کاشت درختان زیتون برای ایجاد باغ زیتون
بعد از اینکه زمین باغ زیتون را آماده کردیم، نوبت به کاشت نهال های زیتون می رسد. اما قبل از کاشت نهال های زیتون، ابتدا باید تراکم کاشت نهال های زیتون را مشخص کنیم.
تعیین تراکم کاشت درختان زیتون
تعیین تراکم کاشت یک باغ زیتون در واقع به مفهوم کشت درخت در فواصلی مناسب بمنظور استفاده بهتر از فضا می باشد. شاخه های زیتون هنگامی که در معرض سایه کامل قرار بگیرند قادر به گلدهی و تولید میوه نخواهند بود. بنابراین اگر درختان خیلی نزدیک بهم کاشته شوند سایه اندازی شاخه ها برروی همدیگر باعث کاهش تولید محصول خواهند شد. یک باغ جدید بایستی در حداقل زمان به باردهی اقتصادی برسد .رساندن یک باغ درحداقل زمان به باردهی اقتصادی به تراکم درخت بستگی دارد.
طراحی باغ زیتون
هدف ازانتخاب سیستم کاشت بالا بردن سطح باروری در با غ زیتون بوده ودر عین حال ایجاد فاصله مناسب بین درختان برای رشد و نمو و انجام عملیات باغبانی می باشد. اگر درخت انتخاب شده نیاز به یک رقم گرده زا داشته باشد هر سیستم کاشتی که در نظر گرفته می شود باید توزیع درختان در آن بگونه ای باشد که گرده افشانی بخوبی انجام شود.
برای احداث باغ زیتون چندین طرح مناسب وجود دارد اما در همه این طرح ها باید دو اصل عمده، امکان استفاده از نورخورشید و ماشین الات کشاورزی مد نظر قرارگیرد. طراحی درختان اصلی شامل طرح مربع، طرح لوزی، طرح شش ضلعی و یا مثلث متساوی الاضلاع و طراحی درختان فرعی- شامل طرح پرچین، طرح پنج ضلعی می باشد.
طراحی درختان گرده دهنده در باغ زیتون
بسیاری از ارقام زیتون بطور کامل و یا بخشی خودناسازگارند و برای بدست آمدن تولید محصولی مناسب و اقتصادی نیاز به دگر گرده افشانی دارند از آنجاییکه درختان زیتون برحسب رقم و نوع خاک در فواصل مختلفی کاشته می شوند فاصله درختان اصلی بایستی براساس ردیف درختان گرده دهنده تنظیم گردد.
انتخاب رقم زیتون
از نظر فنی در انتخاب ارقام زیتون توجه به موارد زیر ضروری است :
الف - شناخت رقم از نظر خودباروری، در صورتی که رقم مورد نظر تا حدی و یا کاملا خود نابارور باشد بخشی از درختان باغ به رقم گرده ده اختصاص می یابند. حتی اگر میوهای که تولید می کنند مطلوب نباشد ولی وجودشان ضروری خواهد بود و هرگاه کاشت به صورت مخلوط انجام شود نیازمندی های گرده افشانی درختان اصلی باغ باید در اولویت طراحی قرار گیرند.
ب - چون قدرت رشد و شکل تاج ارقام مختلف متفاوت است ، شناخت این عوامل باغدار را در تعیین تراکم و سایر عملیات باغی (هرس ، داشت و برداشت) هدایت خواهد کرد .
پ - انتخاب ارقام مقاوم در مقابل عوارض اقلیمی و خاکی و بیماری ها مثل خشکی، یخبندان، شوری و ورتیسیلیوم
ت - زود به بار نشستن عاملی است که از نقطه نظر اقتصادی با اهمیت می باشد و سال های بدون محصول اولیه را کاهش می دهد و باغدار قادر خواهد شد که هر چه زودتر هزینه های سرمایه گذاری را جبران کند مثل واریته پیشولین که در سال سوم به بار می نشیند.
ج - انتخاب ارقام بومی : معمولاً ارقام بومی زیتون نسبت به ارقام غیر بومی مقاوم ترند و در شرایط مساوی محصول بیشتری تولید می کنند . در صورتی که ارقام بومی مناسبی موجود نباشد می توان از ارقامی با دامنه وسیعتر سازگاری مانند کنسروالیا استفاده شود.
چ - در مورد ارقام خارجی انتخاب ارقام مستلزم کاشت قبلی آنها در ایستگاه های تحقیقاتی محلی است تا پس از حصول اطمینان از سازش آنها با محیط در سطح وسیع کاشته شوند زیرا دیده شده است که اغلب ارقام زیتون پاسخ مساعدی به مناطق جدید نداده اند . اما هرگاه مطالعات بیوکلیماتولوژی زیتون انجام شود می توان با اطمینان بیشتری نسبت به آن عمل نمود.
کشت نهال زیتون
برای کاشت نهال زیتون گودال هایی به عرض 70 – 50 سانتیمتر و به عمق 50 سانتیمتر درخاک های معمولی و به عمق 100 سانتیمتر در خاک های سنگلاخی و خشک و در کشت دیم حفر می کنند. در هنگام کاشت نهال خاک مرغوب رویی در اطراف ریشه ریخته شده و سپس خاک زیرین برای نگهداری و استقرار نهال در داخل گلدان ریخته می شود. خاک اطراف نهال بهتر است که کمی بلند تر از محیط اطراف باشد.در هنگام کاشت نهال باید دقت نمود که محل پیوند 15 - 10 سانتیمتر بالاتر از خاک قرارگیرد. در صورت وجود بادهای غالب در منطقه توصیه می گردد که نهال بنحوی کشت شود که قوس پیوند پشت باد وخود پیوند روبه باد باشد. در مناطقی که خطر شدت آفتاب وجوددارد برای جلوگیری از آفتاب سوختگی توصیه می شود که درختان کمی مایل به طرف جنوب غربی کاشته شوند. قیم معمولا در جلوی نهال ودر مسیر باد غالب منطقه قرار می گیرد بهتر است طول قیم 180 سانتیمتر باشد که 60 سانتیمتر آن درداخل خاک فروبرده شود. برای جلوگیری از پوسیدگی قیم قسمت انتهایی آن را قیر اندود می کنند .
زمان کاشت نهال زیتون
کاشت نهال زیتون از اول آبان ماه تا اواخر بهمن ماه یعنی در دوره استراحت گیاه انجام می شود . در مناطق دارای زمستان سرد کاشت در اواخر بهمن ماه توصیه می شود، در هنگام انتقال نهال لازم است که نهال با خاک اطراف ریشه منتقل شود . همچنین نهال سربرداری می شود تا بین ریشه و شاخه تعادل برقرار شود .کاشت نهال زیتون از آبان تا فروردین ماه در ایران امکان پذیر می باشد .در مناطقی که زمستان معتدل دارند زودتر اقدام به درخت کاری می شود و در نقاط سردتر پس از برطرف شدن سرما اقدام به کاشت می گردد . تراکم و فاصله کاشت درختان زیتون در ایران معمولا 7 × 8 متر می باشد که میتوان تا 5 × 6 متر هم اقدام به کاشت نمود ولی فاصله کمتر از این موجب در هم رفتن شاخه های درختان مجاور در هم شده و باعث کاهش محصول میگردد .
روش های کاشت متداول عبارتند از روش کاشت مربع، روش کاشت مستطیل و روش کاشت لوزی می باشد .
لازم است قبل از کاشت محل دقیق چاله ها مشخص و چاله بصورت عمیق حداقل در ابعاد 7/0 × 7/0 × 7/0 متر حفر و خاک زراعی رویی با کود دامی پوسیده و در صورت آزمایش خاک و توصیه آزمایشگاه با کودهای شیمیایی مخلوط و سپس اقدام به کاشت نهال نموده و بلافاصله آبیاری و در صورت امکان بوسیله یک قیم نهال ها ثابت گردد.