کاشت گلرنگ و تاریخ و زمان کاشت گلرنگ
تهیه بستر کشت گلرنگ
گلرنگ برای جوانه زنی و سطح سبزی مناسب به بستری بدون کلوخ با رطوبت کافی نیاز دارد. در زراعت گلرنگ، به آسانی می توان از مکانیزاسیون معمول در غلات بهره برد، اما به دلیل وجود ریشه عمیق، شخم زدن با گاو آهن های قلمی و زیر شکن برای شکستن طبقات نفوذ ناپذیر رس یا لایه های جانبی در ناحیه ریشه، توصیه می شود. در مناطقی که رطوبت، عامل محدود کننده است هدف عملیات کشت، باید حفظ حداکثر مقدار رطوبت خاک باشد. برای کشت بهاره گلرنگ ابتدا در اواخر تابستان یا اوایل پاییز شخم پاییزه را انجام می دهند و زمین را در طول زمستان به حالت آیش رها می کنند. این عمل ضمن تجزیه بقایای گیاهی خاک، موجب حفظ و ذخیره بیشتر رطوبت می شود و عملیات نهایی تهیه بستر را تسهیل می کند. پایان فصل سرما و بارندگی به محض مساعد شدن شرایط برای عملیات نهایی تهیه بستر، شخم بهاره انجام می گیرد.
عواملی مانند کشت سال قبل و نوع بافت خاک آماده سازی بستر خاک اهمیت دارند. اصول کلی تهیه زمین، اغلب شبیه دانه ریزهاست. آماده سازی در خاک های سنگین به تمهیدات ویژه ای نیاز دارد زیرا در چنین خاک هایی امکان عملیات خاک ورزی بعد از بارندگی های زمستانه وجود ندارد و این کار، کشت را به تاخیر می اندازد در این خاک ها، وجود لایه متراکم زیرین، رشد ریشه را به تعویق انداخته و عملکرد را تا حد زیادی کاهش می دهد. به دلیل احتمال وجود سله در چنین خاک هایی مقدار بذر بیشتری برای اطمینان از سبز یکنواخت و استقرار کافی گیاه گلرنگ، مورد نیاز است در آمریکا خاک های شنی یا لومی رسی با زهکش خوب را مناسب کشت گلرنگ می دانند. خاک های اسیدی ممکن است خسارت ناشی از پوسیدگی فوزاریومی ریشه را افزایش دهند زیرا اسیدیته خاک، موجب توسعۀ شکل های بیولوژیکی این قارچ ها می شود.
به منظور تهیه بستری مناسب برای کشت بذر، به ترتیب انجام عملیات شخم عمیق، دیسک و ماله ضروری است. در صورت امکان بهتر است کودپاشی همزمان با بذرکاری انجام گیرد. اگر بذرکار توانایی کودگذاری نداشته باشد عملیات کودپاشی بعد از ماله انجام می گیرد. پخش کردن علف کش ترفلان و اختلاط کود و علف کش با خاک توسط دیسک سبک ضروری است.
ضدعفونی بذر گلرنگ
یکی از عوامل مهم در دستیابی به بیشترین عملکرد، استفاده از بذر سالم است. با توجه به اینکه گیاهچه های گلرنگ در برابر بیماریهای قارچی بسیار حساس اند، بذر باید قبل از کشت برای کنترل این بیماریها با کاپتان یا تیرام ( 3 گرم به ازای هر کیلوگرم بذر) ضد عفونی شود. نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهند که در اثر عدم ضدعفونی در مرحله جوانه زنی ممکن است ۳۵ - ۲۵ درصد بوته ها از بین بروند. اسپورهای برخی عوامل بیماریزا همانند زنگ ممکن است توسط ابزارهای بوجاری منتقل شوند.
بذرها باید دست کم ۲۴ ساعت قبل از کشت با قارچ کش آغشته شوند تا قارچ کش با نفوذ به شکاف های کوچک و ترک های پوسته بذر و هاگ های قارچی تاثیر بهتری داشته باشد. ترکیب های سبک جیوه، بهترین تیمار برای کنترل اسپورهای قارچ هستند. بذر انتخاب شده برای کشت باید ظاهری سالم و اندازه ای مناسب داشته باشد زیرا این نوع بذرها به تشکیل گیاهچه های قوی تر می انجامند و در نهایت مزرعه ای یکنواخت و مطلوب حاصل می شود.
تاریخ کاشت گلرنگ
گلرنگ را می توان به صورت بهاره و پاییزه کشت کرد اقلیم هایی که در عرض جغرافیایی ۲۰ درجه جنوبی تا ۴۰ درجه شمالی قرار گرفته اند، مناسبترین مناطق برای کشت گلرنگ به شمار می روند. کشت گلرنگ اغلب در ارتفاع کمتر از ۱۰۰۰ متر از سطح دریا با موفقیت همراه است و با افزایش ارتفاع عملکرد دانه و روغن کاهش می یابد، اگرچه در مناطق گرم کنیا با ۱۸۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا رشد و نمو خوبی داشته است. عملکرد دانه و مقدار روغن با افزایش ارتفاع کاهش می یابد.
تعیین تاریخ کشت مناسب گلرنگ به مختصات اقلیمی منطقه، سال، بافت خاک، تیپ رشد، نوع رقم و رطوبت موجود در خاک بستگی دارد. کشت ارقام بهاره گلرنگ در مناطق گرم را می توان بر اساس زمان شروع بارندگی ها و شیوع بیماری های قارچی مانند فیتوفترا، سفیدک سطحی در منطقه و حملۀ آفاتی مانند مگس گلرنگ و عدم همزمانی دوره گلدهی با درجه حرارت های زیاد تنظیم کرد بر اساس آزمایش های انجام گرفته مطلوب ترین زمان کاشت ارقام گلرنگ در مناطق گرم ایران، نیمه آذرماه و در مناطق معتدل سرد، اواخر اسفند تا اوایل فروردین است. تاریخ کشت گلرنگ بهاره در مناطق معتدل سرد ایران نباید بعد از ۱۵ فروردین ماه باشد. کشت زودهنگام گلرنگ سبب افزایش حساسیت بوته ها به بیماری ها یا افزایش رشد رویشی و ایجاد بوته هایی بلند و تخلیه بیش از حد رطوبت خاک قبل از ورود به مرحله زایشی می شود. تاخیر در کاشت بهاره گلرنگ، اغلب سبب همزمانی دوره رشد با درجه حرارت های زیاد و زودرسی نامتعارف گیاه می شود. در چنین وضعیتی، سطح برگ مناسب برای فتوسنتز کافی تولید نمی شود که نتیجه آن کاهش اجزای عملکرد و در نهایت عملکرد دانه است.
بررسی تحقیقات انجام شده نشان می دهد که بهترین زمان کشت پاییزه گلرنگ در کشور اواسط شهریور تا اواخر مهر است. در کشت پاییزه برای مناطق سرد بهتر است از ارقامی با دورۀ روزت طولانی استفاده شود. کشت زودهنگام ارقام زمستانه سبب به ساقه رفتن سریع و بی موقع گیاه و در نهایت افزایش خسارت سرما می شود. تجربه نشان داده است که کشت ارقام زمستانه گلرنگ در مناطق سرد و معتدل سرد باید طوری تنظیم شود که بوته ها قبل از سرمای شدید زمستان به حالت روزت (هشت برگی) رسیده باشند.
کشت ارقام زمستانه در بهار به علت عدم بهاره سازی با شکست همراه است و حتی در صورت خروج گیاه گلرنگ از مرحله روزت که گاهی در اثر سرمای بهاره اتفاق می افتد، ساقه گیاه گلرنگ نازک و شکننده می شود و پس از عبور از مرحله زایشی فقط ۳ - ۲ عدد غوزه تولید می کند. ارقامی از گلرنگ زمستانه نیز وجود دارند که پس از مرحله روزت به رشد رویشی خود ادامه نمی دهند و به مرحله گلدهی وارد نمی شوند. اغلب در نواحی خشک که مقدار بارندگی اندک و درجه حرارت در طول فصل رشد زیاد است و بوته ها رشد سریعتر و بیشتری دارند برای اجتناب از تخلیه سریع رطوبت موجود در خاک می توان تاریخ کاشت را به تاخیر انداخت.
مقدار بذر گلرنگ برای کاشت گلرنگ
گلرنگ را می توان با بذرکار غلات کشت کرد برای مثال بذرکار غلاتی که برای ۲۲ کیلوگرم جو و ۵۰ کیلوگرم گندم تنظیم شده است می تواند گلرنگ را با ۳۳ کیلوگرم در هکتار کشت کند در صورتی که بذر کوچکتر از معمول باشد، تغییر در تنظیمات بذرکار ضروری است. برای تنظیم دقیق مقدار بذر (کالیبراسیون) باید تعداد بذر ریخته شده توسط بذر کار در جاده آسفالته شمارش شود.
مقدار بذر مصرفی در گلرنگ به عواملی مانند زمان کاشت، عرض ردیف ها، فاصله بوته ها از یکدیگر، عمق کاشت، ساختمان خاک، قوه نامیه، خلوص فیزیکی بذر، تیپ رقم ( بهاره یا پاییزه) و نوع رقم بستگی دارد. استفاده بهینه از رطوبت موجود در خاک توسط بذر کشت شده مهمترین هدف در تعیین مقدار بذر در هکتار است. آزمایش هایی در مناطق مختلف کانادا از جنوب آلبرتا جنوب مانیتوبا نشان داد که مناسب ترین مقدار بذر مصرفی ۴۰ - ۳۲ کیلوگرم در هکتار است. بر اساس بررسی ها در مناطق مختلف ایران، مناسبترین مقدار بذر مصرفی کشت بهاره ۳۰ - ۲۵ کیلوگرم در هکتار و در کشت پاییزه ۲۵ - ۲۰ کیلوگرم در هکتار است. مقدار بذر مصرفی در گلرنگ را می توان با رابطه زیر محاسبه کرد:
برای مثال، اگر وزن هزار دانه رقم مورد کشت ۲۵ گرم، فاصلۀ خطوط ۵۰ سانتی متر، فاصله بوته روی ردیف ۴ سانتی متر، قوه نامیه ۸۵ درصد باشد و فرض شود ۷۰ درصد بذرها سبز شوند، مقدار بذر مصرفی حدود ۲۱ کیلوگرم در هکتار خواهد شد.
تراکم بوته گلرنگ
شناخت دقیق اثر متقابل عملکرد بوته و تعداد بوته در واحد سطح برای موفقیت در زراعت گیاهان مختلف از جمله گلرنگ ضروری است. تغییر ساختار عملکرد تک بوته توسط تغییرات تراکم یکی از عوامل اصلی در تعیین عملکرد است. بنابراین باید مشخص شود که تغییر در آرایش کاشت چگونه در ساختار عملکرد تک بوته تاثیر می گذارد. عملکرد دانه در گلرنگ تحت تاثیر تعداد غوزه در گیاه گلرنگ، تعداد دانه در غوزه و وزن هزار دانه است. اجزای عملکرد در گلرنگ مستقل از یکدیگر نیستند و افزایش یک جزء اغلب سبب کاهش اجزای دیگر می شود. صفاتی مانند تعداد شاخه های فرعی، ارتفاع گیاه گلرنگ، قطر غوزه و بیوماس گیاه گلرنگ نیز از مهمترین ویژگی هایی هستند که به طور مستقیم در تعیین عملکرد نقش دارند. به هر حال تراکمی مطلوب است که در آن گیاه گلرنگ از کلیه منابع رشدی در فضای حد فاصل ردیف و روی ردیف به خوبی استفاده کند و رشد خوبی داشته باشد، به طوری که دچار رقابت شدید درون گونه ای و برون گونه ای برای دستیابی به عوامل رشدی نشود. در انتخاب تراکم مناسب باید از کاربرد نامؤثر سطوح پایین تراکم و ایجاد رقابت بیش از حد در سطوح بالای تراکم خودداری شود. رعایت تراکم بوته مناسب می تواند به عنوان یک روش زراعی سبب کنترل علف های هرز شود.
اگر رطوبت کافی در طول دوره رشد رویشی و زایشی گلرنگ فراهم باشد، گیاه حساسیتی به تراکم های مختلف نشان نمی دهد آزمایش های تراکم بوته در ایران نشان داده است که مناسب ترین فاصله ردیف ها برای کشت بهاره ۴۰ - ۳۰ سانتیمتر و بهترین فاصله بین بوته ها ۵ سانتی متر است و با توجه به رشد رویشی زیاد در ارقام، زمستانه به طور معمول فاصله بین ردیف ها ۵۰ سانتیمتر و فاصله بین بوته ها ۵ سانتی متر در نظر گرفته می شود.
تراکم بوته بسته به رقم، تیپ رشد و شرایط محیطی بین ۴۰۰ - ۲۰۰ هزار بوته در هکتار متغیر است. به طور کلی در تراکم های مناسب و با فاصلۀ ردیف های کمتر، سرما بهتر از تراکم های متراکم و فاصله ردیف های بیشتر تحمل می شود. در مناطقی که دوره رشد کوتاه تر است برای دستیابی به حداکثر سطح برگ و عملکرد بیشتر به تراکم بوته بیشتری نیاز است. تراکم اندک به دلیل افزایش علف های هرز به کاهش عملکرد منجر می شود که این افت محصول از کاهش عملکردی که در اثر تراکم زیاد و به دنبال آن کاهش تعداد غوزه پدید می آید، بیشتر است. بوته های گلرنگ در تراکم های کم اگر با دمای زیاد نیز همراه شوند، کمبود تعداد بوته در واحد سطح را با تولید شاخه های فرعی و به دنبال آن غوزه های ثانویه و ثالثیه بیشتر جبران می کنند اما ممکن است به علت دانه های ریزتر در غوزه های تولیدی که حاوی روغن کمتری است عملکرد روغن کاهش یابد همچنین گیاهان پرشاخه، سرعت عملیات برداشت را کاهش و هزینه تولید را افزایش می دهند. برای جلوگیری از چنین مشکلی در کشت های تاخیری فواصل ردیف ها را کاهش می دهند.
کشت با تراکم زیاد سبب نازکی ساقه ها و شکستن یا به عبارتی ورس در برابر بادهای شدید خواهد شد. بدین ترتیب در مناطقی که بادهای فصلی از یک سمت می وزند، اغلب فاصله بوته ها را بیشتر و فاصله ردیف ها را کمتر در نظر می گیرند تا ضمن افزایش مقاومت در برابر بادهای شدید، رطوبت بین بوته ها کاهش یابد و در نتیجه از شیوع بیماری ها جلوگیری شود کاشت متراکم سبب کاهش تعداد غوزه ها حتی تا سه عدد در بوته می شود. کاهش محصول از این مرحله به بعد تاحدی به کاهش تعداد دانه در غوزه مربوط می شود. در چنین وضعیتی بزرگی دانه ها و افزایش وزن آنها نمی تواند کاهش تعداد غوزه را جبران کند. به طور معمول غوزه های اول و دوم بزرگتر از غوزه های سوم و بعدی هستند.
در کشت دیم که منابع رطوبتی محدود است، مقدار بذر مصرفی باید کاهش یابد. در مناطق دیم اگر تراکم مناسب نباشد، بذرهای کاشته شده قادر به استفاده بهینه از شرایط موجود طبیعی به ویژه درجه حرارت و بارش نیستند و در نتیجه عملکرد در واحد سطح کاهش می یابد. کشت با ردیف کار به علت نزدیکی ردیف ها به بذر بیشتری نیاز دارد. البته باید توجه داشت که در کشت های تاخیری به علت وجود رطوبت در اعماق خاک کشت سطحی سبب از بین رفتن بذرها و کاهش بوته ها می.شود. در چنین شرایطی مقدار بذر مصرفی افزایش می یابد. به هر حال بستر بذر باید عاری از کلوخه باشد، اما نباید آنچنان پودر شود که بعد از باران سله بزند و مانع سبز شدن شود.
عمق کشت بذر گلرنگ
بذر گلرنگ برای جوانه زنی مناسب به رطوبت کافی نیاز دارد، از این رو قرار دادن بذر در ناحیه مرطوب خاک ضروری است. بذر گلرنگ نباید در اعماق پایینتر از ۵ سانتی متر قرار گیرد، زیرا در این حالت درصد جوانه زنی کاهش می یابد. کشت عمیق همچنین به تاخیر در جوانه زنی منجر می شود. در این حالت گیاهانی با بوته های ضعیف که به سرمای زمستان حساس اند به وجود می آیند. تاثیر منفی کاشت عمیق در کشت های دیر به دلیل کندتر شدن جوانه زنی در خاک سرد بیشتر نمایان می شود. عمق کشت مناسب برای گلرنگ ۳/۵ - ۲ سانتی متر است، اما اگر در سطح خاک رطوبت کافی وجود نداشته باشد یا بافت خاک سبک باشد بذر ممکن است به اجبار در عمق ۱۵ - ۱۰ سانتی متری کاشته شود. در چنین وضعیتی باید تغییراتی در مدیریت کشت صورت پذیرد تا بذرها به آسانی سبز شوند. برای مثال هرس سبک می تواند به سبز بهتر بذرها کمک کند در مناطقی که بافت خاک سریع خشک می شود اغلب بعد از کاشت غلتک سبک توصیه می شود، تا از سله بستن جلوگیری شود، به ویژه در مناطق سرد که خسارت سرما را در مرحله روزت کاهش می دهد. در مناطق دیم ایجاد شرایط بهینه و کشت بذر در عمق مناسب برای افزایش قابلیت جوانه زنی با استفاده از اولین بارندگی مؤثر و قبل از شروع فصل سرما اهمیت ویژه ای دارد
مشخصاتتان را وارد کنید 