نگهداری و پرورش عبارت است از حداکثر تولید بره نر و ماده در سال و همچنین تولید شیر و فرآورده های لبنی و پشم می باشد. در گوسفندداری داشتی معمولاً باتوجه به سلامتی و خصوصیات ژنوتیپی و فنوتیپی، گوسفند را تا حداکثر سن اقتصادی در گله نگهداری نموده تا بتوانند استفاده بیشتری را در طی دوران عمر اقتصادی از آن داشته باشند. معمولاً در این روش گوسفند را تا 4 الی 5 شکم زایش در مدت عمر نگهداری می نمایند (طول عمر اقتصاد ی). گوسفنددار از فروش بره های نر و اضافه بر ه های ماده که بقیه جایگزین در گله می گردند، فروش پشم، شیر و فرآورده های آن درآمد کسب می نماید. در ایران اکثر عشایر و برخی از روستاییان گوسفند داشتی را با این هدف نگهداری می کنند.
روش های پرورش گوسفند داشتی
روش متحرک (کوچرو) یا عشایری پرورش گوسفند داشتی
در این روش گله در تمام طول سال از مراتع ییلاقی، میانبند، و قشلاقی تعلیف می نمایند. در فصل بهار ( از اواسط بهار ) و تابستان گله در مراتع ییلاقی و در فصول پاییز ( اواسط پاییز ) و زمستان، گله در مراتع قشلاقی و بقیه سال در مراتع میانبند، (حد فاصل ییلاق و قشلاق) گله ها نگهداری می شود. در این نوع پرورش، تغذیه دستی حداقل است و میزان آن بستگی به وضع اقتصادی گله دار و وضعیت آب و هوا دارد. این روش به دو شکل کلی در کشور وجود دارد:
الف: شکل تمام کوچ استانی در پرورش گوسفند داشتی
تمام مراحل کوچ در فصول مختلف در داخل استان انجام می پذیرد.
ب: شکل تمام کوچ منطقه ای در پرورش گوسفند داشتی
مراحل مختلف کوچ در یک منطقه اکولوژیکی خاص که بین دو یا چند استان پراکنش جغرافیایی دارد، انجام می گیرد. نکته حائز اهمیت آن است که بر اثر کاهش کیفیت مراتع، عدم تناسب جمعیت دام با ظرفیت تعلیف مراتع، فقدان آب در مراتع، فقدان امکانات رفاهی، خدماتی و معیشتی، تبدیل اراضی مرتعی به دیم و بالاخره کمبود شدید مراتع میانبند، این روش محدود شده و بیشتر ویژه ایلات بوده و خود دارای انواع مختلفی می باشد. به غیر از ایلات و عشایر، جمعیت های پرورش دهنده دیگری که ساختار عشایری نداشته و اصطلاحا به نام دامداران متحر ک نامیده می شوند (گوسفندداران مهدی شهر در استان سمنان) به این روش متمایل هستند.
روش نیمه متحرک ( نیمه کوچ ) پرورش گوسفند داشتی
در این روش در فصل ییلاق گوسفندان از مراتع مناسب اطراف روستاها تعلیف نموده و ممکن است در تمام مدت فصل ییلاق جهت استراحت به آغل موجود در مناطق روستایی برنگردد و فقط اواخر پاییز و زمستان به علت عدم وجود علوفه مرتعی، برای چرا به آغل برگردد و در این مدت در روستا نگهداری شوند. این روش توسط روستاییان معمول است و برخی از اوقات ایلات و عشایر هم که متمایل به اسکان باشند با این روش به نگهداری گوسفند اشتغال می ورزند.
روش ثابت یا زراعی ( متراکم ) پرورش گوسفند داشتی
این روش مخصوص گوسفندداری های مدرن بوده و در طول سال گوسفند در مزرعه نگهداری و با تغذیه دستی و تعلیف از پس چر نباتات موجود در مزرعه تغذیه میگردد. در این روش پرورش گله همراه با کشت زراعت به ویژه نباتات علوفه ای همراه بوده و ممکن است زمین کشت نباتات علوفه ای در مالکیت یا اجاره گله دار باشد.
پس از فصل برداشت غلات (به ویژه گندم و جو) و صیفی جات و برداشت میوه از باغات، گله از پس چر انواع نباتات زراعی و باغی تغذیه نموده و پس از پایان پس چر زراعی از مواد غذایی تولید شده در مزرعه و یا خریداری شده تغذیه دستی می شود (فصل زمستان). در فصول بهار و اوایل تابستان گله از زمین های آیش و احیاناً مراتع اطراف منطقه و مزرعه تعلیف می شود. لیکن چندسالی است که گله داران دارای اراضی کشاورزی تلفیق گله داری و کشت علوفه را تجریه نموده اند و با بدست آوردن نتایج موفق اقتصادی، این نوع پرورش در سطح کشور رو به فزونی است.
شغل گوسفندداری
پرورش گوسفند و بز بر حسب شرایط گوناگون فیزیولوژیک و نوع بهره برداری اقتصادی ممکن است به رو ش های مختلف اجرا شود، هر شخصی با توجه به امکانات اختصاصی و بازار، محل اقامت ، اطلاعات و سرمایه خود ممکن است تولید کننده پشم، گوشت ، شیر و بره ( گله داشتی) و یا تولید کننده گوشت پروار (پروار بندی) باشد. ولی اصول کلی نظا م های مختلف بهره برداری پرورش گوسفند و بز برای هر یک از این هدف ها به شرح زیر می باشد :
الف) شرایط خوب برای پرورش گوسفند داشتی
یکی از مهمترین شرایط برای پرورش گوسفند داشتی، داشتن مراتع ییلاقی و قشلاقی خوب می باشد که در این صورت دام خوراک رایگان خواهد خورد ولی چون این امکان برای هر کس مقدور نیست لذا شروط لازم دیگری در ذیل شرح داده می شود :
کشاورزانی که آغل و باغ دارند و همواره در محل زراعت خود ساکنند می توانند با در نظر گرفتن ظرفیت آغل و علوفه تولیدی، گله ای داشته باشند که مدتی از سال را در صحرای اطراف ده چریده و فصول نامناسب را در آغل تغذیه نمایند.
اهالی مناطقی که در آن کشت یونجه و نباتات علوفه ای مقدور بوده و محصول خوبی می دهد و امکان اعزام گوسفندان به ییلاق یا قشلاق نیز موجود است می توانند گوسفنداری کنند.
ب) شرایط خوب برای پرورش گوسفند پشمی
در شرایط و امکانات اقتصادی بازار فعلی، پرورش گوسفند پشمی تنها صلاح نیست ولی هر گوسفند پشمی حتی مرینو و رامبویه نیز گوشت تولید می نماید. در کشور ما بطوری که قبلا ذکر شد نژادهایی موجود است که در حالیکه پشم خوب و مناسب فرش بافی و حتی پارچه بافی تولید می نمایند گوشت فراوان و خوبی نیز دارند و بهترین نمونه این قبیل گوسفندان نژادهای بومی ماکوئی در استان ( آذربایجان غربی) سنجابی ( کرمانشاه ) بلوچی ( خراسان رضوی ، خراسان جنوبی ، یزد و سیستان و بلوچستا ن) کرمانی ( کرما ن) نائینی ( اصفهان ) و فراهانی ( مرکزی ) کلکوهی ( مرکزی و قم) است. به هر صورت اگر شخصی بخواهد بخاطر داشتن بازار خوبی برای پشم مثل صنعت کاموا بافی ، فرش بافی ، نخ ریسی و غیره گوسفند پشمی پرورش دهد می تواند یکی از نژادهای گوشتی– پشمی را انتخاب نماید.
ج) شرایط پرورش گوسفند پوستی
تهیه پوست خوب و فروش آن تخصص لازم دارد و تجارت پوست مربوط به مد سال بوده و بعضی از سال ها بخاطر استفاده از پوست و تقاضای خیلی زیاد، قیمت نیز خوب است و بعضی سال ها وضع برعکس است. باید دامداری که تولید پوست می نماید به وضع بازارهای جهانی وارد بوده و از جریان مد در دنیا باخبر باشد .
خوشبختانه نژا د های بومی گوسفندان پوستی ایران شامل قره گل سرخس ( خراسان رضوی) کبوده شیراز ( فارس ) و زندی ( قم و تهرا ن) در عین حال نیز گوشتی می باشند و دامدار می تواند در سال هایی که قیمت پوست مناسب است بره ها را برای تولید پوست کشتار نماید و یا برعکس آنها را به منظور استفاده از گوشت پرورش دهد.
خلاصه اینکه بدلیل عدم تقاضا برای پوست در داخل و هم چنین عدم توسعه صنایع جانبی جهت تولید البسه، پرورش گوسفند پوستی برای تولید پوست فاقد توجیه فنی و اقتصادی بوده و توصیه نمی گردد. برای پرورش گوسفندان پوستی نیز شرایط مذکور در داشتی و پشمی و همچنین شروط اختصاصی دیگری را که گفته شده باید در نظر گرفت.
مشخصاتتان را وارد کنید 