سورگوم چیست و چرا باید سورگوم بکاریم
بحران آب در جهان و به ویژه کشورهای آسیایی به طور جدی تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار داده است. در بسیاری از کشورهای آسیایی بیش از 90درصد از کل آب شیرین برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می شود. تنش های غیرزنده و زنده نظیر خشکی، شوری و آفات، ذهن متخصصان کشاورزی را به مدیریت هرچه بهتر و صحیحتر این مسائل به عنوان مشکلات اصلی سیستم های کشاورزی معطوف می دارد.
تأثیر خشکسالی بر وضعیت کنونی کشاورزی شدید است و پیش بینی می شود با توجه به تغییر اقلیم در نقاط مختلف دنیا، این تأثیرات و تبعات بیشتر هم خواهدشد. قرارگرفتن ایران در کمربند خشک جهان و میانگین اندک بارندگی سالیانه ( حدود 250میلیمتر در سال ) که خیلی کمتر از متوسط جهانی ( 750میلیمتر در سال) است، باعث نگرانی و دغدغه های جدی شده است. بنابراین ضروری است با اتخاذ تصمیمات مناسب، میزان مصرف آب در بخش شاورزی کاهش یابد. سیستم های کشاورزی باید با تغییر اقلیم و کاهش در مصرف آب تطابق یابند. شیوه هایی که باید برای کاهش مصرف آب در کشاورزی و افزایش بهره وریِ مصرف استفاده شوند بدین شرح اند: توسعه کاشت محصولات متحمل به تنشهای محیطی ( خشکی، شوری و گرما ) ، تغییر در زمان کاشت محصولات زراعی، استفاده از گیاهان زراعی پرعملکرد با دوره رشد کوتاه، روی آوردن به کاشت های پاییزه و زمستانه، توسعه روش های آبیاری نوین، گسترش گلخانه ها و... .
با توجه به موارد فوق، بهره برداران کشاورزی ناچار به تبعیت از سیاست های کاهش مصرف آب هستند و سیاست های فعلی در بخش کشاورزی باید تغییر یابند. ساماندهی الگوی کاشت یا تدوین الگوی کاشت بهینه متناسب با ظرفیت ها و قابلیت های منابع تولیدی دشت های زراعی گامی ضروری در جهت نیل به توسعه پایدار کشاورزی کشور است. اصلاح برنامه الگوی کاشت بر اساس نوع محصولات متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه، پایداری تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی را تضمین می کند، همچنین باعث استفاده درست و منطقی از توانایی ها و استعدادهای هر منطقه می شود و در نهایت افزایش بهره وری و پایداری منابع طبیعی را به همراه دارد.
معرفی سورگوم و سورگوم چیست
سورگوم یکی از محصولات زراعی مهم در اقلیم های خشک و نیمه خشک شناخته می شود. این گیاه در مقایسه با سایر محصولات زراعی تنش خشکی را بهتر تحمل می کند و به سبب ویژگی های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی خاصی که دارد، به عنوان شاخصِ گیاهان زراعی مقاوم به خشکی معرفی شده است. سورگوم به سبب سیستم فتوسنتزی، نحوه فعالیت روزنه ای و سیستم ریشه ای خاصی که دارد، قادر است آب را بهتر جذب کند و تلفات آب را به اتمسفر کاهش دهد. حتی بعد از یک دوره خشکی طولانی روزنه های سورگوم قادرند فعالیت دوباره خود را بدون آسیب شروع کنند.
سورگوم به لحاظ اهمیت در بین غلات در دنیا بعد از گندم، برنج، ذرت و جو در مقام پنجم قرار دارد. نام سورگوم نامی جهانی است و در همه زبا نهای دنیا از این نام استفاده می شود. این گیاه از خانواده غلات است و از نظر فیزیولوژیکی جزو گیاهان چهارکربنه طبقه بندی می شود؛ بنابراین در مقایسه با بیش تر گیاهان علوفه ای، کارایی فتوسنتز بالایی دارد.
طبق آمارها سطح زیر کشت سورگوم در ایران در سال ۱۳۶۵ تنها شش هکتار بوده است. البته در این زمان احتمالاً حجم انبوهی از سورگوم در منطقه سیستان و بلوچستان کشت می شده که گزارش نشده است. متأسفانه به علت بی توجهی به این محصول، روند توسعه آن در ایران کند بوده و طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳97 ، سطح زیر کشت آن به حدود 37 هزار هکتار رسیده است. توده های زراعی بومی سورگوم درا یران در مناطق خراسان جنوبی، سیستان، کرمان،اصفهان، یزد، گیلان، مازندران و بنادر جنوبی به طور پراکنده وجود دارد. سورگوم با شرایط آب وهوایی ایران و به ویژه مناطق گرم و خشک و معتدل آن به خوبی سازگار است. دانه های سورگوم دارای مصارف بسیار زیادی است و به صورت های مختلفی استفاده می شود. دانه های سورگوم غذای اصلی بیش از 200 میلیون نفر از مردم آسیا و آفریقاست، درحالی که در اروپا و آمریکای شمالی از آن بیش تر در تغذیه طیور و دام استفاده می شود .
سیستم ریشه سورگوم
سورگوم در مقایسه با ذرت دارای سیستم ریشه ای افشان بسیار وسیع است که در حجم زیادی از خاک نفوذ می کند و رطوبت بیش تری جذب می کند. این گیاه برای رشد و نمو نسبت به سایر غلات به آب کم تری نیاز دارد. سورگوم برای تولید یک کیلوگرم دانه به ۳۳۲ لیتر آب نیاز دارد؛ درصورتی که این نیاز آبی برای ذرت ۳۶۸ لیتر، جو ۴۳۴ لیتر و گندم ۵۱۴ لیتر است. رشد سورگوم در دوره های شدید خشکی و در مواجهه با تنش شدید آبی متوقف می شود و با شروع بارندگی یا آبیاری، دوباره از سر گرفته می شود. این گیاه رطوبت بیش ازحد را نیز بهتر از سایر غلات ( به جز برنج ) تحمل می کند. تحمل شرایط غرقابی در سورگوم بیش تر از ذرت است و در شرایطی که تجمع آب در کنار بوته ها باعث از بین رفتن ذرت می شود، سورگوم می تواند این موضوع را به خوبی تحمل کند. علاوه بر این سورگوم تحمل خوبی به شوری آب و خاک و مسمومیت آلومینیوم دارد.
از جمله ویژگی های دیگری که باعث افزایش مقاومت به خشکی در سورگوم می شود، وجود پوشش مومی بر روی سطح برگ هاست که تلفات تعرقی آب را کاهش می دهد. علاوه بر این آرایش برگ ها و تنظیم روزنه ای در سورگوم باعث می شود که تلفات آب تا حد زیادی کاهش یابد. همچنین این گیاه قادرا ست از مواد فتوسنتزی ساخته شده در دوره قبل از گرده افشانی برای تکمیل رشد خود استفاده کند. مقاومت بالای این گیاه در برابر تنش های محیطی و تغییرات اقلیمی باعث شده است توجه به این گیاه زراعی افزایش یابد.
حداقل درجه حرارت برای جوانه زنی سورگوم 12 درجه سانتی گراد و حداقل درجه حرارت برای رشد اولیه آن 15 درجه سانتی گراد است. سورگوم به طور معمول گیاهی روزکوتاه است که روزهای با طول ده ساعت باعث گل دهی زودهنگام آن می شود.
مشخصاتتان را وارد کنید 