هندوانه و ارقام مناسب هندوانه
گیاه هندوانه با منشاء احتمالی آفریقا خیلی حساس به سرما بوده و برای رشد و نمو خود احتیاج به فصل گرم و طولانی دارد. مصرف جهانی میوه و دانه های هندوانه در مقایسه با سایر کدوئیان بیشترین مقدار است.
ارقام هندوانه
ارقام هندوانه بر اساس چگونگی ایجاد دانه به ۳ گروه آزاد گرده افشان، هیبرید و تریپلوئید ( بدون دانه ) تقسیم می شوند. از طرفی بر اساس شکل میوه رنگ و نقوش روی پوست میوه و اندازه میوه نیز طبقه بندی می گردند و معمولاً بنام یکی از ارقام که مشخصه آن گروه است نامگذاری می شوند. به عنوان مثال هندوانه هایی با میوه های کشیده و خطوط تیره روی زمینه سبز روشن و به وزن ۱۱ تا ۱۶ کیلو گرم به نام تیپ جوبیلی ( شکل 1 ) شناخته می شوند. در این تیپ معمولاً درصد میوه های بد شکل بیشتر از سایر ارقام می باشد. هندوانه هایی با شکل و اندازه مشابه جوبیلی، اما با پوست میوه به رنگ سبز روشن به تیپ چارلستون گری ( شکل ۵ ) معروف می باشد. علت این نامگذاری شباهت آن به رقم معروف چارلستون گری می باشد. بذر رقم چارلستون گری بزرگ قهوه ای و الوان می باشد رقم چارلستون گری به پژمردگی و آنتراکنوز مقاوم است هندوانه های کروی به وزن ۹ تا ۱۴ کیلو گرم با خطوط روی میوه به نام تیپ کریمسون سویت ( شکل ۲ ) معروفند و بذرهای کوچک قهوه ای دارند. این رقم به پژمردگی و آنتراکنوز حساس است.
هندوانه هایی با میوه کوچک و نسبتاً مستطیلی ) به وزن ۷ تا ۱۱ کیلوگرم ) با پوست سبز تیره و خطوط زرد و گوشت میوه قرمز تیره تیپ آل سویت ( شکل ۳ ) شناخته می شوند. هندوانه با میوه هایی به شکل مابین تیپ جوبیلی و کریمسون سویت بنام تیپ رویال سویت ( شکل ۴ ) یا میراژ شناخته می شوند. میوه های کروی به وزن 5 کیلو گرم یا کمتر به تیپ آیس باکس یا یخچالی معروفند چون به راحتی در یخچال جا می گیرند. در این گروه رقم شوگر بیبی ( شکل ۶ ) قرار می گیرد.
کدام رقم هندوانه را بکاریم
کاشت رقم مناسب و بذرهایی با قوه نامیه بالا بسیار حائز اهمیت می باشد معمولاً کشاورزان هندوانه کار نام رقم مورد کاشت خود را نمی دانند و به اشتباه تصور می نمایند که نام شرکت خارجی تولید کننده بذر نام رقم مورد کاشت آنها می باشد. لذا به کشاورزان محترم توصیه میشود به هنگام خرید بذور حتماً به نام رقم هندوانه که روی قوطی نوشته شده است توجه نمایند. علاوه بر نام رقم به تاریخ تولید و انقضا که بسیار مهم است توجه نمایند زیرا قوه نامیه هندوانه با گذشت زمان شدیداً کاهش می یابد.
به منظور بررسی و مقایسه عملکرد کمی و کیفی ارقام، هندوانه آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از سال ۱۳۷۹ به مدت دو سال اجرا گردید آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار و تحت دو شرایط آبی و عرف منطقه پیاده شد. تیمارها شامل دوازده رقم هندوانه بودند که عبارت بودند از:
چارلی، کریمسون ۲۰ کریمسون ۱۹ کریمسون ۲۱، شوگر بی بی چارلستون گری ES715103F1 ، محبوبی، NS210، NS1033، WM 8007، RS610632 در سال دوم آزمایش به جای ارقام کریمسون ۲۱ و NS1033 به ترتیب ارقام FD-W202 و FD-W101 مورد کشت قرار گرفت. روش کاشت به صورت جوی و پشته ای و هر کرت مشتمل بر چهار ردیف کاشت به طول ده و نیم متر بود. فواصل ردیف دو و نیم متر و فاصله بوته ها در روی ردیف ۷۵۰ متر در نظر گرفته شد. صفاتی نظیر تعداد میوه در برداشت اول، دوم و کل تعداد میوه در هکتار، متوسط وزن میوه در برداشت اول و دوم و کل متوسط وزن عملکرد برداشت اول، دوم، و کل و همچنین درصد قند گوشت میوه تعیین گردید. در صد قند فقط در یک تکرار اندازه گیری شد، لذا مورد تجزیه واریانس قرار نگرفت در پایان هر سال داده های حاصل شده مورد تجزیه واریانس قرار گرفت و در پایان دو سال آزمایش نیز تجزیه مرکب داده ها انجام شد. از آنجایی که آزمایش سال اول و دوم دارای دو رقم مختلف بودند لذا تجزیه مرکب سال اول و دوم آبی و همچنین تجزیه سال اول و دوم دیم بر اساس ده تیمار مشابه نیز انجام گرفت. با توجه به نتایج حاصله می توان ارقام چارلی و کریمسون ۲۰ را برای شرایط آبی و شوگر بی بی و چارلی را برای شرایط دیم توصیه نمود. محبوبی هر چند عملکرد بالایی داشته است اما نسبت به ارقام مذکور دیررس تر بوده است.
ارقام چارلستون گری و چارلی برای کاشت در منطقه مناسب می باشد. میوه هر دو رقم مذکور کشیده و استوانه ای است با این اختلاف که رقم چارلی از چارلستون گری نشأت گرفته و از نظر شکل و اندازه میوه رقم چارلی شبیه چارلستون گری بوده ولی از نظر بافت گوشت میوه و طعم آن رقم چارلی بهتر از چارلستون گری می باشد رقم چارلی به نژادهای صفر و یک بیماری پژمردگی فوزاریومی و نژاد یک بیماری آنتراکنوز مقاوم است. هندوانه های مورد کشت در نواحی اطراف اترک عمدتاً چارلستون گری و در مواردی چارلستون گری ۷۶ ( سلکسیونی از چارلستون گری ولی رنگ گوشت میوه روشن تر از آن و دارای پوست میوه ضخیم تر و نسبت به چارلستون گری مستطیل تر و به آنتراکنوز و پژمردگی فوزاریومی متحمل می باشد )، چارلی، کریمسون سویت و CGF -133-SH ( نسبت به چارلستون گری پوست میوه نازکتر ولی به پژمردگی مقاومتر است ) می باشد. در اطراف سد گلستان ۱ نیز هندوانه شوگر بیبی ( با میوه کروی سبز تیره ) مورد کشت قرار میگیرد ( شکل ۶ ).