کاشت پسته و شرایط مناسب کاشت پسته
پسته یکی از محصولات عمده باغی کشور می باشد که به دلیل مقاومت به انواع تنش ها به ویژه تنش شوری و خشکی قابلیت کشت در شرایط مختلف آب و خاکی را دارد. هم اکنون ایران و آمریکا از تولید کنندگان و صادر کنندگان بزرگ این محصول می باشند. در آمریکا هر چند سطح زیر کشت پسته پایین تر از ایران می باشد ولیکن به دلیل عملکرد بالاتر در واحد سطح، تولید سالیانه آن بالاتر از ایران بوده که با توسعه سطح زیر کشت آن بویژه در ایالاتی مثل کالیفرنیا، تولید آن از این هم فراتر رفته و رقیب جدی ایران درصادرات خواهد بود.
پسته یکی از گیاهان مهم خانواده پسته سانان (Anacardiaceae )و متعلق به جنس pistacia می باشد. 11 الی 17 گونه و چند زیر گونه پسته در این جنس قرار دارند. تیره پسته سانان با حدود 60 جنس و 600 گونه یکی از خانواده های مهم گیاهان می باشد. پسته های وحشی که بیش تر در ارتفاعات و کوهستان های خشک و نیمه خشک استپی ایران می رویند از ارتفاع 700 متری ( خنجک در لرستان) تا 3000 متر از سطح دریا ( بنه در ارتفاعات بختیاری) یافت می شود.
پسته های اهلی که همگی آنها متعلق به Pistacia vera می باشند در دشت های حاشیه کویر، دامغان، کرمان ، رفسنجان، قزوین ، قم و.. یافت می شود.
از بین گونه های مختلف جنس پسته، چهار گونه Vera ،atlantica ،khynjuk و mutica در ایران یافت می شود. پسته درختی است که از دیرباز در نقاط مختلف ایران کشت می شده است و جنگل های وحشی پسته در ناحیه شمال شرق ایران به ویژه مرز افغانستان و ترکمنستان وجود دارد و گمان می رود که درخت پسته حدود 4-3 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته است. این گیاه در کشورهایی مثل ایران، سوریه ،ترکمنستان و غرب افغانستان رشد می کند.تولید پسته در سال ۲۰۰۵ معادل ۰۰۰،۱۹۰ تن بوده که ایران را در مقام اول در دنیا قرار می دهد. بعد از ایران، آمریکا با تولید ۰۰۰،۱۴۰ و ترکیه با تولید ۰۰۰،۶۰ تن در مقام دوم و سوم قرار داشته اند. صادرات پسته ایران در سال ۲۰۰۶ معادل ۰۰۰،۳۸ تن بوده است. کلمه پسته فارسی می باشد و از طریق زبان لاتین از فارسی وارد زبان های غربی شده است.
شرایط آب و هوایی مورد نیاز کاشت پسته
تابستان های گرم و طولانی و زمستان های سرد و طولانی جهت کشت و کار پسته توصیه می شود. دمای 45 درجه سانتی گراد در تابستان و برودت منفی 20 در زمستان را به خوبی تحمل می کند. البته میزان مقاومت بر حسب مرحله رشد گیاه، سن گیاه، نوع رقم، وضعیت تغذیه و آبیاری متفاوت می باشد. پسته نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس است. همچنین گرمای زودرس بهاره نیز موجب از بین رفتن گل ها و میوه ها در ابتدای فصل و گرمای بیش از حد در زمان مغز بستن و رشد میوه، باعث سقط جنین و افزایش درصد پوکی میوه می شوند. وجود بادهای ملایم با سرعت حدود 10 کیلومتر بر ساعت در زمان گلدهی الزامی است، ولی باد های گرم و خشک طوفانی و همراه با گرد و خاک مشکل ساز می باشد.
بارندگی مورد نیاز کاشت پسته
بارش باران در زمان گلدهی، رشد میوه، رسیدن و برداشت محصول را دچار مشکل می کند. این مشکلات از طریق افزایش رطوبت نسبی محیط باغ، شستشوی کلاله و اختلال در پراکنش مناسب دانه گرده ایجاد می شود. بطور کلی مکان مناسب کشت پسته باید در جایی در نظر گرفته شود که از حدود یک ماه قبل از فصل برداشت و در طی زمان برداشت بارندگی نداشته باشد تا محیط مساعد رشد عوامل قارچی در آن ایجاد نشود.
رطوبت نسبی محیط کاشت پسته
از احداث باغ پسته در مناطقی که رطوبت نسبی بالای 70 درصد می باشد، باید اجتناب نمود. برای داشتن حداکثر محصول، میزان رطوبت نسبی در تابستان باید کمتر از 35 درصد باشد. افزایش رطوبت نسبی در زمان گلدهی و گرده افشانی باعث کاهش بازده گرده افشانی و در نتیجه کاهش تشکیل میوه شده و در زمان رسیدن میوه هم باعث شیوع بیماری های قارچی و از جمله افزایش آلودگی محصول به آفلاتوکسین می گردد. به طور کلی وجود تابستان های گرم و خشک و طولانی و زمستان های سرد و معتدل از جمله عوامل محیطی مناسب جهت کاشت پسته می باشد.