تولید زعفران ارگانیک
توجه ویژه مصرف کنندگان به طبیعی بودن محصول و تمایل به مصرف محصولاتی که بدون استفاده از سموم و کودهای شیمیایی تولید شده باشند، محور علمی به نام کشاورزی ارگانیک قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد که زعفران با توجه به روش کشت و تولید، در مقایسه با بسیاری از محصولات کشاورزی دیگر، پتانسیل های بسیار بالایی برای کسب عنوان محصول ارگانیک دارد.
بخش عمدهای از تولید زعفران در ایران ماهیتاً به شکل ارگانیک است، ولی به دلیل عدم داشتن گواهی های بین المللی معتبر به آن اصطلاحاً تولیدات ارگانیک فراموش شده می گویند.
فرآیند گواهی ارگانیک پیچیده و پرهزینه است و برای کشاورزان خرده پا مقرون به صرفه نیست. شاید بتوان این مشکل را با تشکیل تعاونی های تولید و اخذ گواهی گروهی مرتفع نمود.
کشاورزان خرده پا در نقاط مختلف کشور با عدم استفاده از کود شیمیایی و سموم به تولید زعفران ارگانیک بدون گواهی ارگانیک می پردازند.
با وجود اینکه بسیاری از فرآیندهای تولید تا فرآوری زعفران به صورت سنتی و در متن دانش بومی صورت می گیرد، اما برخی مطالعات نشان می دهد که مصرف درازمدت نهاده های شیمیایی در برخی مزارع، موجب تجمع فلزات سنگین در خاک زیر کشت زعفران می گردد. از روش های مدیریت اکولوژیک نظیر کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاربرد کودهای آلی برای کاهش غلظت عناصر سنگین در مزارع زعفران بهره گیری می شود.
آماده سازی بستر کاشت و زراعت زعفران با استفاده از نیروی کارگری یا ماشین های بسیار ساده صورت می گیرد.
پیاز های زعفران جهت کاشت در مزارع جدید به صورت محلی تهیه می شوند. مدیریت حاصلخیزی خاک در زعفران عمدتا مبتنی بر کمپوست کود گاوی است. کشاورزان برای کنترل آفات و بیماری ها، عمدتاً از روش های غیرشیمیایی مانند کنترل بیولوژیک، تله های مکانیکی، خفه کردن و بخار دادن، آبیاری غرقابی و یخ آب در طی آبیاری های زمستانه استفاده می کنند.
زعفران محصولی خانوادگی بوده و بیشتر عملیات زراعی آن به خصوص برداشت گل و جدا کردن کلاله، توسط اعضای خانواده و با همکاری جمعی صورت می گیرد. دایر نمودن موسسات گواهی محلی و ملی جهت ارایۀ خدماتی در خصوص بازرسی و گواهی برای پرورش دهندگان زعفران ارگانیک در ایران، ضروری است.
زعفران از ابعاد تاریخی جایگاه ویژه ای در تکامل کشاورزی ایران داشته و ارتباط تنگاتنگی با ارزش های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی جوامع کشاورزی تولیدکننده ایجاد کرده و از دیرباز تولید، فرآوری، تجارت و مصرف این ادویۀ ارزشمند در قالب دانش بومی این جوامع شکل گرفته است.
چون تولید آن بر اساس نیروی کار خانوادگی و در مزارع کوچک ( 98 درصد مزارع مساحتی کمتر از 0/6 دارند ) با اتکا به نهاده های صرفاً بومی و محلی و فناوری های کم نهاده است، ویژگی های آن با معیارهای زیست محیطی و هم نوا با طبیعت که امروزه در قالب کشاورزی اکولوژیک و ارگانیک مطرح است، کاملا مًطابقت دارد.