کاشت پیاز زعفران و زمان و نحوه جمع آوری پیاز زعفران از مزرعه قدیمی زعفران
در زراعت سنتی زعفران عمر مفید مزارع برای گلدهی بسته به تراکم کشت اولیه از 5 تا 10 سال متغیر می باشد. پس از این سال ها به علت تکثیر زیاد پیازها، کمبود فضا جهت رشد رویشی پیازها و ضعیف شدن خاک، عملکرد مزرعه به شدت کاهش می یابد. در این زمان لازم است تا پیازهای زعفران جهت کشت در مزرعه جدید از زمین خارج شوند. از موقعی که بوته زعفران کاملا زرد و خشک شد، پیاز زعفران را می توان از خاک درآورده و به انبار و یا به زمین دیگری منتقل نمود. با توجه به دوره خواب حقیقی پیاز که از اواخر اردیبهشت ماه تا پایان تیر ماه ادامه دارد، می توان در سراسر این دوره به بیرون آوردن پیاز از خاک اقدام کرد.
بهتر است پیازها بلافاصله پس از بیرون آوردن از مزرعه قدیمی در مزارع جدید کاشته شوند تا پیازها ضمن ادامه استراحت در زمین جدید مستقر شوند. هر چه فاصله زمانی بین بیرون آوردن پیازها تا کاشت مجدد کمتر باشد بهتر است.
با این وجود، در صورت وجود شرایط رطوبتی و دمایی مناسب می توان پیازها را حداکثر به مدت 2 ماه نگهداری کرد.
بیرون آوردن پیاز زعفران به منظور کشت مجدد آن به دو صورت انجام می گیرد:
1- پیازها را مستقیما از زمین خشک مزرعه خارج کنیم ( خشکه کن ). روش خشکه کن به علت حفظ خواب تابستانی پیاز ترجیح داده می شود.
2- قبلاً مزرعه را آبیاری نموده (ترکن) و سپس توسط بیل، کلنگ و یا هر وسیله مکانیکی دیگر از جمله گاوآهن یک خیش و یا غده کن سیب زمینی، پیاز ها را از زمین بیرون می آورند.
در روش دوم باید بلافاصله پیازهای جدا شده از زمین مرطوب را به زمین اصلی منتقل و کشت نمود.
پیازهای خارج شده از زیر خاک به صورت دسته های چندتایی حول پیاز مادری به همدیگر چسبیده اند و باید از یکدیگر جدا شده و پوشش های اضافی اطراف آنها جدا شوند.
در ته هر پیاز یک پولک وجود دارد که ناشی از باقی مانده پیاز مادری می باشد و بهتر است قبل ازکاشت این پولک از پیاز جدا شود تا جذب رطوبت توسط پیاز را آسان تر نماید. پس از این کار می بایست پیازها درجه بندی گردند. پیازهای انتخاب شده برای کاشت باید نسبتاً درشت، بدون زخم و خراشیدگی و عاری از هر نوع بیماری باشند.
ذخیره سازی پیاز زعفران
لازم است پیاز های خارج شده از مزرعه بلافاصله در مزرعۀ جدید کشت شوند. ذخیره نمودن پیازها قبل از کاشت توصیه نمی شود، زیرا ممکن است پتانسیل گلدهی گیاه را کاهش دهد.
- در شرایطی که ذخیره سازی پیاز اجتناب ناپذیر باشد، پیازها باید در اتاقی خشک و سرد ترجیحاً با دمای 3 تا 5 درجۀ سانتی گراد و در شرایط مناسب تهویه ای برای تنها چند روز ذخیره شوند و این مدت به هیچ وجه نباید بیش از دو ماه شود.
- بسته بندی و انتقال پیازها به مزارع جدید باید با دقت انجام شده و برای این منظور از جعبه های پلاستیکی یا کارتنی با حداکثر گنجایش 15 تا 20 کیلوگرم برای هر جعبه استفاده شود.
ضدعفونی نمودن پیاز های زعفران قبل از کاشت
استفاده از قارچکش برای تیمار نمودن پیازهای زعفران در مرحلۀ قبل از کاشت چندان توصیه نمی شود، زیرا ممکن است باعث کاهش کیفیت محصول تولیدی شوند.
در صورت احتمال وقوع خسارت توسط عوامل بیماریزا:
1- بهتر است پیاز های زعفران قبل از کاشت با سموم قارچ کشی از قبیل سرزان، تری تیزان و غیره به نسبت 300 تا 500 گرم سم برای یکصد کیلوگرم پیاز بر علیه بیماری های قارچی ضدعفونی شوند.
2- پیازها را می توان قبل از کاشت به مدت 5 دقیقه در محلول قارچ کش بنومیل، کاپتان یا ترکیبات مس غوطه ور نمود.
جهت تیمار نمودن پیازهای زعفران با قارچ کش، پیاز ها را بر روی صفحه ای پلاستیکی پهن نموده و سپس پودر قارچ کش به صورت یکنواخت روی پیازها ریخته می شود و پس از آن پیازها به دقت هم زده می شوند تا قارچ کش به خوبی در سطح آنها قرار گیرد.
انتخاب پیاز زعفران مناسب
یکی از عوامل مهم در تولید زعفران، انتخاب و تهیه پیاز استاندارد برای کاشت این محصول می باشد، زیرا عملکرد نهایی بستگی زیادی به نوع پیاز مصرفی دارد.
1- استفاده از پیازهای درشت با تراکم مناسب در همان سال اول می تواند تا 3/5 کیلوگرم کلاله خشک در هر هکتار تولید نماید.
2- پیاز های 2 تا 8 گرم توان گلدهی محدودی دارند.
3- پیاز های با وزن بیش از 10 گرم افزایش چشم گیری در مقدار گل تولیدی خواهند داشت.
مزایای استفاده از پیاز مادری درشت
- تولید پیازهای خواهری بیشتر و درشت تر و در نتیجه افزایش ظرفیت گل آوری و عملکرد مزرعه.
- توسعۀ بهتر سیستم ریشه ای و اندام های فتوسنتزکننده هوایی.
- افزایش حوزه فعالیت ریشه در جذب مواد غذایی از خاک و توسعۀ رشد گیاه
- داشتن اندوختۀ غذایی و تولید انرژی بیشتر در پاییز جهت رشد رویشی گیاه
- تسریع رشد برگ ها در مقایسه با پیاز های ریز و گسترش زودتر اندام های فتوسنتزی و در نتیجه، ایجاد پیاز های خواهری بزرگتر در پایان فصل رشد.
اگر کشاورزان زعفران کار به این نکته مهم توجه داشته و در ابتدای کاشت مزرعۀ زعفران با مصرف هزینه ای بیشتر، پیاز های درشت تری تهیه نموده و کاشت نمایند، افزایش عملکرد ناشی از کاربرد چنین پیازهایی مطمئناً در همان سال اول موجب افزایش عملکرد زعفران و نهایتا افزایش درآمد برای آنها خواهد گردید.
پیازهای مورد استفاده برای کاشت زعفران باید از مخازن پیازی 2 تا 4 ساله یا مزارع تکثیر زعفران تهیه شوند. پیاز های انتخابی باید سالم و بدون هیچ زخمی بوده، بیش از 8 گرم وزن و 3 سانتی متر قطر داشته باشند. در شرایط عدم دسترسی به پیاز های مناسب، از پیازهای دارای اندازه متوسط با وزن 6 گرم و قطر 2/5 سانتی متر نیز استفاده می شود.
توصیه های مربوط قبل از کشت پیازهای زعفران
1- پیش از آماده کردن پیاز زعفران برای کاشت ، لازم است از عدم وجود کنه در اطراف پیاز اطمینان حاصل نمود ه و پیازهای آلوده به کنه باید پس از تمیز کردن با استفاده از آفت کش های توصیه شده ضد عفونی شوند.
2- بررسی پیازهای مشکوک به انواع آلودگی های قارچی و پوسیدگی و ضدعفونی آنها با قارچ کش های مناسب.
3- پیازهای زعفران باید عاری از هرگونه علائم قابل مشاهده آفات یا بیماری ها بوده و استفاده از هرگونه آفت کش یا ماده شیمیایی در زمان کشت پیاز زعفران باید ثبت شود.