کاشت انجیر و احداث باغ انجیر در اراضی شیب دار
با توجه به خشکسالی های پی در پی چندین سال اخیر آزمایش های گسترده ای توسط پژوهشگرهای بخش کشاورزی جهت کاهش اثرهای ناگوار خشکسالی انجام شده که نتیجه آن ارائه راهکارهایی به دست اندرکاران بخش اجرا و همچنین باغداران بوده است که یکی از این موارد کاشت گونه های گیاهی متحمل به تنش خشکی مثل انجیر است. اراضی شیب دار فرصتی برای کار آفرینی و بهره وری بهینه از زمین است، به شرط این که با رعایت نکات فنی و بهره مندی از علم و تجربه به بهترین شکل، احیا و نگهداری گردند.
انتخاب زمین برای احداث باغ انجیر
برای دسترسی به عملکرد و کیفیت بالای درختان انجیر، انتخاب اراضی شیب دار مناسب کاشت انجیر ضروری است. درخت انجیر با نیاز سرمایی حدود 400 ساعت در مناطق با آب و هوای تابستان های گرم و خشک و فاقد سرمای زودرس در فصل برداشت به خوبی پرورش می یابند. شاخه ها در زمان خواب تا دمای -9 درجه سانتی گراد را تحمل می کنند و رنگ پوست میوه ارقام خشکباری انجیر در دمای 23 تا 40 درجه سانتی گراد در زمان برداشت، بهترین کیفیت را پیدا خواهد کرد.
قبل از احداث باغ انجیر می بایستی اطلاعات کامل و جامع در زمینه آب و هوا و خاک اراضی شیب دار بدست آورد. انجام آزمایش و تجزیه خاک ضروری می باشد. انجیر در محدوده وسیعی از خاک های شنی تا لومی رسی رشد می کند. انجیر در خاک با عمق حداقل 1/2 متر بهترین رشد را دارد، اما حتی در زمین های سخت شکاف دار تولید خوبی دارند. در صورتی که اراضی شیب دار مورد نظر دارای پیشینه کشت محصولات زراعی و یا احداث باغ است، خاک آن زمین ممکن است حاوی انواع عوامل بیماریزا ( قارچها و... ) و آفات (نماتدها و...) باشد. بنابراین سه تا چهار سال نباید در این زمین ها، باغ انجیر احداث نمود و یا اینکه خاک آن باید ضدعفونی شود.
خاک های عمیق و با زهکشی خوب برای تولید خوب و بلند مدت ضروری است. درخت انجیر بسیار حساس به تنش ناشی از زهکشی ضعیف و غرقاب شدن است، بنابراین خاک های لومی تا شنی بهترین خاک برای کشت آن است. حالت غرقابی خاک باعث توقف رشد، زردی برگ و سیاهی ریشه می شود. اسیدیته مناسب خاک برای درخت انجیر 6/7 – 5/8 می باشد.
تهیه نقشه کاشت درختان انجیر برای احداث باغ انجیر
برای تهیه نقشه فنی کشت انجیر باید به روش، فاصله و شرایط کشت دیم یا با آبیاری کمکی توجه شود. در اراضی شیب دار با شیب کمتر از 50 درصد روش کشت مربعی و در شیب های تند روش کشت مثلثی پیشنهاد می گردد. فواصل کاشت در شرایط دیم 10×10 متر و در شرایط با آبیاری کمکی فاصله کشت 6×8 توصیه می شود.
پیاده کردن نقشه باغ انجیر روی زمین
زمین مورد نظر کشت انجیر می بایستی از قبل آماده شده باشد. بدین منظور اقدام به جمع آوری سنگ ها، شخم عمود بر شیب، تراس بندی و تسطیح در اراضی شیب دار می نمایند. سپس مطابق نقشه فنی طراحی شده، محل حفر چاله ها روی زمین با پودر سفیدرنگ یا میخ های بلند مشخص می گردد..
حفر چاله ها برای کاشت درختان باغ انجیر
چاله ها در محل های نشانه گذاری شده با آهک یا چوب با جهت شمالی - جنوبی با عرض نیم متر، طول یک متر و عمق یک و نیم متر در اراضی شیب دار حفر خواهند شد. در صورتی که تعداد چاله ها کم باشد حفر آنها توسط کارگر در غیر این صورت چاله ها با بیل مکانیکی حفر می شوند. خاک چاله را در پایین شیب ریخته تا به احداث آبگیر و پوشش دار کردن سریع اراضی شیب دار ( شکل1 ) کمک شود.
کاشت نهال انجیر در زمین
زمان کاشت قلمه یا نهال ( قلمه ی ریشه دار ) در اواخر زمستان و اوایل بهار در اراضی شیب دار می باشد. در زمان کشت به ازای هر چاله حدود 5 کیلوگرم کود دامی پوسیده در ته چاله اضافه و خاک مناسب روی آن ریخته می شود. در صورت نامناسب بودن خاک مثل خاک های سفید رنگ در ته گودال، تعویض خاک ضروری است. در شرایط به طور کامل دیم، دو قلمه سالم ( شکل 2 ) و بلند ( حدود 80 سانتی متری )ُ به طور مورب و بالای قلمه رو به جنوب گذاشته و اطراف آن خاک ریخته، و خاک اطراف آن با پا به طور کامل فشرده شود. ریشه دهی و نمو شاخه در قلمه های تیمار شده با 100 میلی گرم در لیتر هورمون ریشه زایی مناسب تر است. در ناحیه بالای قلمه خاک نرم و بدون فشردگی ریخته شود. با این کار هم همه قسمت های قلمه زیر خاک خواهد رفت و هم قسمتی از سطح گودال خالی می ماند که در سال های بعد با خاک دهی تدریجی هم سطح زمین خواهد شد. برای حفظ رطوبت خاک در شرایط دیم، اطراف محل خروج شاخه انجیر در سال اول بعد از کشت قلمه به صورت مخروطی شکل، سنگ هایی چیده و منافذ آنها با خاک پر می شود. در شرایط با آبیاری کمکی یا سال های پر باران کشت پاجوش یا نهال انجیر مناسب تر از تکثیر با قلمه است در صورت تکثیر با پاجوش یا نهال، ایجاد یک مخروط با خاک مناسب درون گودال و سپس کاشت نهال روی مخروط به طوری که ریشه ها به طور یکنواخت روی مخروط گسترده شوند، به رشد سریع بعدی گیاه کمک خواهد. در روش تکثیر با نهال یا پاجوش، سنگ چین و خاک ریزی روی آن لازم نیست.