ایجاد کارگاه تولید ورمی کمپوست و تولید ورمی کمپوست
روش های مختلفی برای تولید ورمی کمپوست وجود دارد که در اینجا ساده ترین روش که روش پشته ای است شرح داده خواهد شد.
1- در نظر گرفتن فضا برای تولید ورمی کمپوست
اولین مطلب در تولید هر محصولی فضای تولید است. برای تولید ورمی کمپوست می بایست فضایی را تهیه نمود که دارای شرایط مناسبی همچون در دسترس بودن منابع آب و برق، نزدیکی به مراکز مصرف، نزدیکی به مراکز تهیه مواد خام، دارا بودن شرایط توسعه و فضای مناسب برای بسته بندی باشد.
2 - آماده سازی فضا برای تولید ورمی کمپوست
الف ) کف سازی
یک زمین مسطح بدون کلوخ، سنگ، خرده شیشه و سایر اجسام زاید را انتخاب کرده و سطح آن را با سیمان یا با پوشش مناسب می پوشانیم تا از فرار کرم به خاک جلوگیری شود.
شیب دهی کف یکی از مهمترین عواملی است که تولید کنندگان را به کف سازی ترغیب می کند. شیب مدنظر باید تا حدی باشد که پسآب خروجی از بستر را از محیط تولید خارج کند.
ب) مسقف کردن
داشتن سقف یا نداشتن آن ضرورتی است که به خود تولید کننده مرتبط می باشد. عواملی همچون استطاعت مالی، هدف تولید و شرایط محیطی از جمله عوامل موثر در تصمیم تولید کننده است. به طور مثال در مناطقی مانند یزد، قم و جنوب کشور که تابش آفتاب مستقیم بوده و به تناسب دمای هوا بالاتر است، هدف از ایجاد سقف، کاهش هدر رفتن رطوبت بستر در اثر تابش آفتاب آن مناطق می باشد؛ ولی در مناطقی مثل گیلان و مازندران که بارش زیاد باران مهمترین ویژگی این مناطق است. هدف از ایجاد سقف می تواند در امان ماندن کرم ها از بارش مستقیم باران باشد .
ج) حصارکشی
هدف از حصارکشی در امان ماندن محوطه تولید از گزند موجوداتی همچون موش می باشد. ارتفاع این حصار بسته به جثه حیوان می تواند از ۳۰ سانتی متر تا یک متر باشد.
3- تهیه مواد اولیه برای تغذیه کرم
مواد اولیه برای تغذیه کرم ها را از دو طریق می توان تهیه نمود:
الف) از طریق تبدیل مواد آلی موجود در زباله های شهری و پسماندهای آلی صنعتی
زباله های شهری که هر روزه افزایش چشمگیری دارند و دفع آنها نیز مشکلاتی را به همراه دارد، می توانند به عنوان مواد اولیه در تهیه ورمی کمپوست استفاده شوند. این مواد در طی روندی خاص و در یک دوره چند ماهه توسط کرم های خاکی خورده شده و پس از فعل و انفعالات در روده کرم تبدیل به ورمی کمپوست می شود. با این عمل هم از آلودگی محیط زیست جلوگیری به عمل آمده و هم کود حاصله مجددا در چرخه تولید محصولات کشاورزی قرار گرفته و به عنوان مواد آلی جذب خاک می گردد.
ب) تهیه ورمی کمپوست از طریق کود دامی
هر چند کود دامی را به صورت مستقیم و بدون تبدیل آن به ورمی کمپوست می توان در مزارع و باغها استفاده نمود و هیچ گونه محدودیتی نیز در این رابطه وجود ندارد، اما با تبدیل آن به کود ورمی کمپوست، می توان آن را به عنوان کودی که دارای عناصر مغذی از جمله کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی و مس است، تبدیل نمود. کودهای حیوانی را به هر وسیله ای که ممکن است مثل دستگاه خردکن پشت تراکتوری یا در سطح کوچکتر با ضربه زدن خرد و پودر می کنیم پس از آن باید این کودها با آبیاری سنگین شستشو داده شوند و حداقل به مدت ۱۷ تا ۳۰ روز در فضای باز بمانند تا فعالیت گازی آنها تخلیه شود.
در مرحله بعد کودها را روی سطح آماده شده به شکل پشته به عرض ۷۰ تا ۱۰۰ سانتی متر و ارتفاع ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر پهن می کنیم این کود به عنوان غذای آماده کرم در نظر گرفته می شود.
توجه داشته باشید که در مورد آماده سازی کودها قبل از ورود کرم باید توجه کرد که کرم ها به شدت نسبت به تغییر سریع حساسند؛ بنابراین هرگز از کودهای تازه حیوانی که مستقیما از دامداری به مزرعه تولید ورمی کمپوست آورده اید استفاده نکنید چون به دلیل حرارت بالای این کودها امکان از بین رفتن کرم ها وجود دارد.
4 - تهیه و تزریق کرم
شرکت ها و تولیدکنندگانی هستند که اقدام به فروش کرم مخصوص تولید ورمی کمپوست می نمایند. برای تولید ورمی کمپوست فقط برای بار اول لازم است به خرید کرم اقدام شود ؛ در دفعات بعد و برای گسترش این امر می توان از کرم های تکثیر یافته در اولین بستر تولید استفاده کرد. رشد و نمو و تکثیر سریع کرم به صورتی است که طی چند دوره تولید ورمی کمپوست، می توان فروشنده کرم شد و برای تولید کود ورمی کمپوست آنها را در اختیار دیگران قرار داد.
الف) مقدار
میزان کرم تزریقی شما برای تولید ورمی کمپوست با توجه به زمان تراکم تلفات و ... مشخص می شود. ولی به صورت الگوی متعارف به ازای هر متر مکعب فضولات دامی یا زایدات آلی ۳ کیلو گرم کرم لازم است تا کود شما در شرایط متوسط در مدت حدود ۳ تا ۴ ماه آماده عرضه به بازار مصرف شود. هر کرم به اندازه وزن بدن خود در روز تغذیه می کند. بنابراین مدت زمان لازم برای تولید ورمی کمپوست بستگی به وزن کرم های موجود در بستر تغذیه ای دارد.
ب) کیفیت
بالغ بودن کرم ها و شرایط سازگاری آنها با محیط جدید نحوه پرورش کرم، آب و هوای محیط پرورش کرم و شباهت آن با محیط تولید جدید از جمله موارد کیفی است که تاثیر مستقیم در تولید دارد.
توجه داشته باشید که در هنگام تهیه کرم بهتر است که کرم را با بستر قبلی آن تهیه کنید. این امر در کاهش تلفات و افزایش سرعت سازگاری کرم ها بسیار موثر است. همچنین بستر کرم ها حاوی مقادیر بسیاری کرم های کوچک و کوکون می باشد.
5 - شیوه تزریق کرم به بستر تولید ورمی کمپوست
یکی از معمولی ترین شیوه های تزریق کرم، روش شیاری است. در این روش اضافه کردن کرم بدین صورت است که روی پشته شیاری به عمق ۱۵ سانتی متر ایجاد کرده و کرم ها را داخل شیار و در طول پشته می ریزیم و سپس کود را روی آن برمی گردانیم.
توجه داشته باشید که مهمترین خطر در مرحله تزریق کرم، کنترل دمای بستر است. دما در زمان تزریق نباید بیشتر از ۲۵ درجه باشد.
6 - آماده سازی تجهیزات آبیاری بستر تولید ورمی کمپوست
سیستم های متفاوتی در آبیاری بسترها مورد استفاده قرار می گیرد. دو نوع سیستم آبیاری رایج در ایران سیستم های تیپ و میست می باشند.
الف) سیستم تیپ :
تیپ همان سیستم استفاده از لوله های پلاستیکی همراه با قطره چکان است که در طراحی آبیاری باغها و سبزی و صیفی مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از این روش دارای مزایا و معایبی است. از جمله مزایای این سیستم آن است که در مناطقی که فشار آب کم می باشد و یا مساحت سایت تولیدی بسیار زیاد است و یا تولید کننده با محدودیت منابع آبی مواجه است می توان از این روش استفاده کرد. همچنین سهولت استفاده از این روش یکی دیگر از مزایای این سیستم می باشد ولی در این روش موضع مرطوب سازی محدود است و رطوبت فقط در محدوده ای به وسعت ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر از محل قطره چکان پخش می شود ( بسته به نوع قطره چکان ). بنابراین برای آبیاری یک پشته به عرض ۹۰ سانتی متر، نیازمند حداقل 3 ردیف تیپ است که این امر هزینه این سیستم را افزایش می دهد.
ب) سیستم میست
میست ها انواع گوناگونی دارند. این سیستم بر پایه فشار و پاشش آب طراحی شده است و هر نازل آن مساحتی در حدود دو متر مربع را پوشش می دهد. از جمله معایب این نوع آبیاری، نیازمندی آن به یک پمپ قوی می باشد و از محاسن آن، این که زمان آبیاری شما را کاهش می دهد.
7- مراقبت های روزانه در تولید ورمی کمپوست
روند تبدیل کود به ورمی کمپوست زمان بر بوده و بسته به تعداد کرم و حجم پشته بین ۳ تا ۴ ماه طول می کشد. در این مدت پشته نیاز به مراقبت روزانه دارد و به شرح زیر انجام می شود
الف) آبیاری پشته :
روز باید به اندازه آبیاری چمن روی پشته ها آب پاشی کرد تا رطوبت آن حفظ شود. دقت شود میزان آب به اندازه ای باشد که پشته خیس شده ولی لجن نشود و هوای آن کاملا خارج نگردد. میزان رطوبت باید بین ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد که تولید کننده می تواند با مدیریت در مدت و میزان آبیاری آن را تامین کند.
ب) هوادهی پشته ها:
همانطوری که گفته شد اکسیژن داخل پشته ها برای فعالیت کرم ها حیاتی می باشد. لذا باید به وسیله ایجاد خراش روی پشته ها تهویه مناسبی در بستر کشت ایجاد کرد. این عمل باعث خروج گازهای دی اکسید کربن حاصل از فعالیت کرم و نفوذ اکسیژن به داخل پشته می شود. بهتر است خراش به وسیله چنگک باشد تا کرم ها کمترین آسیب را ببینند.
ج) کنترل دمای پشته:
به وسیله یک دماسنج معمولی می توان دمای داخل پشته را اندازه گیری نمود. بهتر است دما در عمق های مختلف و در طول پشته اندازه گیری شود در صورت افزایش دما می توان با هوادهی و آب پاشی نسبت به تعدیل آن اقدام کرد.
در تابستان به وسیله سایه بان می توان مانع تابش مستقیم آفتاب شده و از بالا رفتن زیاد دما در پشته جلوگیری نمود. همچنین در زمستان کاهش دما موجب اختلال در روند تولید ورمی کمپوست می شود که می توان با پاشیدن آب ولرم روی پشته یا پوشاندن به وسیله گونی یا پلاستیک مانع هدر رفتن دمای تولید شده از فعالیت کرم ها شد. یادآور می شود بهترین دما برای فعالیت کرم ۲۰ درجه سانتی گراد است.
شاخص رسیدن ورمی کمپوست
چند دلیل برای تکمیل فرآیند کودسازی در یک پشته وجود دارد که زمان برداشت ورمی کمپوست را مشخص می کند. در این میان سه دلیل قابل تشخیص به وسیله تولید کننده کود وجود دارد که عبارتند از :
1 - تغییر رنگ بستر به قهوه ای تیره متمایل به سیاه، بدون بوی نامطبوع.
2 - دانه، دانه شدن مواد تشکیل دهنده بستر
3 - کاهش فعالیت کرم های خاکی به دلیل نداشتن غذا
با تشخیص اینکه کودسازی به مرحله نهایی رسیده و تکمیل شده است، می توان طی یک فرآیند کامل طبیعی کرم را از ورمی کمپوست جدا کرد.
جداسازی کرم از کود
پس از مدت لازم که مواد بستر تبدیل به ورمی کمپوست گردید می توان اقدام به جداسازی کرم ها از پشته نمود.
برای این کار میتوان از غربال استفاده کرد همچنین می توان با ایجاد پشته جدید در کنار پشته اصلی که به دلیل قطع غذادهی و جلوگیری از ایجاد رطوبت دیگر فاقد شرایط مناسب برای تغذیه و زندگی کرم ها است، سبب مهاجرت آنها از پشته قدیمی به بستر جدید گردید. بدین ترتیب طی حداکثر یک هفته کرم ها جابجا شده و جداسازی کرم از کمپوست صورت می گیرد.
ورمی کمپوست تولید شده پس از الک کردن و بسته بندی در اندازه های مختلف به صورت کود آلی سرشار از مواد غذایی و با قابلیت اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک قابل استفاده می باشد.
مشخصاتتان را وارد کنید 