کاشت فلفل شیرین در گلخانه و مزرعه
مقدمه
ایران با دارا بودن اقلیم های گوناگون یکی از مناسبترین پهنه های سرزمینی دنیا برای کشت و پرورش انواع سبزی، صیفی و جالیز در تمام فصل ها می باشد. سبزی، صیفی و جالیز با سطح زیر کشت حدود 700 هزار هکتار و تولید بیش از 17 میلیون تن در سال، شش درصد از سهم کل زیر کشت محصولهای زراعی و بالغ بر 29 درصد از تولید محصولهای زراعی را به خود اختصاص داده است.
نتایج پژوهشها نشان داده است که در اکثر موارد، متاسفانه خاک توانایی فراهم کردن تمام عناصر غذایی مورد نیاز به گیاه را ندارد و به ناچار می بایست از کودهای شیمیایی بهره جست. کودهای شیمیایی در واقع عناصر به شکل نمک هستند که پس از حل شدن در آب، به صورت یون و قابل جذب برای گیاه در آمده و برای جبران کاستی حاصلخیزی خاک به کار می روند. مصرف بهینه و متعادل کودهای شیمیایی از اهمیت به سزایی در راستای کشاورزی پایدار برخوردار است. سبزیها به دلیل سرعت رشد بالا و نیاز فراوان به مواد غذایی قابل جذب در خاک، بیشتر در معـرض کمبود مواد غذایی قرار دارند. از دیگر سو، یکی از عواملی که روی بازارپسندی و کیفیت محصول تأثیـر مستقیم دارد، کود است. در صورت تغذیه نامناسب گیاه، محصول از کیفیت مطلوب برخوردار نخواهد بود. در سالهای اخیر به دلایل متعددی تولید محصول سالم اهمیت ویژه ای یافته و مصرف بهینه کودهای شیمیایی مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، همگام با اطلاع رسانی متخصصین امر به تولیدکنندگان بخش کشاورزی، مسئولین امر و مصرف کنندگان، یعنی عموم جامعه درباره روند مصرف روزافزون و غیرمنطقی کودهای شیمیایی، مشکلات ناشی از عدم توازن عناصر غذایی در گیاه، انسان و دام و لطمات ناشی از آلاینده های همراه آن، نگرانی هایی در سطح جامعه ایجاد شده است. امروزه می توان گفت قابل اعتمادترین راه برای رسیدن به محصول سالم عاری از بقایای کودها، مصرف بهینه کودها می باشد. آزمون خاک، اساس مدیریت مصرف کود می باشد که در سایه توجه به مفهوم آزمون خاک، تولید محصول سالم محقق می شود. علاوه بر این، راندمان مصرف کود نیز عامل بسیار مهمی در جهت بهینه شدن مصرف کود می باشد. به عنوان مثال، مصرف کود دقیقاً زمانی که گیاه حداکثر جذب ماده غذایی را دارد، بالاترین بازده را خواهد داشت. زمانی که کود مصرفی بیشتر از مقداری باشد که گیاه توانایی سوخت و ساز آن را دارد، خطر آلایندگی و انباشت آن در گیاه به وجود می آید. بنابراین با مدیریت تغذیه فلفل شیرین در گلخانه و مزرعه و تاکید بر کاهش انباشت نیترات در فلفل می توان محصول سالمی را تولید کرد.
گیاه شناسی فلفل
فلفل دلمه ای (Capsicum annuum) گیاهی است یکساله از خانواده ی بادمجانیان ، دارای ساقهای محکم و ایستاده بوده و ارقام گلخانه ای دارای ارتفاعی تا یک متر هستند که در بعضی از منابع ارتفاع آن را50 تا 180 سانتیمتر نیز ذکر کرده اند. این گیاه انشعابات ساقهای زیادی را تولید کرده و هرکدام از آن ها به یک غنچه ی گل ختم میشود. برگ های فلفل اغلب کشیده یا قلبی شکل با لبه صاف بوده و به وسیله ی 2 دمبرگ بلندی به ساقه متصل میشود. گل های فلفل دوجنسی بوده و علاوه بر غنچه ی انتهای شاخه ها، اغلب بصورت منفرد و گاهی دوتایی در زاویه ی برگ ها و شاخه ها به وجود می آید. ظهور گل تدریجی بوده و از مرحله ی گل تا شروع برداشت چهار تا شـش هفته به طول می انجامد. رنگ گلبرگ ها سفید و زرد، سبز روشن، بنفش و قرمز بوده و پرچم ها جدا از هم، دارای بساکی بنفش رنگ هستند. تخمدان در این گیاه سه برچه ای و طول خامه آن چهار تا پنج میلیمتر است. قسمت برآمده مادگی از یک طرف آزاد و از طرف دیگر به پرده ی مزوکارپ چسبیــده است. فلفل گیاهی اتوگام بوده ولی آلوگامی هم بعلت بزرگی گل، قدرت زیاد، و طولانی بودن دوره تلقیح در این گیاه اتفاق می افتد. حالت پارتنوکارپی در فلفل به ندرت به وجود می آید. گل این گیاه همانند گوجه فرنگی پنتامر یا پنج قسمتی است.
میوه
اندازه و شکل میوه در ارقام و واریته های گوناگون فلفل متفاوت بوده، و به شکل کشیده، مخروطی و گرد دیده می شوند. به علت خالی بودن فضای داخلی میوه، وزن آن نسبت به حجم میوه کم، و از 20 تا 120 گرم در ارقام گوناگون تغییر می کند. گوشت میوه درحدود یک تا هفت میلیمتر ضخامت دارد. میوه ی فلفل سته بوده و رنگ آن در حالت نارس و قابل عرضه به بازار سبز تیره و در بعضی از ارقام زرد روشن است. میوه ی کاملاً رسیده به رنـگ قـرمز سیر، نارنجـی، زرد پر رنگ، بنفش تیره، سبز و سبز تیره و در برخی از واریته ها به رنگ سیاه در می آید. رنگ قرمز فلفل دلمه ای نوعی کاروتنوئید بوده و از دو ماده بنامهای کاپسانتین و کاپسروبین تشکیل گردیده است. میوه ی فلفل شیرین دارای دو تا چهار حجره است که به وسیله ی دیواره هایی از یکدیگر جدا می شوند. بذر فلفل به رنگ زرد مایل به سفید و به صورت متمرکز در ناحیه ی دم میوه قرار دارد. وزن هزار دانـه ی آن به شش تا هفت گرم می رسـد و از هـر کیلـوگرم میـــوه ی فـلفل دلمه ای درحدود پنج تا هفت گرم بذر به دست می آید. فلفل از لحاظ جوانه زنی، برون زمینی است.
ریشه
بوته ی فلفل در خزانه دارای ریشه ی اصلی نسبتاً طویلی است که پس از خارج شدن از خاک کم و بیش صدمه می بیند. بعد از کاشت نشاها در محل اصلی باقیمانده ی ریشه ها، ریشه های فرعی زیادی را تولید می نمایند و سیستمی قوی برای جذب مواد غذایی بوجود می آورند. ریشه های فلفـــل پس از دو ماه در عمق 25 تا 35 سانتیمتر گسترش می یابند و طبق بررسی های انجام شده، در اواخر رشد ریشه های گیاه می توانند تا شعاع یک متری و عمق 65 سانتیمتری انتشار یابند. قدرت تولید ریشه های نابجا در فلفل بسیار ضعیف است به همین دلیل کاشت عمیق نشاء در این گیاه فایده ای ندارد.
اهمیت تغذیه ای
فلفل شیرین یکی از ارزشمندترین سبزیجات است که در سلامتی انسان نقش مهمی دارد. جدول زیر اهمیت غذایی این محصول را نشان می دهد.
جدول ارزش غذایی 100 گرم فلفل شیرین تازه
ترکیبات |
مقدار |
انرژی |
31 کیلو کالری |
کربوهیدرات |
6 گرم |
پروتئین |
1 گرم |
چربی |
0/3 گرم |
کلسترول |
0 میلی گرم |
فیبر |
2/1 گرم |
ویتامین ها |
|
نیاسین ( ویتامین ب 3 ) |
0/98 میلی گرم |
پیریدوکسین ( ویتامین ب 6 ) |
0/29 میلی گرم |
ریبوفلاوین ( ویتامین ب 2 ) |
0/08 میلی گرم |
تیامین ( ویتامین ب 1 ) |
0/05 میلی گرم |
ویتامین C |
128 میلی گرم |
ویتامین E |
1/58 میلی گرم |