برداشت گل محمدی
به منظور دستیابی به محصول کیفی و درآمد پایدار و اقتصادی در کشت و تولید گل محمدی شناخت و رعایت مسائل فنی در برداشت این محصول بسیار حائز اهمیت است. این مهم با توجه به ظرافت و حساسیت گل ها در شرایط بعد از برداشت و حفظ بسیاری از مواد موثره و تولید محصولات جانبی و فراوری شده و در نهایت رقابت در بازارهای اقتصادی مشاهده می گردد.
بسیاری از تولید کنندگان و کشاورزان به علت عدم آشنایی با شیوه های فراوری بخش قابل توجهی از تولیدات اولیه خود را از دست داده و یا اینکه محصول فراوری شده آنها قابلیت رقابت در عرصه های تجاری را ندارد. از آنجایی که عمده باغداران گل محمدی کار برای فراوری گل محمدی اقدام به گلاب گیری می نمایند محصول نهایی آنها به صورت سنتی تولید می شود. در این میان ایجاد کارخانه های صنعتی در کنار گلستان ها با سطح زیر کشت قابل قبول و به گونه ای که بتواند مواد اولیه این صنایع را تامین نماید ضروری است. همچنین اطلاع از روش های فراوری و دیگر محصولات شامل گل خشک، غنچه، مربای گل محمدی و کانکریت رز و.... تولید کنندگان ضروری است.
برای رسیدن به کیفیت مطلوب گلاب و سایر فراورده های گل محمدی نحوه برداشت و رعایت نکات فنی حائز اهمیت فراوانی است. برداشت گل ها با اهداف مختلف شامل گلاب گیری، تهیه گل خشک، غنچه چینی، مربا و اسانس گیری و مصارف صنعتی و دارویی انجام می شود. گل محمدی از سال دوم شروع به گلدهی می کند و بیشترین محصول را در سال های ۴ الی ۶ دارد ولی از سال هفتم گل ها از نظر اندازه کوچک شده و مقدار محصول نیز کم می شود. در این صورت هرس کامل (کف بر کردن) گیاه توصیه می شود تا ساقه های جوان و قوی تشکیل شده و در نتیجه محصول گل و کیفیت آن به سطح دلخواه برسد.
زمان برداشت گل محمدی
زمان برداشت گل محمدی که بسته به ارتفاع از سطح دریا و مدیریت داشت گلستان ها از اواسط اردیبهشت شروع شده و در بعضی مناطق گاهی تا آخر خرداد نیز ادامه می یابد ولی معمولاً طول دوره برداشت ۲۰ تا ۳۰ روز است این بازه زمانی به صورت یک منحنی سیگموئیدی و یا به سه دوره، اوایل، اواسط و اواخر گل دهی مشاهده می گردد که پیک گلدهی و حداکثر میزان برداشت گل تر از گلستان ها در اواسط گلدهی قرار دارد.
میانگین مقدار محصول یک درختچه گل محمدی ۲ تا ۲/۵ کیلوگرم است و متوسط عملکرد در سنین ۴ تا ۵ سالگی ۴/۵ تن در هکتار است. این عدد در برخی گلستان ها با شرایط مطلوب تا ۶/۵ تن در هکتار نیز گزارش شده است.
از آنجایی که سطح گلبرگ های گل محمدی شامل کپسول های متعدد حاوی مواد آروماتیک و فرار هستند. گل های باز شده باید در صبح زود همان روز و قبل از طلوع کامل آفتاب برداشت شوند. قسمت برداشت شده گلبرگ ها، نهنج و قسمتی از دمبرگ می باشد. در زمان برداشت گل ها باید در کیسه های کاملاً نخی و پارچه ای جمع آوری و بلافاصله برای فراوری به کارگاه ها و یا کارخانه های صنعتی منتقل شوند.
متذکر می شود تحت هیچ شرایطی گل ها را در نایلون و مواد پلاستیکی جمع آوری و نگهداری نشود. به خاطر طبع گرم و فسادپذیری گلبرگ ها در فاصله زمانی ۳ الی ۴ ساعت از بین می روند. در باغ هایی که مسافت طولانی بعد از برداشت گل تا کارخانه ها طی می شود و یا به هر دلیلی فراوری به تأخیر می افتد پیشنهاد می گردد از بطری یخ در وسط کیسه های نخی گل های چیده شده استفاده شود و از فشرده شدن گل ها خودداری گردد.
غنچه چینی گل محمدی
به منظور تهیه غنچه خشک گل محمدی و مصارف غذایی و دارویی، در گلستان ها بعد از ظهر غنچه هایی که متورم شده و ۲۵ درصد از رنگ صورتی گلبرگ ها ظاهر شده است به همراه نصف دمگل ها برداشت شده و در پارچه های نخی جمع آوری می شود. برای خشک کردن غنچه ها باید در مکانی با دمای ۱۰ الی ۱۵ درجه سانتی گراد به دور از نور خورشید و با تهویه مناسب خشک شوند امروزه این عمل باوجود دستگاه های خشک کن تسهیل شده است. از هر ۵/۵ کیلو غنچه تر ۱ کیلو غنچه خشک به دست می آید.
گل خشک گل محمدی
برای تهیه گل خشک فقط گلبرگ های تر در صبح زود به روش گل چینی جمع آوری شده و شرایط خشک کردن آن کاملا شبیه غنچه خشک می باشد با این تفاوت که زمان خشک کردن خیلی کمتر است. از هر ۱۸-۲۰ کیلو گل تر ۱ کیلو گل خشک به دست می آید که برای حفظ رنگ گل و غنچه های خشک باید در محیط با رطوبت بسیار پایین و خشک نگهداری و در محفظه های خلاء بسته بندی گردند.