پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در قفس

قفس های (Cages ) پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در قفس، از اجزاء اصلی زیر تشکیل شده اند: چارچوب یا حلقه، کیسه توری، شناور ها، سیستم مهار (شامل لنگرها و بندها).

قفس ها به اشکال و اندازه های مختلف و بسته به نیاز پرورش دهندگان ساخته و مورد استفاده قرار می گیرند. قفس را می توان به صورت آماده خریداری نمود و یا با استفاده از مواد اولیه ای که در بازار یافت می شود مانند لوله پلی اتیلنی، چوب و یا فولاد مونتاژ نمود. معمولاً قفس ها بصورت چارچوب هایی ساخته می شوند که با تورهایی با چشمه مناسب پوشیده می شوند. چشمه های توری بایستی به صورتی باشد که جریان آب به خوبی در قفس برقرار باشد اما ماهیان قادر به خروج از قفس نباشند.

54,000 تومان108,000 تومان مجموعه آموزشی تکثیر و پرورش ماهی در قفس

94,000 تومان188,000 تومان کاملترین مجموعه آموزشی تکثیر و پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

54,000 تومان108,000 تومان مجموعه آموزش تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی

54,000 تومان108,000 تومان پکیج آموزش پرورش ماهی در استخر ذخیره آب کشاورزی

ماهی قزل آلای رنگین کمان را می توان در تراکم های بالا در قفس هم در آب های داخلی(شیرین) و هم آب های ساحلی (دریا) پرورش داد. به طوری که درسال 1391 تولید در واحد سطح آن در آب های داخلی کشور 41/3  کیلوگرم در مترمربع بوده است. براساس گزارشات سازمان شیلات ایران، تولید قزل آلا در قفس در کشور در سال 1391حدود 941 تن بوده که در 12 استان کشور تولید شده است.

مزایای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در قفس عبارت است از:

- هزینه پایین نسبت به پرورش ماهی در استخرهای خاکی یا سیستم های مدار بسته؛

- مدیریت آسانتر و کم هزینه تر؛

- سهولت در مشاهده و بررسی میزان تغذیه ماهی و سلامت آنها؛

- سهولت و اقتصادی بودن درمان بر علیه انگل ها و بیماری ها؛

- در مقایسه با استخرهای خاکی و سیستم های مدار بسته به سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد؛

- در هنگام نصب قفس در استخر پرورشی می توان از استخر برای پرورش گونه های دیگر آبزی استفاده نمود (دو یا چند منظوره استفاده کردن از استخر).

معایب پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در قفس عبارتند از:

- ماهی های موجود در قفس در مقابل مشکلات مربوط به کیفیت آب مانند شکوفایی جلبکی و پایین آمدن اکسیژن محلول آب، انواع آلودگی ها و... آسیب پذیر می باشند؛

- میزان رشد ماهی های موجود در قفس کاملاً وابسته به دمای آب می باشد؛

 - بعلت پایین آمدن مقاومت بدن ماهیان موجود در قفس خطر بروز بیماری بالا می باشد؛

-  خطر آسیب رساندن به قفس و یا سرقت ماهیان موجود در قفس توسط افراد متخلف وجود دارد؛

- غذای مصرفی بایستی از نظر مواد موردنیاز مانند پروتئین، کربوهیدرات، چربی و ویتامین ها غنی شده باشد و به صورت تازه مورد مصرف قرار گیرد که باعث بالا رفتن هزینه تولید می شود.

قفس ها از نظر اندازه بسیار متنوع هستند و از قفس هایی با حجم چند مترمکعب تا قفس های بسیار بزر گتر را شامل می شوند. طرح قفس های مورد استفاده در آب های داخلی کشور ساده است و اکثراً به شکل مربع یا مستطیل می باشند. در بعضی مواقع که شدت جریان آب و باد زیاد باشد از قفس های دایره ای نیز استفاده می شود. ابعاد قفس های مربعی 7×7 متر و قفس های مستطیل 10×6 متراست. قطر قفس های دایره ای 8 متر می باشد. عمق کیسه توری بین 3 تا 5 متر است.

در حال حاضر از نظر نوع استقرار 4 نوع قفس وجود دارد :

1- قفس های ثابت

2- قفس های شناور

3- قفس های قابل غوطه وری

4- قفس های غوطه ور

هم اکنون از دو نوع قفس ثابت و شناور بیشترین استفاده در پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان به عمل می آید. و در ایران برای پرورش قزل آلای رنگین کمان از قفس های شناور استفاده می شود.

قفس های ثابت برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

این قفس ها که از کیسه توری تشکیل شده اند توسط تیرک هایی در کف دریاچه یا منبع آبی درآب نگهداری می شوند. هزینه ساخت این قفس ها نسبت به سایر انواع آن ارزانتر می باشد. این قفس ها فقط در مناطق ساحلی با عمق کم و دارای بستر مناسب می توانند بکار روند و این امر باعث محدودیت در بکارگیری آنها می شود.

قفس های شناور برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

در این قفس ها نگهدارنده کیسه توری چارچوب هایی است به شکل های مختلف و ابعاد مختلف با جنس های متفاوت که به روی آب شناور بوده و کیسه توری به آن آویزان می باشد. این چارچوب ها به روش های مختلف و با استفاده از گوی هایی بر روی آب شناور می مانند و در محدوده خاصی قادر به حرکت (به تبعیت از جریانات آب) می باشند. برای لنگر قفس های شناور، از وزنه سنگینی که در کف دریاچه یا منبع آبی بطور ثابت قرار دارد استفاده می گردد و بوسیله طناب یا زنجیری با طول مورد نیاز به چهار چوب یا حلقه نگهدارنده وصل می گردد. این امر موجب می شود تا در اثر جریانات شدید آبی، قفس های شناور از محدوده مشخصی که در نظر گرفته شده خارج نگردند.

قفس های قابل غوطه وری برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

این قفس ها می توانند در عمق های مختلفی از منبع آبی قرار گیرند و مزیت آن این است که در شرایط نامناسب در اعماق و در شرایط ایده آل در سطح آب قرار می گیرند. ساختار این قفس ها همانند قفس های شناور بوده و دارای یک چارچوب یا دکل می باشند، با این تفاوت که در این روش تمامی جوانب قفس (حتی بالای قفس) از تور پوشیده شده است.

قفس های غوطه ور برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

این قفس ها همیشه غوطه ور بوده و به وسیله یک وزنه سنگین (سنگی و بتونی) به بستر آب متصل می گردند و معمولاً نوع ساده اش از جعبه های شکافداری که آب از دورن آنها می گذرد تشکیل شده و در گذشته اکثراً از جنس چوبی ساخته می شدند ولی اکنون از مواد مصنوعی و فلزی نیز ساخته می شوند.

در آب های شیرین و داخلی معمولاً از قفس های شناور استفاده می شود اما در آب های اقیانوسی دور از ساحل، قفس هایی که در زیر آب نصب می شوند بیشتر کارآیی دارند.

نکات قابل توجه در انتخاب محل استقرار قفس که باید در نظر گرفته شود عبارتند از:

- محل انتخابی باید از نظر شرایط فیزیکوشیمیایی موجود نسبت به گونه انتخابی از لحاظ

دما، شوری، اکسیژن، جریان ها و ... مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.

- محل باید از لحاظ عمق آب، اقلیم منطقه، حفاظت و نوع بستر مورد بررسی قرار گیرد. حداقل عمق آب محل استقرار قفس 3 برابر عمق کیسه توری باشد تا مواد زائد جمع شده در زیر قفس شسته شوند. مثلاً اگر عمق کیسه تور 3 متر باشد، حداقل عمق آب محل نصب قفس نباید کمتر از 9 متر باشد. همچنین برای جلوگیری از افزایش هزینه های مهار قفس، بهتر است حداکثر عمق آب 20 متر باشد. قفس ها در قسمتی از دریاچه مستقر شوند که در معرض باد غالب باشند. این مسئله باعث مخلوط شدن کامل آب دریاچه با هوا و هوادهی در داخل قفس ها می شود. در صورت مهیا نبودن شرایط، باید قفس ها در محلی مستقر شوند که حداکثر جابجایی آب را داشته باشند. قفس ها در محلی مستقر نشوند که در معرض آلودگی با آب های روان آلوده به سموم دفع آفات نباتی یا مقادیر متنابهی از مدفوع دامها باشند. این مواد برای ماهیان سمی هستند. کوددهی زیاد دریاچه برای بالا بردن جمعیت پلانکتون ها، احتمال خطر ایجاد کمبود اُکسیژن را بالا می برد.

- تأسیسات محلی، امنیت و بررسی مسایل اقتصادی- اجتماعی نیز در انتخاب محل استقرار نقش مهمی ایفا می نمایند. تا حد امکان می بایست محل مورد نظر نزدیک به ساحل باشد تا بتوان به راحتی آنها را دید و سرویس رسانی کرد. فاصله مناسب برای سرویس رسانی به قفس ها 500 متر می باشد. لوازم، تجهیزات و انبار ساحلی می بایست در نزدیکترین محل به جاده اصلی و امکانات آب و برق استقرار یابد. تجهیزات ساحلی عبارتند از: ساختمان یا کپر برای نگهداری و آماده سازی غذا، انبار ابزارآلات و مواد که محل نگهداری سوخت از بقیه جدا باشد، ساختمان برای پرسنل و محلی برای امور اداری و آموزشی، اسکله برای قایق و محلی برای صید ماهیان، دسترسی خوب به قفس ها باعث راحتی مدیریت پرورشی (حمل ونقل غذا، جابجایی ماهیان زنده و بچه ماهیان، انتقال تجهیزات و ...) می شود. متداولترین وسیله برای دسترسی به قفس ها، قایق می باشد و حتی المقدور در کنار ساحل یک لنگرگاه برای بستن قایق احداث شود. چنانچه فاصله محل استقرار قفس ها با ساحل کم باشد، می توان با احداث یک اسکله طولانی، مستقیماً (بدون استفاده از قایق) به قفس ها دسترسی یافت.

تمام دریاچه ها و مخازن آبی برای پرورش ماهی در قفس مناسب نیستند. بسیاری از طرح ها به دلیل انتخاب نامناسب محل با شکست مواجه گردیده است. لذا قبل از اقدام باید از مناسب بودن محل و برآورد نیاز های بیولوژیکی ماهی در محل مطمئن شد.