کاشت گندم آبی در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، همدان، چهار محال و بختیاری
مناطق اقلیم سرد کشور با ارتفاعی بیش از یک هزار متر از سطح دریا دارای زمستان های به نسبت سرد و طولانی دارند کمینه مطلق دمای این مناطق در سال های مختلف کمتر از ۱۴ درجه سلسیوس و شمار روزهای یخنبدان آنها بیش از ۹۰ روز در سال است سرمای شدید زمستان در اغلب سال ها و سرمای دیررس بهاره در بعضی از سال ها از عامل های محدود کننده تولید گندم در این مناطق است. مناطق سردسیر به علت طولانی بودن دوره رشد در صورت کشت ارقام با عادت رشد زمستانه و یا بینابین ( اختیاری ) پر توان و ظرفیت و مناسب که دارای ویژگی های مطلوب زراعی، باشند می توانند بالاترین میزان تولید در واحد سطح را دارا باشند.
اقلیم سرد شامل استانهای آذربایجان شرقی آذربایجان غربی، کردستان، همدان، چهار محال و بختیاری و بخش هایی از استان های خراسان رضوی و شمالی اردبیل، مرکزی، کرمانشاه، زنجان، قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، کرمان، فارس، سمنان و خرد اقلیم هایی در سایر استان های کشور است.
از نظر جغرافیایی استان های مناطق سرد را به دو گروه می توان تقسیم کرد:
الف – استان هایی که شهرستان های تابعه آنها در اقلیم سرد قرار دارند مانند استان های آذربایجان غربی و شرقی، همدان، کردستان و چهار محال و بختیاری.
ب – استان هایی که برخی از شهرستان های آنها در این اقلیم قرار دارند که عبارت اند از:
کرمانشاه، خراسان های شمالی و رضوی، زنجان، قزوین، لرستان، مرکزی، اصفهان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد کرمان و تهران.
مهم ترین تنش محیطی در جلگه ها و دشت های مناطق سرد کشور به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات و دامنه رشته کوه های زاگرس و سلسله جبال البرز که باعث وزش بادهای سرد می شود سرما است. در این مناطق گاهی دما تا -۲۵ درجه سلسیوس کاهش می یابد. در این صورت چنانچه زراعت بدون پوشش برف بوده و رقم مورد کشت دارای عادت رشد زمستانه نباشد آسیب و زیان عمده ای خواهد دید. رعایت نکردن تاریخ و عمق مناسب کاشت، باعث تشدید این آسیب می شود. زمان ظهور سنبله و گرده افشانی گندم در این مناطق چنانچه با سرمای دیررس بهاره روبه رو شود باعث تلقیح نشدن گلچه ها و کاهش عملکرد خواهد شد.
یکی دیگر از تنش های محیطی این مناطق وزش بادهای گرم زود هنگام در مرحله پر شدن دانه و خشکی پایان فصل است. گرم شدن سریع هوا در این مرحله باعث کاهش شدید وزن هزار دانه و چروکیدگی آن می شود. در اغلب مناطق سردسیر کشور و در مرحله پر شدن دانه، بارش های جوی ناچیز بوده و تنها با آبیاری های بهنگام می توان عملکرد مطلوبی تولید کرد. بعضی از اراضی زراعی مناطق سرد به دلیل بالا بودن سطح آب زیر زمینی زهدار بوده و یا دارای پدیده شوری هستند.
در اراضی زهدار مدیریت کشت و آبیاری اهمیت زیادی دارد. حفر کانال های به نسبت عمیق عمود بر جهت آب زیرزمینی ورودی می تواند این دشواری را در کنار زهکشی حل کرده و باعث بهبود کیفیت این اراضی شود در این مناطق به حتم باید در گندمزار جوی هایی برای هدایت آب اضافی آبیاری به بیرون از گندمزار احداث کرد. در اراضی لب شور چنانچه هدایت الکتریکی (EC) خاک کمتر از ۸ میلی موس بر سانتی متر و EC آب آبیاری کمتر از ۲ میلی موس بر سانتی متر باشد می توان با مدیریت بهینه گندم کشت کرد ولی چنانچه شوری بیش از این باشد توصیه می شود که این گونه اراضی به کشت جو اختصاص یابند. در اراضی لب شور به علت تجمع نمک بر روی پشته ها باید عرض آنها را کاهش داده و تنها به کشت دو خط گندم در نزدیکی محل داغ آب فاروها اقدام کرد تا نمک اطراف بوته ها شسته شده و علاوه بر آن از تجمع نمک در اطراف بوته ها که باعث مسمومیت و بالارفتن فشار اسمزی محیط ریشه می شود، جلوگیری کرد.
از بیماری های مهم گندم در این اقلیم می توان به زنگ زرد اشاره کرد. از آفات مهم در این اقلیم هم می توان به سن گندم و زنبور ساقه خوار اشاره داشت.
با توجه به کاهش دما در اقلیم سرد در آبان ماه و ضرورت استقرار گیاه و گذراندن مراحل اولیه رشد و تکمیل مرحله پنجه دهی پیش از آن به منظور کاهش خطر ناشی از سرمازدگی، کشت بهنگام در مناطق سرد دارای اهمیت بسیاری است. تاریخ کاشت اغلب استان های سرد کشور نیمه اول مهر است. به طور کلی می توان گفت ارقامی که دارای تیپ رشد زمستانه اند، در نیمه اول مهر و ارقامی که دارای تیپ رشد بینایین هستند، در نیمه دوم مهر باید کشت شوند کشاورزانی که سطح زمین های زراعی آنها زیاد است می توانند بخشی از اراضی را اوائل مهر به کشت ارقام با عادت رشد زمستانه و بخش دیگر را نیمه دوم مهر و به کشت ارقام با عادت رشد بینابین اختصاص دهند. بدین ترتیب در اراضی کشت آنها نیز کرپه می شود باید از ارقام مناسب تیپ بینابین استفاده کرد. از کشت کرپه ارقام تیپ زمستانه حتی الامکان باید خودداری کرد. در صورت دیر آماده شدن زمین و سپری شدن فصل مناسب کاشت می توان اقدام به کشت زندانی ارقام بهاره مقاوم به سرما در نیمه دوم آبان و یا اوائل آذر کرد. در این صورت بذر در زیرخاک به صورت زنده
باقی مانده و در بهار با ذوب شدن برف ها و مساعد شدن دمای محیط، جوانه زده و رشد خود را آغاز می کنند. در هر حال تأخیر در کشت باعث کاهش محصول خواهد شد. بنابر بررسی های انجام شده می توان گفت که برای ارقام با قابلیت پنجه دهی پایین تراکم (شمار) ۵۵۰-۴۵۰ دانه در متر مربع معادل ۲۲۰ - ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار و برای ارقام با قابلیت پنجه دهی بالا تراکم ۴۵۰-۴۰۰ دانه در متر مربع معادل ۱۸۰-۱۶۰ کیلوگرم در هکتار منظور کرد. اما در مجموع و به عنوان یک توصیه عمومی تراکم مناسب برای کشت در اقلیم سرد تراکم ۵۰۰ بذر در متر مربع بوده و تأخیر در کشت در این اقلیم باعث کاهش تولید خواهد شد.
با توجه به خطر سرمازدگی گیاه در زمستان و فصل یخبندان، کشت بذر در عمق مناسب، عامل مهمی در کاهش این عارضه است. بذوری که در عمق مناسب کشت نشوند و پیش از رسیدن فصل سرما به مرحله نموی مناسب نرسند حتی در ارقام مقاوم به سرما نخستین بوته هایی هستند که در گندمزار از سرما آسیب دیده و باعث کاهش درصد سبز گندمزار می شوند.
عمق کاشت در مناطق سرد، حدود ۳-۴ سانتی متر توصیه می شود بدیهی است چنانچه ارقامی معرفی شده طول غلاف برگ اولیه بیشتری داشته باشند می توان میزان عمق کاشت را افزایش داد.
فواصل خطوط و عرض پشته ها در زراعت آبی تابع بافت و جنس خاک است. در اراضی سبک عرض پشته ها کمتر و در اراضی سنگین عرض پشته ها می تواند افزایش یابد. در بررسی های انجام شده در خاک های با بافت متوسط فاصله دو فارو از هم ۶۰ سانتی متر و فاصله خطوط از هم 15 - 20 سانتی متر توصیه می.شود. بدین ترتیب روی هر پشته سه خط بفاصله ۱۸-۱۵ سانتی متر کشت خواهد شد.
بهترین روش کاشت گندم آبی در مناطق سرد
بهترین روش کاشت گندم آبی در مناطق سرد، کشت با بذرکار خطی کار است، زیرا بدین طریق می توان بذر را در عمق فاصله و محل مناسب قرار داد تا با تنظیم فاصله بین بوته ها رقابت بین آنها را به کمترین حد ممکن رساند. در کشت با بذرافشان سانتریفیوژ و احداث فارو بخشی از بذور در عمق زیاد و بخشی نیز سطحی کاشته می شوند که در این صورت کاهش درصد سبز و افزایش خطر سرمازدگی را در بر خواهد داشت. استفاده از بذر کارهای مجهز به فاروئر کشت بذر فارو نیز ایجاد می کند، روش مناسب کشت در مناطق سردسیر است. ارقام گندم نان متداول در اقلیم سردسیر و ویژگیهای آنها درپکیج اموزش کاتش، داشت و برداتش گندم ارائه شده است.
مشخصاتتان را وارد کنید 