آفات و بیماری های زعفران و مبارزه و مدیریت آفات و بیماری های زعفران
عطر و طعم زعفران برای برخی از موجودات جذاب بوده و پیاز زعفران نیز برای برخی حشرات، کرم ها و حیوانات اهلی و وحشی خوشمزه است. مهمترین آفات و بیماری های زعفران شامل جوندگان (موش صحرایی و خرگوش)، عامل بیماری زای Rizoctonia violacea و کرم های زیرزمینی (Ditylenchus clipoai) می باشند.
آفات زعفران
خرگوش
- خسارت: گل ها و برگ های آبدار را مورد هجوم قرار می دهد.
کنترل: ایجاد شبکه های سیمی در اطراف مزرعه و طعمۀ مسموم (فسفر دو زنگ به میزان 2/5 درصد در بلغور گندم روغن زده )
موش صحرایی
- خسارت: بیشتر از برگ های زعفران استفاده می کند.
- کنترل: استفاده از تله و طعمه مسموم
موش کور و موش کوهستان
- خسارت: علاقه شدیدی به پیاز زعفران داشته و سرعت تولیدمثل بالایی دارد، به همین دلیل در مدت کوتاهی مزرعه را نابود می کند.
- کنترل: دمیدن گازهای سمی لولۀ اگزوز یا دود کاه به داخل سوراخ های محل زندگی، دمیدن گاز با استفاده از کپسول های گاز شهری به داخل لانه، آب انداختن لانه های موش و انتظار برای بیرون آمدن و کشتن آنها و قرار دادن طعمه مسموم فسفر دو زنگ در مسیر رفت و آمد موش ها.
تشی
- خسارت: به برگ و پیاز زعفران آسیب وارد می نماید.
- کنترل: تورکشی و حصارکشی اطراف مزارع، شکار با اسلحه، از بین بردن لانه، استفاده از طعمه مسموم و استفاده از سموم تدخینی در درون لانه.
یکی از اصول مهم کشاورزی اکولوژیک، حفظ تنوع زیستی جانوران می باشد و بر این اساس توصیه می شود به جای نابودی آنها و کاهش تنوع زیستی، در زراعت زعفران نیز از روش هایی مانند کاشت گیاهان تله، کاشت گیاهان دافع، ایجاد طعمه های جایگزین و کاربرد مواد دورکننده و... استفاده شود.
پرندگان
- با توجه به اینکه پیازهای جدید زعفران هر ساله در بالای پیاز قدیمی تولید می شوند، سالیانه پیازها بین 1 تا 3 سانتی متر به سطح خاک نزدیک می شوند. بنابراین، گاهی برخی از پیازها در سطح مزرعه ظاهر می گردند که این گروه از پیازها توسط پرندگان مصرف می شوند.
- کنترل: روی این پیازها با خاک پوشیده شود و یا بایستی آنها را جمع آوری نموده و در مزرعۀ جدیدی کشت نمود.
حیوانات اهلی
- خسارت: تغذیه از اندام های سبز گیاه
- کنترل: فنس کشی اطراف مزرعه و استفاده از کشت درختان لگوم در اطراف مزرعه.
کنه زعفران
خسارت کنه
- این آفت در مزارع زعفران در کلیه ماه های سال فعال بوده، ولی بیشترین فعالیت را در فصول پائیز و بهار دارد.
کنترل کنه
- کنترل: بیرون آوردن پیازهای زعفران از خاک برای کاشت مجدد بصورت خشک کن انجام گیرد.
- از پیازهای سالم و فاقد لکه های تیره برای کاشت استفاده شود.
- ضدعفونی پیازها قبل از کاشت انجام گیرد (خیساندن پیاز ها به مدت 1 الی 2 دقیقه در محلول 2 در هزار کنه کش امایت)
- عمق کاشت بسته به بافت خاک 15 تا 20 سانتی متر انتخاب گردد.
- هر دو سال یکبار خاک زراعی سبک به ارتفاع 4 تا 5 سانتی متر در طول فصل تابستان روی مزرعه پخش شود تا عمق کاشت همیشه ثابت بماند.
- از آبیاری مزارع آلوده در طول فصل تابستان جداً خودداری شود.
- از انتقال خاک مزارع زعفران آلوده به کنه جهت کاشت مجدد زعفران جدا پرهیز گردد.
- در موقع کاشت از مقدار پیاز بیشتری در واحد سطح استفاده شود.
- از کود گاوی پوسیده و عاری از آلودگی استفاده گردد.
- از انتقال پیازهای زعفران آلوده به سایر مناطق جلوگیری شود.
بیماری های زعفران
- قارچ ها از مهمترین عوامل بیماری زا در گیاه زعفران به شمار می آیند.
- هجوم قارچ ها در شرایط محیطیِ مرطوب بیشتر می باشد. بالا بودن درصد رطوبت توأم با دماهای بالا شرایط مناسبی برای توسعۀ و گسترش سریع نماتدها و قارچ هایی مانند Fusarium, Penicillium, Rhizoctonia و غیره فراهم کرده که نتیجۀ آن پوسیدگی پیاز می باشد.
- این شرایط معمولاً در بهارهای گرم و مرطوب رخ می دهد. بر عکس، تابستان های گرم و خشک مدیترانه ای از گسترش عوامل انگلی ممانعت می کند.
- مناسبترین عملیات برای اجتناب از عفونت های قارچی شامل تناوب زراعی، حذف و سوزاندن گیاهان آلوده و تیمار نمودن پیازها قبل از کشت با قارچ کش هایی مانند بنومیل یا محلول های حاوی مس می باشد.