سیستم های پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان
یکی از روش های تقسیم بندی آبزی پروری، تقسیم بندی آنها براساس نوع سازه های نگهداری و تولید ماهی است که با توجه به انعطاف پذیری طراحی مختلف این سازه ها، سیستم های متنوعی برای تولید ماهی قزل الای رنگین کمان وجود دارد. این سیستم ها متناسب با میزان کاهش مهندسی، تراکم تولید (از فوق متراکم تا کشت گسترده) و هزینه ها و نهاده های اولیه (مانند غذا و آب ورودی) به ترتیب عبارتند از:
مزارع انفرادی ( منفرد )
مجتمع های پرورشی (استخر های بتونی دراز)
سیستم های مداربسته
استخر های ذخیره آب کشاورزی
محیط های محصور (قفس، پن و کانال های آبرسانی کشاورزی)
استخر های خاکی
پرورش در زمین های شالیزار مخصوص کشت برنج
میزان تولید در واحد سطح در این سیستم ها از 100 – 150 کیلوگرم در مترمربع در سال (در مداربسته) تا 2 کیلوگرم در مترمربع در سال (در شالیزار) متغیر است.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در مزارع منفرد
این مزارع با سرمایه گذاری بخش خصوصی با ظرفیت های متنوع و متناسب با مقدار آب و زمین در دسترس متقاضیان احداث شده است. شکل متداول این مزارع بصورت استخرهای مستطیلی دراز و از جنس بتونی می باشد ولیکن به صورت محدود از استخرهای مدور از جنس بتونی یا فایبرگلاس نیز استفاده می شود.
استخرهای دراز به صورت پلکانی ساخته می شوند و آب در آن ها 2 تا 3 بار و گاهاً تا 4 بار با ریزش و تهویه مجدد مورد استفاده قرار گرفته و سپس بدون تغییر در کاهش حجم از مزرعه خارج می شود. استخرهای این مزارع معمولاً شامل استخرهای بچه ماهی، پیش پرواری و پرواری بوده که براساس اصول مهندسی احداث می گردند. میزان آب مورد نیاز برای نگهداری هر تن ماهی در این مزارع 10 لیتر در ثانیه است که با مدیریت تولید می توان تا 3 الی 5 لیتر در ثانیه کاهش یابد. میانگین تولید در واحد سطح آن با مدیریت ساده 20 کیلوگرم در مترمربع می باشد که با شیوه مدیریت پرورشی لایه ای تا 40 کیلوگرم در مترمربع قابل افزایش است. حدود 72 درصد از تولید قزل آلای رنگین کمانی کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان های چهارمحال و بختیاری، لرستان، مازندران، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه پنج استان برتر تولیدکننده در این سیستم می باشند.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در مزارع مجتمع
این سیستم متشکل از مزارع منفردی است که از منبع آبی و شبکه انتقال آب اصلی و امکانات زیربنایی مشترک استفاده می کنند. این سیستم در حاشیه منابع آبی (چشمه یا رودخانه) که بیش از 500 لیتر در ثانیه دبی آب دارند، احداث می شود. این مجتمع ها معمولاً از مزارع 5، 10 و 20 تنی تشکیل شده اند. تأسیسات زیربنایی و شبکه انتقال آب اصلی این مجتمع ها توسط شیلات احداث شده است. حدود 6 درصد از تولید قزل آلای رنگین کمانی کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان های لرستان، کردستان، آذربایجان غربی، خوزستان و ایلام پنج استان برتر تولیدکننده در این سیستم می باشند.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در سیستم های مداربسته
سیستم های مدار بسته یک سیستم کاملاً مکانیزه تولید ماهی می باشند که در دنیای امروز برای تولید گونه های مختلف ماهی استفاده می شوند. سیستم های مدار بسته موجود در کشور براساس ظرفیت های تولیدی 100 و 50 تنی طراحی شده اند که متأسفانه به دلیل مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری تاکنون به ظرفیت اسمی تولید نرسیده اند.
در سیستم های مداربسته پرورش ماهی مهمترین مسئله، بررسی مبانی طراحی دستگاه های مهم، بخش های تصفیه فیزیکی، تصفیه شیمیایی- هیدرولیک سیرکولاسیون آب – سیستم اکسیژن رسا نی، سیستم برق رسانی، شبکه توزیع آب، نحوه ارتباط هر کدام با یکدیگر، نوع غذای مصرفی با مشخصات تولیدی، نوع نژاد پرورشی، فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب و دامنه مجاز تغییرات آنها می باشد. از این رو تجهیزات سخت افزاری سیستم های مداربسته تولید ماهی قزل آلا و ارزیابی عملکرد آنها به منظور تأمین شرایط زیستی و استانداردهای تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا و همچنین برنامه نرم افزاری و مدیریت راهبری سیستم مداربسته دارای اهمیت می باشد.
پرورش ماهی در سیستم های مدار بسته در یک سیستم کنترل شده در طول سال انجام می شود و مدیریت کنترل شده بر آن اعمال می شود. پرورش ماهی در این سیستم تابع محیط طبیعی نیست و در هر مکان و شرایطی می توان این سیستم ها را برای پرورش ماهی قزل آلا ایجاد کرد. در این سیستم ها افزایش تولید از منابع کم آب و زمین امکان پذیر است و با افزایش تولید مصرف سرانه ماهی در کشور افزایش خواهد یافت. حدود 1 درصد از تولید قزل آلای رنگین کمانی کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان های تهران، آذربایجان شرقی، لرستا ن، زنجان و همدان پنج استان برتر تولیدکننده در این سیستم می باشند.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخر های ذخیره آب کشاورزی
این استخر ها به منظور ذخیره کردن آب برای فعالیت های کشاورزی در کنار چاه های آب احداث می شوند که با تمهیداتی در مهندسی این استخرها، برای پرورش ماهی قابل استفاده هستند. در این سیستم آب قبل از اینکه وارد زمین های کشاورزی شود، در این استخرها برای پرورش ماهی استفاده می شود و به همین دلیل به اینها استخرهای دومنظوره نیز گفته می شود. با توجه به فصلی بودن فعالیت های کشاورزی این سیستم با محدودیت زمان دسترسی به آب مواجه بوده و حداکثر دوره پرورش آن 5 الی 6 ماه در سال می باشد. لذا بایستی بچه ماهیان را با وزن بالا رهاسازی نمود.
مزایای مهم پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخر های ذخیره آب کشاورزی عبارتست از:
- استفاده بهینه از آب کشاورزی
- استخر های ذخیره که در آن ها ماهی پرورش داده می شود، کود ملایمی را برای زمین های کشاورزی تأمین می کنند
- کمک به اقتصاد خانوار کشاورز
حدود 18 درصد از تولید قزل آلای رنگین کمانی کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان های مازندران، زنجان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی پنج استان برتر تولیدکننده در این سیستم می باشند.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در محیط محصور
از سیستم های دیگر پرورش قزل آلای رنگین کمان محیط های محصور هستند. محیط های محصور در کشورمان شامل قفس، پن (سواحل محصور) و کانال های آبرسانی محصور است. در واقع محیط های محصور بخشی از محیط های آبی (نظیر دریاها، دریاچه های طبیعی و مصنوعی، دریاچه های پشت سد، مرداب ها، تالاب ها، رودخانه ها و کانال های آبرسانی) هستند که با تور یا مواد مشبک دیگری محصور می شوند و در آن ها ماهی رهاسازی و پرورش داده می شود. حدود یک درصد از تولید قزل آلای رنگین کمانی کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان های چهارمحال و بختیاری، زنجان، همدان، آذربایجان شرقی و مرکزی پنج استان برتر تولیدکننده در این سیستم می باشند.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخر خاکی
در این سیستم با رهاسازی بچه ماهیان قزل آلا در استخرهای خاکی پرورش کپور ماهیان یا میگو (در نیمه دوم سا ل)، از ظرفیت های خالی این مزارع استفاده مجدد می شود. همچنین در اراضی بایر با آب لب شور با ساخت استخر های خاکی و پرورش ماهی قزل آلا، از این آب ها استفاده بهینه می شود. در این سیستم با استفاده از سطح وسیع استخرها ( به جای جریان مداوم آب در استخر های سنتی) حجم آب در گردش کمتر از مزارع منفرد است. ضمناً ماهیان سردآبی از غذای زنده احتمالی در محیط نیز بهره مند می شوند.
مساحت این استخر ها می تواند از 1000 تا 5000 متر مربع باشد که آب این استخرها می تواند از چاه، قنات، چشمه یا رودخانه تامین شود. استخر بایستی بدون پوشش گیاهی باشد. بهتر است قبل از ماهی دار کردن، کف استخر خاکی با لایه ای از سنگریزه پوشانیده شود تا گل آلودگی آب در طول دوره پرورش کمتر شود. در استخر هایی که بزرگتر از 1000 متر مربع هستند بهتر است از ابتدای دوره پرورش محل غذادهی ماهیان را در قسمت ورودی آب در دو ضلعی که مجاور یکدیگرند تعیین کرده و ماهیان به این نقاط عادت داده شوند تا از پراکندگی ماهیان و هدر رفتن غذا جلوگیری شود. حداقل تعویض آب در شبانه روز در استخر خاکی باید بین 5 الی 10 درصد حجم آب استخر باشد. برخی استخر های خاکی پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمانی موجود در کشور به طور اختصاصی برای پرورش قزل آلای رنگین کمان ساخته شده اند.
حدود 2 درصد از تولید قزل آلای رنگین کمان کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان های زنجان، آذربایجان غربی، کهکیلویه و بویراحمد، همدان و یزد پنج استان برتر تولیدکننده در این سیستم می باشند.
پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در شالیزار
پرورش ماهی در شالیزار همانند پرورش در کانال، روش دیگر استفاده از سیستم های آبیاری برای آبزی پروری می باشد. این سیستم هم برای ماهی و هم برای برنج مفید است. مدفوع ماهی برای برنج به مثابه کود است و همچنین ماهی حشرات موذی درون آب را می خورد و نیز باعث گردش اکسیژن در اطراف مزرعه برنج می شود. این مسئله باعث افزایش محصول برنج تا حد 10 الی 15 درصد می شود.
در نیمه دوم سال بعد از برداشت برنج از مزارع شالیزار در مزارعی که دارای منبع آب مطمئن (ترجیحاً آب رودخانه) و با دمای مناسب باشند، بچه ماهیان قزل آلا با وزن بالا رهاسازی و پرورش داده می شوند. معمولاً کرت های مستطیلی با مساحت بین 400 تا 600 مترمربع انتخاب می شوند و دیواره این کرت ها را بالا آورده تا عمق آبگیری 70 تا 80 سانتی متر باشد و برای جلوگیری از نفوذ آب، روی دیواره ها نایلون کشیده و برای جلوگیری از فرار ماهیان در ورودی و خروجی نیز تور نصب می شود. ساقه های برنج باقیمانده در کف این مزارع باید کف بُر شوند زیرا عمق مفید را کاهش می دهند و باعث زخمی شدن ماهی ها می شوند.
حدود 3 درصد از تولید قزل آلای رنگین کمانی کشور در سال 1391 از این سیستم حاصل شده است. بر این اساس استان گیلان تنها تولیدکننده در این سیستم می باشد.
مشخصاتتان را وارد کنید 