تولید نشاء گوجه فرنگی
استفاده از نشاء گوجه فرنگی باعث مصرف کمتر آب، کوتاه تر شدن فصل و دوره رویش گوجه فرنگی می شود.
جهـت تولیـد نشـاء گوجـه فرنگـی از سـینی هـای کشـت اسـتفاده مـی شـود. معمـولاً جهـت تولیـد نشــاء بــرای ســبزیجات کنــد رشــد نظیــر گوجــه فرنگــی، فلفــل و کلــم از ســینی هــای بــا ســلولهای کوچـک و در مـورد سـبزیجات سـریع الرشـد نظیـر خیـار، خربـزه، کـدو و هندوانـه از سـینی هـای کشـت بـا سـلول بزرگتـر اسـتفاده مـی شـود.
در ایـن رابطـه بهتریـن سـینی کشـت جهـت تولیـد نشـاء گوجـه فرنگـی سـینی هـای کشـت 105 سـلولی اسـت کـه ابعـادی حـدود 28×55 سـانتی متـر داشـته و حجـم هـر سـلول آن 45 سـانتی متـر مکعـب اسـت. در اسـتفاده از سـینی هایـی بـا تعـداد سـلول بیشـتر بـه دلیـل تراکـم بـالای نشـاء، نـور بـه انـدازه کافـی بـه نشـاء هـا نرسـیده و علفـی مـی شـوند.
در مقابل، سـینی هایـی بـا تعـداد سـلول کمتـر، بـا وجـود مرغوبیـت نشـاء در آنهـا از نظـر اقتصـادی مقـرون بـه صرفـه نمـی باشـند. مخلـوط کشـت مـورد اسـتفاده در سـینی هـای کشـت شـامل پیـت مـاس، ورمـی کولایت، کوکوپیـت، پوسـت کاج و دیگـر مـواد آلـی مـی باشـد. ایـن مـواد معمـولاً حـاوی مقـداری مــواد غذایــی و عــاری از آفــات و بیماریهــا بــوده و بــه خوبــی آب را در خــود نگــه مــی دارنــد. اســتفاده از ورمــی کولایت بــه تنهایــی موجــب ضعــف نشــاء مــی شــود زیــرا از نظــر مــواد غذایــی چنـدان غنـی نیسـت. مخلـوط کشـت بایسـتی دارای زهکـش مناسـب بـوده و عـاری از پاتـوژن هـای بیمــاریزا باشــد. pH محیــط کشــت بایــد بیــن 5/5 تــا 6/5 باشــد. محیــط کشــت مـورد اسـتفاده جهـت تولیـد نشـاء بایـد دارای بافتـی یکنواخـت، بـا چسـبندگی لازم و دارای زهکـش مناسـب باشـد. زهکـش کامـل از تجمـع زیـاد آب جلوگیـری کـرده و اکسـیژن کافـی در اختیـار نشـاء قـرار مـی دهـد. بـه علـت محـدود بـودن فضـای گلدانهـای نشـاء، خـاک موجـود در آنهـا بایـد مـواد غذایـی و آلـی مـورد نیـاز گیـاه را تـا زمـان انتقـال نشـاء بـه زمیـن اصلـی داشـته باشـد. بهتریـن مـاده بــرای بســتر نشــاء، پیــت مــاس (Peat moss) مــی باشــد. در محیــط متخلخــل و پنبــه ای شــکل پیــت مـاس، بـذر زودتـر سـبز شـده و امـکان گسـترش ریشـه زیادتـر اسـت. پیت مـاس کـه از خـزه اسـفاگنوم یـا هیپنـوم تهیـه مـی شـود بـه رنـگ خرمایـی روشـن تـا قهـوه ای بـوده و دارای محتـوای نیتـروژن 0/6 تـا 1/4 درصـد مـی باشـد. بالاترین ظرفیـت نگهـداری آب در بیـن بقیـه پیـت هـا را داشـته و تـا 60 %حجـم خـود آب نگـه مـی دارد. پیـت مـاس حاصـل از خـزه اسـفاگنوم خاصیـت اسـیدی بـا pH 3 الی 4 داشـته و نیـاز بـه 8 تـا 20 کیلوگـرم سـنگ آهـک در متـر مکعـب دارد تــا pH آن مناســب رشــد گیــاه شــود، هــر چنــد در مناطقــی کــه دارای آب ســنگین حــاوی کلســیم اسـت ممکـن اسـت pH پاییـن ایـن مـاده مناسـب باشـد. در بررســی تأثیــر بســترهای کشــت مختلــف روی تولیــد نشــاء گوجــه فرنگــی در شـرایط گلخانـه پلاسـتیکی، از محیـط کشـت هـای حـاوی پیـت مـاس، کمپوسـت خرمـا ( 75 درصد ) + ورمـی کولایت ( 25 درصد )، کوکوپیـت، کمپوسـت خرمـا، خـاک باغچـه، کمپوسـت خرمـا (50 درصد ) + پیــت مــاس ( 50 درصد )، کمپوســت خرمــا (50 درصد ) + کوکوپیــت ( 50 درصد ) و خاک بــرگ معمولــی اســتفاده کردنـد. نتایـج نشـان داد کـه مـدت سـبز شـدن بـذر در خـاک بـرگ معمولـی 4 روز و در پیـت مـاس 8 روز بـود. بـا ایـن حـال در تمـام صفـات بررسـی شـده پیـت مـاس بهتریـن تیمـار تشـخیص داده شـد. جهـت افزایـش تخلخـل محیـط ریشـه و هوادهـی بهتـر محیـط کشـت، پرلایت جانشـین خوبـی بـه جـای شـن بـرای تأمیـن تهویـه در محیـط ریشـه اسـت. بدیـن منظـور اسـتفاده از 20 درصـد پرلایت در مخلـوط بـا پیـت مـاس محیـط مناسـبی جهـت تولیـد نشـاء گوجـه فرنگـی محسـوب مـی شـود. معمولاً در کیسـه هـای حـاوی پیـت مـاس بـه دلیـل داشـتن مقـدار کمـی رطوبـت، کلوخـه هایـی مشــاهده مــی شــود کــه بــا الــک کــردن مــی تــوان آنهــا را جــدا و در صــورت امــکان بعــد از نــرم کـردن و الـک مجـدد مـورد اسـتفاده قـرار داد. در برخـی مـارک هـای تجـاری پیـت مـاس امـکان نـرم کـردن کلوخـه هـای الـک شـده وجـود نداشـته و ایـن کلوخـه هـا در سـینی هـای کشـت قابـل اسـتفاده نیسـتند. پـس از آمـاده سـازی محیـط کشـت (پیـت مـاس + 20 درصـد پرلایت)، اقـدام بـه پـر کـردن سـینی هـای کشـت مـی گـردد. بدیـن ترتیـب کـه بعـد از پـر کـردن آنهـا، عمل فشـرده سـازی انجـام و فضای خالـی آنهـا مجـدداً بـا محیـط کشـت پـر می شـود. پـس از پـر کـردن سـینی هـا، آبیـاری اولیـه بـا سـر آبپـاش جهـت فشـرده سـازی نهایـی، طـوری انجـام می شـود کـه محیـط کشـت هـا از سـینی بیـرون ریختـه نشـوند. سـپس عملیـات کشـت بـذر انجـام و پـس از پوشـاندن روی بذرهـا بـا محیـط کشـت، آبیـاری بعـد از کشـت انجـام و سـینی هـا در مکانـی دارای سـایه نگهـداری مـی گردنـد. در اسـتان هرمـزگان عملیـات تولیـد نشـاء از اواخـر مـرداد مـاه انجـام مـی شـود. در ایـن بـازه زمانـی دمـای هـوا بسـیار بـالا بـوده و احتمـال وقـوع بادهـای گـرم و سـوزان وجـود دارد. بدیـن منظـور مـکان نگهـداری سـینی هـای کشـت شـده بایسـتی سـایه دهـی شـود. بدیـن منظـور سـینی هـا در کرتهایـی بـه عمـق سـینی هـای کشـت تهیـه و سـینی هـا درون آنهـا قـرار داده و سـایبانی بـا بـرگ درخـت خرمـا ( پیـش نخـل ) ایجـاد مـی گـردد. در روزهـای اولیـه کشـت بـذر تـا قبـل از سـبز شـدن بـذور، مـی تـوان برگ درخت خرما را مستقیماً روی سـینی هـای کشـت قـرار داده تـا رطوبـت موجـود در محیـط کشـت حفـظ شـده و عملیـات جـذب آب توسـط بذرهـا بـه خوبـی صـورت پذیـرد. حتـی المقـدور آبیـاری سـینی هـا تـا قبـل از سـبز شـدن بذرهـا بـه صـورت روزانـه و بـه مقـدار متوسـط انجـام پذیـرد. پــس از ســبز شــدن بــذور، بهتــر اســت آبیــاری از پاییــن انجــام شــود تــا پاشــش آب روی نشــاءها شـرایط بـروز بیماریهـا را فراهـم ننمایـد. بدیـن منظـور بـا آبیـاری کـرت هـای محتـوی سـینی هـا، مکـش آب توسـط محیـط کشـت انجـام و آبیـاری نشـاءها بـدون خیـس شـدن بوتـه هـا امکانپذیـر مـی گـردد. بـا شـروع رشـد رویشـی نشـاء هـا میـزان سـایه دهـی روی آنهـا تقلیـل مـی یابـد تـا نـور کافـی بـه آنهـا برسـد و از رقابـت نـوری و علفـی شـدن نشـاء هـا جلوگیـری شـود. طـول مـدت خزانـه گیـری گوجـه فرنگـی بیـن 30 تـا 35 روز بـوده کـه در ایـن مـدت آبیـاری بـه موقـع امـری ضـروری اسـت. از مهمتریـن مشـکلات موجـود در خزانـه گیـری گوجـه فرنگـی، حملـه آفـات و بیماریهـا اسـت. ملـخ در مراحـل اولیـه رشـد، بـا تغذیـه از برگهـای لپـه ای خسـارت عمـده ای بـه خزانـه گوجـه فرنگـی وارد مـی کنـد. پاشـیدن طعمـه مسـموم( سـبوس رطوبـت دار شـده + سـوین یـا کارباریـل ) در اطـراف خزانـه یکـی از راههـای کنتـرل ایـن آفـت اسـت. پرنـده معـروف جیرفتـی ( کمنزیـل ) نیـز از جملـه مهمتریـن آفـات خزانـه هـای گوجـه فرنگـی در منطقـه هرمـزگان محسـوب مـی شـود کـه از گیاهچـه هـای گوجـه فرنگـی تغذیـه و خسـارت ایجـاد مـی کنـد. فنـس و تـوری کشـی اطـراف خزانـه بهتریـن راه کنتـرل ایـن پرنـده اسـت. دمــای بــالا و نیــز رطوبــت نســبی بــالای هــوا در منطقــه هرمــزگان در زمــان تولیــد نشــاء گوجــه فرنگـی، احتمـال وقـوع آلودگـی هـای قارچـی را افزایـش داده کـه بـا اسـتفاده از قارچکـش هـای پیشـگیرانه نظیـر کاربندازیـم ( Carbendazim ) مـی تـوان از شـیوع آن جلوگیـری نمـود. تغذیـه نشـاءها در طـول مـدت خزانـه گیـری بـا اسـتفاده از کودهـای حـاوی عناصـر پرنیـاز و کـم نیـاز قابـل حـل در آب مـی توانـد موجبـات تولیـد نشـاء قـوی و مناسـب را فراهـم نمایـد.
مشخصاتتان را وارد کنید 