آبیاری قطره ای در زراعت خربزه و هندوانه
ایران در منطقه ای از دنیا واقع شده که متوسط نزولات آسمانی سالانه آن کمتر از یک سوم میانگین بارش سالانه جهان می باشد. به علاوه توزیع زمانی و مکانی بارشها بسیار ناموزون بوده به طوریکه حتی در پر بارانترین مناطق نیز در فصل تابستان، گیاهان زراعی نیاز به آبیاری دارند. تقاضای روزافزون بازار برای محصولات جالیزی، مخصوصاً خربزه و هندوانه با توجه به محدود بودن کشت آنها در نقاطی از کشور و نیز بالا بودن درآمد حاصل از این کشت نسبت به سایر محصولات تابستانه، باعث شده است عده ای از کشاورزان این محصولات را به عنوان محور کار کاشت خود قرار دهند.
این محصولات علاوه بر مصرف داخلی، به کشورهای دور مانند آلمان، ژاپن و انگلستان صادر می شوند. از نظر سطح زیرکشت هندوانه در آسیا، ایران بعد از چین، و از نظر تولید در مقام سیزدهم دنیا قرار دارد. مراکز عمده تولید هندوانه کشور، خراسان، گرگان، خوزستان، جیرفت، بندرعباس، یزد و کازرون می باشد و خربزه بیشتر در مناطق خراسان، اصفهان، ورامین، گرمسار، ساوه و .. کشت می شود. برای کشت آبی هندوانه و خربزه به صورت سنتی، بالغ بر 10000 متر مکعب آب در هکتار مصرف می شود. هرگونه تغییر روش در آبیاری این زراعت ها که مقدار آب مصرفی را کاهش دهد، می تواند مفید و ثمربخش باشد. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده در ایران و جهان، استفاده از آبیاری قطره ای در گیاهانی که قابلیت کاشت ردیفی و با فاصله زیاد دارند، می تواند یکی از بهترین راهکارها برای تولید محصولی بیشتر با کیفیت مناسبتر نسبت به آبیاری های سطحی باشد. روش اجرا استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار قطره ای در زراعت های ردیفی، زمانی با موفقیت همراه است که به نکات و اصول بهره برداری خاص این روش آبیاری توجه خاص شود. به همین علت باید آماده سازی زمین، کاشت بذر، آرایش کاشت و سایر به طور دقیق رعایت شود.
سیستم آبیاری در کشت خربزه
استفاده از سیستم های آبیاری قطره ای که دارای سه قسمت اصلی، ایستگاه پمپاژ و مرکز فیلتراسیون، لوله های اصلی و نیمه اصلی و همچنین لوله های فرعی (مانیفولدها) یا لوله های آبده می باشند، در صورتی با موفقیت همراه است که موارد زیر به دقت رعایت شده باشد:
- انجام مطالعات و طراحی صحیح سیستم
- استفاده از لوازم و تجهیزات استاندارد و مناسب
- ارزیابی سیستم پس از اجرا و رفع مشکلات احتمالی
- مدیریت صحیح بهره برداری
سیستم آبیاری قطره ای این امکان را فراهم می نماید که هر زمان بتوان مقدار آب مورد نیاز گیاه را نزدیک ریشه در اختیار گیاه قرار داد. این مزیت بزرگ باعث توزیع یکنواخت آب آبیاری در مزرعه، صرفه جویی در مصرف آب و نهایتاً افزایش کارایی مصرف آب می شود.
در مناطقی که امکان صدمه دیدن لوله های نواری قطره ای توسط پرندگان یا جوندگان وجود دارد، می توان نوارها را در عمق 5 تا 10 سانتیمتری خاک نصب نمود. در بعضی مناطق، مواردی مشاهده شده است که کلاغ ها می توانند خسارت بسیار زیادی به این نوارها وارد کنند که این امر ظاهراً در دفعات اول برای دستیابی به آب بوده ولی بعداً بر اساس عادت، کلاغ ها لوله ها را سوراخ می کنند. درصورتیکه لوله ها در زیر خاک نصب شوند، هنگام وجین و تنک کردن مزرعه و یا مبارزه مکانیکی با علف های هرز باید دقت لازم برای جلوگیری از آسیب و صدمه رسیدن به آنها صورت پذیرد. نوارهای آبده تیپ معمولاً برای یک بار مصرف و برای یک فصل رشد مورد استفاده قرار می گیرند. معمولاً از نوارهای آبده مدل 224 یا 234 برای آبیاری محصولات ردیفی استفاده می شود. نوارهایی با ضخامت حدود 175میکرون و فاصله سوراخ های آبده 20 و یا 30 سانتیمتر مناسب می باشند که آبدهی آنها در طول یک متر در فشار 6/0 تا 7/0 بار حدود 4 لیتر در ساعت می باشد. برای صرفه جویی بیشتر در آب، جلوگیری از افزایش هزینه نگهداری، راهبری و دقت عمل بیشتر و امکان پهن کردن مکانیزه، توصیه می شود از لوله های ارزانتر که فقط برای یک سال کار ساخته شده و به بازار عرضه شده اند، استفاده شود. زیرا در صورت استفاده از لوله های مستعمل برای آبیاری، امکان استفاده از ماشین برای پهن کردن لوله کاهش یافته و در طول دوران داشت، امکان گرفتگی، پاره و یا سوراخ شدن لوله ها وجود دارد که علاوه بر اتلاف آب و کاهش یکنواختی توزیع آب در سطح مزرعه، هزینه کارگری و وقت زیادی را تلف می کند.