تاریخچه پرورش گوسفند و بز در ایران و اهمیت پرورش گوسفند و بز
تاریخ پرورش گوسفند و بز در ایران به گذشته های دور می رسد. به دلایل اکولوژیکی، محیطی و اجتماعی - اقتصادی، گله داری از مشاغل مهم و اصلی ساکنین فلات ایران بوده است. از آ ن جائی که برخی از پیامبران عظیم الشأن به حرفه چوپانی مشغول بودند، این شغل جنبه تقدس و مذهبی پیدا نموده است. در کتاب اوستا از گوسفند به عنوان حیوان سودمند نامبرده شده است.
کشف قالی پازیریک و هم چنین بهارستان در دوره ساسانیان بیانگر اهمیت پرورش این دو دام در ایران می باشد. در طول تاریخ پر فراز و نشیب کشور بسیاری از صاحبان گله ها و ایلات به قدرت سیاسی رسیده و تشکیل حکومت های منطقه ای و کشوری را داده اند، سلسله آق قویونلوها (صاحبان گوسفند سفید) و قره قویونلوها (صاحبان گوسفند سیاه) در آذربایجان قدیم ایران نمونه های بارزی از این واقعیت های اجتماعی و سیاسی می باشد.
گوسفند چیست؟
گوسفند یا گوسپند پستانداری است از راسته جفت‌سم‌سانان، از گروه نشخوارکنندگان و از خانواده گاوسان. این جانور را جهت استفاده از پشم، پوست، شیر و گوشت اهلی کرده و به صورت گله‌های بزرگ نگهداری می‌کنند. به گوسفند نر، قوچ و به گوسفند ماده، میش و به فرزندشان، بره گفته می‌شود. گاهی‌اوقات بر اثر جهش‌های ژنتیکی در بعضی از میش‌ها شاخ‌های کوچک به‌وجود می‌آید. و در برخی نژادهای قوچ، گاهی شاهد وجود چهار شاخ هستیم. ولی به‌طور عمده و به‌صورت معمول ماده‌ها بی‌شاخ و نرها دو شاخ یا بدون شاخ هستند.
بز چیست؟
بز پستانداری است از راسته جفت‌سمان، خانواده گاوان، سرده بزهای کوهی و گونه بز وحشی. گاهی برای تفکیک میان دو جنسیت این جانور، جنس ماده آن را بُز و جنس نر آن را کَل یا یوور می‌گویند.
به نظر برخی از دانشمندان در میان نشخوارکنندگان، بز اولین حیوانی بوده که بشر به اهلی کردن آن در حدود نه تا ده هزار سال قبل از میلاد مسیح پرداخته است. منشاء اولیه اهلی کردن و پرورش بز را به خاورمیانه (گنج دره ایران) نسبت می دهند. بررسی ها نشان می دهد که ابتدا آریائی ها بودند که بز را اهلی کردند.
اهمیت پرورش گوسفند و بز
بز نقش مهمی در بقای زیست مردم مناطق در حال توسعه، خصوصاٌ کشورهائی که در زیر خط فقر قرار دارند چه از لحاظ تغذیه ای و چه اشتغال دارد. به همین لحاظ، حدود 88 درصد از جمعیت بز دنیا در آسیا و آفریقا پرورش می یابند که حدود 80 درصد آنها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است و پرورش آن ها وابسته به مراتع و بیابان هاست.
امروز نیز با تمام پیشرفت هایی که در سایر رشته های دامپروری و به خصوص پرورش طیور و گاو شیری در ایران حاصل شده است، پرورش گوسفند و بز اهمیت و موقعیت خودش را حفظ کرده است.
گوسفند و بز بهترین دام اهلی هستند که می توانند از مراتع و پس چرهای زراعی تعلیف نموده و تولید پروتئین حیوانی (شیر و گوشت) نمایند، که از این نظر کمترین رقابت را با غذای جمعیت انسانی دارند. گله داری در شرایط کنونی به دلایلی که در زیر اشاره می شود در توسعه ملی نقش به سزایی داشته و از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار می باشد:
- سرمایه گذاری و نیاز به نهاده کمتر در مقایسه با پرورش دیگر دام ها
- مدیریت آسان تر پرورش
- بازگشت سریع تر سرمایه نسبت به پرورش گاو
- استفاده از علوفه مراتع، پس چر مزارع و بقایای کشاورزی
- چرا از گیاهان هرز و علف باغات
- تطابق حیوان با زیست در اقلیم های مختلف حتی بیابانی و نیمه بیابانی
- مقاومت بیشتر به بیماری ها و انگل ها
- افزایش بازدهی خاک مراتع، مزارع و باغات از طریق کودپاشی توسط گوسفند و بز
- تولید پروتئین برای تغذیه انسان (شیر و گوشت)، الیاف (پشم، کرک و مو) برای قالی بافی و صنایع نساجی و پوست به عنوان ماده اولیه صنایع چرم سازی
- ایجاد اشتغال مولد و افزایش درآمد بهر ه برداران و جلوگیری از مهاجرت جمعیت غیرشهری به شهرها
مشخصاتتان را وارد کنید 