آبیاری زعفران و مدیریت آبیاری زعفران
فصل رشد زعفران بیشترین تطابق را با الگوی بارندگی در خراسان دارد. به عبارت دیگر، با شروع بارندگی های پاییزه رشد گیاه شروع و با اتمام بارندگی های بهاره، رشد آن خاتمه می یابد و در نتیجه، بارندگی بیشترین تأثیر را بر رشد این گیاه دارد. این موضوع یکی از مهمترین دلایل موفقیت استقرار زعفران در منطقه خراسان بوده است.
در طول فصل رشد زعفران خصوصاً در زمستان، نیاز آبی زعفران در مقایسه با گیاهان دیگر بسیار کمتر است و تأمین نیاز آبی این گیاه مستلزم صرف هزینه اقتصادی نیست.
زعفران گیاهی است که به لحاظ آبیاری، برای مناطق خشک و نیمه خشک که با کمبود آب مواجه می باشند بسیار مطلوب است، زیرا پیاز های زعفران از نیمه اردیبهشت ماه که بارندگی های بهاره قطع می شود، یک خواب با دوره 5 ماهه را طی کرده و نیاز به آبیاری ندارند، اما خارج از این محدوده، زعفران باید مانند هر محصولی دیگر آبیاری شود.
بنابراین، اگرچه گیاه زعفران مقاومت مناسبی به اقلیم های خشک دارد، ولی برای حصول عملکرد مطلوب نباید در شرایط تنش خشکی قرار گیرد.
اگر در طول فصل زمستان و بهار میزان بارندگی زیاد و دارای پراکنش منظم باشد، عملکرد زعفران از افزایش چشمگیری برخوردار خواهد بود.
آبیاری پس از کاشت زعفران
شناخت دقیق زمان اولین آبیاری پس از کاشت، در زراعت زعفران اهمیت زیادی در میزان عملکرد دارد ، زیرا اگر این آبیاری در موقع مناسب اجرا شود و در صورتی که عملیات آماده سازی زمین و انتخاب پیازهای درشت و سالم با دقت انجام شده باشد، اکثر پیازها گل داده و عملکرد افزایش می یابد.
اولین آبیاری با توجه به وضعیت آب و هوایی مناطق زعفران کاری خراسان، از اواسط مهر تا دهه اول آبان انجام می شود، اما اگر هوا گرمتر باشد، زمان شروع آبیاری دیرتر و هرگاه سرما زودرس باشد، در اوایل مهرماه مزرعه زعفران آبیاری می شود.
زمان اولین آبیاری زعفران
مهمترین فاکتور در آغازش ظهور گل در زعفران است. تاریخ گلدهی و زمان انجام اولین آبیاری گیاه زعفران بسته به اقلیم و دمای منطقۀ مورد مطالعه بسیار متفاوت می باشد.
با کم شدن ارتفاع و بالا رفتن دمای هوا ، تاریخ گلدهی و زمان انجام اولین آبیاری به اواسط پائیز منتقل می شود. بعد از انجام اولین آبیاری هر زمان که دمای روزانه کمتر از 12 درجه سانتی گراد قرار گیرد، ابتدا گل و در صورتی که دما بالاتر از این مقدار باشد، ابتدا برگ ظاهر می شود.
ظهور گل زعفران قبل از خروج برگ می تواند بر افزایش کیفیت زعفران و کاهش هزینۀ برداشت مؤثر باشد.
آبیاری حدود 14 تا 21 روز قبل از گلدهی در ظهور گل ها قبل از برگها بسیار مؤثر است، ولی اگر مزرعه زودتر آبیاری شود، ابتدا برگ ها ظاهر می شوند که عمل برداشت را مشکل می سازد.
پس از اولین آبیاری پاییزه، به محض گاورو شدن مزرعۀ زعفران، لازم است تا به منظور خروج آسان گل ها از خاک و نیز اختلاط کودهای مصرفی با خاک، عملیات سله شکنی انجام گیرد. این عمل باید به شکلی صورت پذیرد که به پیازهای زعفران آسیبی وارد نشود و عمق آن نباید از 5 تا 10 سانتی متر تجاوز نماید.
انجام آبیاری پس از کاشت زعفران در خردادماه توصیه نمی شود. بدیهی است در این صورت اولین آبیاری در پاییز انجام خواهد شد.
نیاز آبی و مدار آبیاری زعفران
زعفران گیاهی است که فصل رشد آن در بین گیاهان زراعی خراسان، بیشترین تطابق را با الگوی بارندگی این مناطق دارد. بارندگی هایی که در فصول پاییز و زمستان رخ می دهند برای زعفران بسیار مناسب می باشد و در سال هایی که بارندگی در این فصول کم نازل می شود، کشاورزان اقدام به آبیاری می کنند تا پیازها قبل از به خواب رفتن، آب مورد نیاز خود را جذب نمایند.
مقدار نیاز آبی زعفران بسته به شرایط اقلیمی می تواند متفاوت باشد. به طوری که در نواحی مدیترانه ای در بسیاری از مناطق زیر کشت این محصول آبیاری انجام نمی شود، ولی در شرایط ایران سالیانه حدود 3000 تا 4500 متر مکعب در هکتار آب مصرف می شود.
زارعین خراسان بر حسب دانش بومی خود به حداقل چهار نوبت آبیاری برای زعفران اکتفا می کنند:
آبیاری اول یا بسار آب، در پاییز برای شروع رشد و گلدهی انجام می شود. این آبیاری باید زمانی صورت گیرد که 15 الی 20 روز بعد از آن قرار است گل ها ظاهر شوند و دمای متوسط هوا در حد 5 الی 10 درجه سانتی گراد باشد.
آبیاری دوم یا زائیچ آب، حدود 30 تا 35 روز پس از آبیاری اول و پس از اتمام گلدهی انجام می شود.
آبیاری سوم یا کولش آب ، پس از آبیاری دوم و در اواخر زمستان، پس از وجین کردن انجام می گیرد.
آخرین آبیاری یا زرد آب در اواخر فصل رشد و در اردیبهشت ماه انجام می شود.
با کاهش فواصل آبیاری میزان عملکرد زعفران در مزارع با سنین مختلف افزایش یافته و عملکرد زعفران در فواصل آبیاری هر 12 روز، به خصوص از اواخر زمستان تا زمان زرد شدن برگ ها افزایش چشم گیری پیدا می کند.
در سال های اول و دوم رشد گیاه که تراکم پیاز ها و سطح تعرق کننده گیاه کمتر است مصرف حدود 3000 متر مکعب آب در هر هکتار کفایت می کند، اما با افزایش سن مزرعه نیاز آبی گیاه بالاتر می رود.
ارتباط نزدیکی بین نیاز آبی گیاه زعفران با مدیریت تغذیه ای آن وجود دارد، به طوریکه در شرایط مصرف کودهای آلی نیاز آبی گیاه در مقایسه با کودهای شیمیایی کمتر می باشد.
روش آبیاری زعفران
آبیاری در مزارع زعفران عمدتاً به صورت غرقابی بوده و برای خروج آسانتر گل ها از خاک، لازم است چند روز پس از آبیاری سله شکنی انجام گیرد، زیرا به علت گرمای محیط، رطوبت سطحی سریعاً تبخیر شده و باعث سفتی بیش از حد خاک می گردد.
در زراعت زعفران با توجه به شرایط منطقه و میزان آب قابل دسترس برای گیاه، روش های مختلف آبیاری شامل آبیاری ثقلی و تحت فشار انجام می گیرد.
آبیاری تابستانه زعفران
مراحل تمایز اندام های رویشی در پیاز زعفران از اواخر تیر ماه شروع و تا اواسط مرداد ماه ادامه دارد و پس از آن تا اواخر مرداد، اندام های زایشی تکوین و تمایز می یابند. از اواخر تیرماه تا نیمه مرداد ماه، برگ های اولیه در جوانۀ پیاز بوجود می آید و بهتر است در این زمان هیچ گونه آبیاری صورت نگیرد، زیرا بر عملکرد اثری منفی دارد، در حالی که در نیمه دوم مرداد ماه، جام گل و اندام های تولید مثل بوجود می آیند و آبیاری تابستانه در این دوره، اثر مثبتی در گلآوری زعفران دارد.
آبیاری در نیمه دوم مرداد ماه برای کمک به تشکیل اندا م ها ی گلدهی، مفید می باشد، ولی انجام آبیاری در تیر ماه و نیمه اول مرداد ماه بر عملکرد زعفران اثر منفی دارد. با این وجود اگر احتمال توسعه عوامل بیماری زای قارچی وجود داشت بهتر است از آبیاری تابستانه اجتناب نمود.
سله شکنی پس از آبیاری زعفران
سله شکنی مزارع زعفران در ابتدای فصل رشد این محصول، یکی از عملیات حساس زراعی است که باید با دقت انجام شود، زیرا در این زمان جوانه های زعفران تا نزدیکی سطح خاک بالا آمده اند. پس از اولین آبیاری پاییزه زعفران، کشاورزان به منظور تسهیل در بیرون آمدن گل زعفران، سلۀ ایجاد شده در سطح خاک را با استفاده از وسایل مختلفی از بین می برند و خاک روی پیاز را نرم می کنند. عمق خاکورزی جهت سله شکنی بستگی به فاصلۀ جوانه های زعفران تا سطح خاک دارد که این خود نیز تابعی از زمان آبیاری و شرایط آب و هوایی منطقه است. هر چه زمان اولین آبیاری زعفران بیشتر به تأخیر افتد ، جوانه های زعفران به سطح خاک نزدیکتر می شوند و سله شکنی حساستر خواهد شد.
سله شکنی باعث حفظ رطوبت زمین، تهویه بهتر خاک و تسهیل خروج گل ها از خاک می شود.
مشخصاتتان را وارد کنید 