باقلا و اهمیت کاشت باقلا
باقلا گیاهی روزبلند، یکساله، علفی و ایستاده، با رشد نامحدود و دامنه سازگاری وسیع است. مناطقی با آب و هوای گرم و معتدل، مانند مناطق مدیترانه ای، برای رویش باقلا مناسب هستند؛ در مناطق سردسیر نیز کشت بهاره باقلا امکانپذیر است. به سبب میزان زیاد تثبیت زیستی نیتروژن و شکستن چرخه بیماری های غلات، باقلا بهترین گزینه برای تناوب با غلات و دانه های روغنی است. باقلا در بسیاری از کشورها به عنوان یک منبع پروتئین ارزان قیمت کشت می شود و از لحاظ درصد بالای پروتئین، نسبتهای اسید آمینه، میزان املاح معدنی و کلسیم حائز اهمیت است. همچنین باقلا منبع غنی پیش ماده سازنده دوپامین است.
بهترین زمان کاشت باقلا
بهترین زمان کاشت باقلا در کشت پاییزه از نیمه دوم مهر تا اوایل آذر است. برداشت غلاف سبز از فروردین در استان های گرمسیر شروع می شود و تا اواخر اردیبهشت در استان های شمالی ادامه دارد. مناسبترین خاک برای کشت باقلا خاک رسی شنی عمیق با زهکشی مناسب و pH بین 5 تا 7 است. میزان بارندگی 450 تا 550 میلیمتر، دمای بالاتر از 2-درجه سانتیگراد در فصول سرد و میانگین دمای 16 تا 25 درجه سانتیگراد در زمان گلدهی شرایط ایده آل کشت باقلا است. مهمترین نکات در کشت باقلا عبارت اند از: تهیه بذر و بستر کاشت مناسب، مبارزه با آفات و بیماری ها و علف های هرز، آبیاری به موقع، و بازاررسانی به موقع محصول.
معرفی گیاه باقلا
گیاه باقلا L faba Vicia متعلق به تیره Fabaceae از جنس Vicia تحت عنوان Faba است. حوزه مدیترانه و نواحی خاورنزدیک مکانهای احتمالی خاستگاه باقلا هستندو احتمالا از حدود هزاره پنجم قبل از میلاد این گیاه در این مناطق اهلی شده است. اجداد وحشی آن هنوز شناسایی نشده اند. اولین مرکز پیدایش باقلا خاورنزدیک، عراق و ایران است و دومین مرکز پیدایش آن افغانستان و اتیوپی است. از لحاظ درصد پروتئین (27 تا ۳۴ درصد)، دامنه سازگاری وسیع، قابلیت تثبیت زیستی نیتروژن و عملکرد زیستی حائز اهمیت است. باقلا در آفریقا، بخشی از آسیا و آمریکای لاتین منبع پروتئین غنی و ارزان قیمت محسوب می شود. در زبان فارسی به این گیاه باقلا می گویند و به زبان انگلیسی با نام Bean Faba شناخته می شود. در اروپا انواع بذر ریز و متوسط را Field bean و انواع بذر درشت را Broad bean می نامند. این گیاه به ایتالیایی Fava ، به عربی فولو، به فرانسوی Feve و به آلمانی Haba comun نامیده می شود و در ایران در گویش های مختلف به اسامی باقلی،کوسک، کالوسک، فول، جمی، جرجر و باقله نامیده می شود.
اهمیت باقلا
بر پایه گزارش فائو باقلا بعد از لوبیا، نخودفرنگی و نخود چهارمین حبوبات از نظر اهمیت و سطح زیر کشت است. باقلا یکی از مهمترین حبوبات دانه ای است و به عنوان منبعی غنی از پروتئین، سلولز و مواد معدنی در کشورهای درحال توسعه برای انسان و در کشورهای صنعتی برای حیوانات استفاده می شود.
علوفه آن نیز به واسطه داشتن درصد پروتئین بالا دارای ارزش غذایی فراوانی است. ارزش غذایی پروتئین بقولات بیشتر به علت تعادل اسیدهای آمینه ضروری مخصوصا تریپتوفان و ایزولوسین است. گیاه باقلا با داشتن 20 تا 38 درصد پروتئین همانند سایر حبوبات دارای ارزش غذایی بالایید است. این گیاه یکی از کارآمدترین تثبیت کننده های نیتروژن است و میزان تثبیت نیتروژن آن تا 260 کیلوگرم در هکتار برآورد شده است. از دیگر مزایای کشت باقلا هزینه کم تولید آن است.
باقلا در جهان و ایران
در میان حبوبات، باقلا نقش مهمی در زندگی اقتصادی کشاورزان ایفا می کند: در بیش از 50 کشور جهان کشت می شود و یکی از حبوبات عمده در بسیاری از کشورها مانند چین، مصر، اتیوپی، سودان، استرالیا و انگلستان است. کشور چین با 53 درصد سهم کل تولید جهانی در مقام اول و اتیوپی با 11 درصد در مقام دوم قرار دارد. باقلا در خاورمیانه ( به خصوص در مصر، سوریه، ترکیه و اردن)، چین و حتی نقاطی از اروپاو استرالیا به عنوان منبع پروتئین در تغذیه انسان و دام به شدت مورد توجه است. در شمال آفریقا این گیاه منبع اصلی تأمین کننده پروتئین اکثر مردم است. باقلا یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی ایران است و کشور ما از لحاظ کشت و تولید باقلا مقام دوازدهم را در جهان داراست. باقلا در استان های خوزستان، لرستان، اصفهان، کاشان، عمدتا گلستان و مازندران کشت می شود.
از مزایای کشت باقلا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1 - باتوجه به اینکه عمده فصل رویشی آن در زمستان است، امکان استفاده از نزولات آسمانی را دارد؛
2 - به دلیل برداشت زودهنگام غلاف سبز آن و آماده شدن به موقع زمین برای کشت گیاهانی مثل پنبه و سویا مناسب است؛
3 - باتوجه به تثبیت نیتروژن در خاک، قرارگرفتن آن در تناوب باعث افزایش حاصلخیزی خاک و کاهش استفاده از کودهای شیمیایی می شود؛
4 - پس از برداشت غلاف سبز از بقایای آن به عنوان کودسبز استفاده می شود؛
5 - باقلا گیاه بسیار مناسبی در تناوب با غلات است و علاوه بر افزودن نیتروژن به خاک و اصلاح ساختمان آن، موجب شکستن چرخه بسیاری از بیماری های متداول غلات می شود. هنگامی که میزان نماتد خاک به علت افزایش سهم غلات در تناوب افزایش می یابد، قراردادن باقلا در تناوب، جمعیت نماتدها و آفات را کاهش می دهد و درنتیجه باعث کاهش مصرف سموم شیمیایی (کمک به محیط زیست و اقتصاد) می شود.
ارزش غذایی باقلا
دانه باقلا به دو صورت تازه یا خشک شده در تغذیه انسان، دام و طیور استفاده می شود. دانه باقلا به علت دارا بودن درصد بالای پروتئین با اسیدهای آمینه ای مانند لیزین و آرژنین ارزش غذایی فراوانی دارد. دانه باقلا همچنین حاوی مقدار زیادی پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، مس، روی، ویتامینهای آ، تیامین(ب1 )، ریبوفالوین(ب2 )، نیاسین، ای و سی است. نکته حائز اهمیت در باقلا وجود نداشتن ارتباط منفی بین محتوای پروتئین با توان عملکرد است. باقلا منبع غنی phenylalanine dihydroxy-levo ( dopa-L ) است که پیش ماده سازنده دوپامین در مغز است و در درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود. خصوصیت فوق اهمیت آن را در کشورهای پیشرفته جهان دوچندان کرده است. کمبود اسیدهای آمینه گوگرددار مانند متیونین، سیستئین و تریپتوفان در دانه باقلا با مصرف آن همراه با غلات جبران می شود.
مشخصاتتان را وارد کنید 