کاشت گندم آبی و روش های معمول کاشت بذر گندم در ایران
هم اکنون در کشاورزی ایران کشت گندم به روش های زیر انجام می پذیرد که روش مورد تأیید روش کاشت با خطی کارهای ویژه غلات است:
بذر پاشی گندم با دستگاه کودپاش سانتریفوژ
بذر پاشی گندم با دستگاه کودپاش سانتریفوژ در زراعت های آبی و دیم معمول است. تنها ویژگی مثبت این روش سرعت بالای کاشت بذر به ویژه در فصل پاییز و ضرورت کاشت بذر گندم پیش از نزولات بوده اما به دلیل اینکه عمق کاشت بذر در این روش به هیچ عنوان قابل کنترل نیست و در نتیجه رقابت غیر ضروری بین بوته های گندم ایجاد و در نتیجه آن عملکرد دانه گندم کاهش می یابد روش مناسبی نیست. از سوی دیگر و از آنجا که پس از پخش سطحی بذر توسط دستگاه کودپاش سانتریفوژ عملیات توام به زیر خاک بردن بذر و ایجاد شیارهای آبیاری به طور همزمان انجام می پذیرد بنابراین توزیع یکنواخت افقی ( فاصله یکنواخت بذر با دیگر بذرها ) و عمودی ( عمق ) بذر در زمین زراعی به خوبی رخ نمی دهد.
کاشت بذر گندم با دستگاه های خطی کار گندم و یا خطی کارهای مجهز به فاروئر
کاشت با دستگاه های خطی کار گندم و یا خطی کارهای مجهز به فاروئر که مناسب ترین روش برای زراعت آبی گندم است از کارآمدترین روش های کاشت گندم بوده مشروط بر اینکه نکات زیر مد نظر قرار داده شوند:
الف) خطى کارهای مورد استفاده در سطح کشور دارای تفاوت هایی از نظر کارآیی بوده ولی نخست اینکه بایستی ساخت مناسبی داشته و در برابر شرایط سختی خاک مقاومت داشته باشند.
ب) خطی کارهای مورد استفاده در کشت گندم آبی بایستی مجهز به قطعه هایی مانند فاروئر، قایقی و غلطک باشند به گونه ای که کار بسترسازی کاشت بذر و تکمیل بستر بذر در سه مرحله پشت سرهم با یک عبور تراکتور انجام پذیرد. در مرحله نخست پشته های کاشت بذر ایجاد شده بایستی به شکلی ایجاد شوند تا هیچگونه کلوخ یا توده های درشت خاک در سطح گندمزار دیده نشده و سطح بستر کاشت بذر دارای شکل هندسی مشخص و یکنواخت باشد زیرا پیوستگی به وجود آمده در قطعه های خاک سطحی موجب ایجاد محیط رشد یکنواخت می شود این موضوع با مشخصات فنی بذرکار شامل قطعه های مکانیکی مربوط به شیوه قراردهی بذر در درون خاک و نیز ایجاد تماس لازم بین بذر و خاک اطراف آن و نیز یکنواختی در عمق کاشت بذر در طول خطوط کاشت بذر ارتباط تنگاتنگ داشته و به طور غیر مستقیم در سرعت جوانه زنی و تکمیل مراحل بعدی گیاه نقش کلیدی را بر عهده دارد بنابراین در هنگام انتخاب بذر کار مناسب بایستی به آنها توجه ویژه ای اعمال داشت.
مرحله دوم، این است که دستگاه بذر کار پس از انجام عملیات واسنجی ( کالیبراسیون ) توانایی توزیع یکنواخت عمودی و افقی بذر در سطح گندمزار را داشته باشد.
در مرحله سوم، بذرکار طوری بستر بذر را شکل دهد که ضمن افزایش نفوذ جانبی آب از نفوذ عمقی آب تا حد زیادی جلوگیری کرده و در عین حال تماس لازم بین بذر و خاک اطراف آن برقرار شود. افزایش نفوذ جانبی و کاهش نفوذ عمقی از آن جهت اهمیت دارد که مدت زمان و حجم آب مصرفی آبیاری را کاهش و در نتیجه آن بهره وری آب افزایش می یابد.
کاربرد واژه تراکم بذر به جای میزان بذر
با توجه به تفاوت در وزن بذر ارقام گندم تولید شده در شرایط مختلف اقلیمی و مدیریتی و تأثیر شگرف آن بر میزان بذر مناسب برای کاشت در سال های مختلف توصیه می شود به جای استفاده از واژه میزان بذر، واژه تراکم بذر توصیه شده برای هر اقلیم و یا منطقه به کار رفته و بر پایه تراکم بذر و با در نظر گرفتن وزن هزار دانه رقم مورد کشت و نیز قوه نامیه و خلوص فیزیکی آن بذر اقدام به تعیین میزان بذر مورد نیاز برای کشت کرد. در حالی که برای دستیابی به عملکرد بالا و مطمئن داشتن تراکم بذر مناسب ( تراکم مناسب بذر در زراعت گندم در اقلیم های مختلف کشور از ۳۵۰ تا ۵۰۰ بذر در متر مربع متغیر است ) در گندمزار ضروری است میزان بذر مناسب به طور عموم بسته به نوع خاک، بستر بذر تاریخ کاشت روش کاشت و اقلیم مربوطه و ویژگی های رقم کم پنجه بودن و کودپذیری و وزن هزار دانه و.... متفاوت می باشد در یک بستر بذر مناسب کشت به هنگام در تاریخ توصیه شده و آبیاری به هنگام با توجه به رقم بذر مصرفی در کشور با روش خطی کاری بین ۱۸۰ - ۱۴۰ کیلوگرم در هکتار متغیر است.
در اراضی کم بازده در تراکم های بالا ( میزان بذر زیاد ) رقابت شدید بین بوته ها بروز کرده، رشد و توسعه ریشه محدود شده و استقرار نیافتن مطلوب بوته ها را موجب می شود.
در صورت بروز تنش خشکی به ویژه در آغاز فصل زراعی این زراعت ها بیشتر آسیب می بینند.
همچنین در تراکم بیش از حد بوته ارتفاع بوته در مرحله ای از رشد افزایش می یابد و از سویی تابش نور به برگ های میانی و پائینی کاهش سایه اندازی و خوابیدگی در گندمزار افزایش می یابد. تراکم بیش از حد بوته ها در واحد سطح موجب توسعه بیماری های قارچی مانند سفیدک و انواع زنگ ها به ویژه زنگ های زرد و قهوه ای می شود. همچنین در تراکم های بالا، دوره رسیدن دیرتر رخ دهد.
تراکم و میزان بذر لازم برای زراعت آبی گندم در اقلیم های مختلف به تفکیک ارقام زراعی مربوطه در چند جدول در پکیج آموزش کاشت، داشت و برداشت گندم آورده شده است.
تاریخ کاشت گندم آبی
کشت گندم در ایران صرف نظر از عادت رشد ارقام ( زمستانه، بهاره و بینابین ) در فصل پائیز انجام می گیرد.
آنچه که زمان مناسب کشت گندم را در اقلیم های اصلی تعیین می کند، دما است. یعنی زمان کاشت گندم صرف نظر از واکنش به طول روز ( ارقام جدید گندم بهاره غیر حساس به تغییرات طول روز هستند ) و نیز صفات ژنتیکی رقم در اقلیم های مختلف بایستی با توجه به منحنی های دمایی آن اقلیم تعیین شود به طوری که فرصت زمانی لازم برای رشد اولیه گیاهچه ها در پائیز برای ورود به فصل زمستان و تأمین نیاز سرمایی در ارقام گندم با عادت رشدی بینابین و زمستانه ( تأمین نیاز سرمایی یا ورنالیزاسیون ) وجود داشته باشد.
تغییرات دما در گندمزار بر میانگین شمار بذور جوانه زده، سرعت جوانه زنی و سبز شدن یکنواخت تأثیر می گذارد دمای اصلی برای جوانه زدن گندم بین ۴ تا ۳۷ درجه سلسیوس گزارش شده است که دمای مطلوب آن ۲۰ درجه سلسیوس است. بدیهی است هر چه کشت گندم با تأخیر انجام پذیرد مرحله جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه ها در شرایط دمایی مطلوب صورت نمی گیرد و به علت کاهش دمای خاک بذور جوانه نزده بیشتر در معرض رویارویی با بیماری های قارچی قرار می گیرند که این امر سبب کاهش تراکم بوته ها در گندمزار می شود. بنابراین بهتر است تاریخ کاشت مطلوب گندم در هر منطقه بر پایه دمای خاک تعیین و انجام شود این توصیه بایستی جایگزین تاریخ کاشت بر پایه تاریخ تقویمی شود. البته در تناوب های زراعی گندم با گیاهانی مانند ذرت، پنبه و در برخی مناطق با سبزی ها این توصیه کاربرد ندارد و باید با استفاده از ارقام با دوره رشد کوتاهتر مشکل تأخیر کاشت را مدیریت کرد.
تأخیر در کاشت موجب رشد ناکافی گیاهچه ها در مرحله اولیه می شود که نتیجه آن نبود فرصت لازم برای رشد ریشه و استقرار اولیه بوته ها بوده که تحمل به تنش در چنین بوته هایی بسیار کاهش می یابد. از نتایج زراعت های کرپه ( دیر کشت ) می توان به کاهش درصد سبز به دلیل رویارویی با دوره یخبندان، کاهش شمار پنجه ها و نیز کاهش شمار سنبلچه ها ( تنش آغاز فصل ) و همچنین در برخی شرایط بادزدگی گندم و کاهش شمار دانه و وزن هزار دانه به دلیل رویارویی با گرمای پایان فصل اشاره کرد.
البته کشت زود هنگام گندم های بهاره نیز موجب می شود تا ارقام زودرس در فصل پائیز به ساقه رفته و یا در اوایل فصل بهار و در مرحله ظهور سنبله در معرض آسیب سرمای بهاره قرار گیرند.
مشخصاتتان را وارد کنید 