هرس فرم سیب، فرم دهی سیب یا تربیت سیب
این هرس در چند سال اول روی نهال های کاشته به منظور ایجاد فرم مناسب برای دریافت نور و هوا و آسانی عملیات اجرایی در طول مرحله داشت و برداشت انجام می گیرد.
در مورد درختان سیب چند نوع هرس فرم وجود دارد که مهمترین آنها فرم جامی است که خود بر دو نوع است ، فرم جامی با مرکز باز و فرم جامی محوردار.
برای هر نوع فرم از نظر ارتفاع سه روش وجود دارد ، پاکوتاه ، نیمه پا کوتاه و پابلند در اینجا فرم جامی با مرکز باز نیمه پا کوتاه توضیح داده می شود.
سال اول : بعد از کاشت نهال، از ارتفاع ۸۰ سانتی متری و دقیقا از بالای یک جوانه سر برداری می شود، در طول فصل رشد از سطح خاک تا ارتفاع ۳۰ الی ۳۵ سانتی متری تمام شاخه هایی که رشد می کنند، حذف می گردند، در طول انتهایی باقی مانده (۴۵ الی ۵۰ سانتی متر ) تعداد ۴ عدد شاخه که هر کدام در یک سمت نهال باشند ( یعنی در هر چهار سمت نهال یک عدد شاخه ) طوری نگه می داریم که فاصله آنها از همدیگر ۱۵ سانتی متر باشد. بقیه شاخه ها را حذف می کنیم . لازم به یاد آوری است، شاخه های ریز مانند لامبورد و میخچه نباید حذف شوند.
سال دوم : در اول فصل و قبل از شروع رشد 1/3 ( یک سوم ) از انتهای شاخه های اصلی ایجاد شده در سال قبل را از بالای یک جوانه که به سمت خارج تاج است حذف می کنیم. در طول سال و در دوران فعالیت و رشد شاخه ها، فقط دو عدد شاخه روی هر یک از ۴ عدد شاخه اصلی نگه می داریم و بقیه شاخه ها را حذف می کنیم. در این مرحله از حذف میخچه و لامبورد خودداری می کنیم.
سال سوم : 1/3 ( یک سوم ) از انتهای شاخه های فرعی را به همان ترتیب فوق حذف می نمائیم و در طول سال روی هر شاخه فرعی دو شاخه فرعی دیگر نگه می داریم و بقیه شاخه ها را حذف می کنیم. لازم به یادآوری است در سال سوم و سالهای بعد هرگز شاخه های ریز ( میخچه و لامبورد ) را قطع نمی کنیم .
در فرم جامی محور دار به همان روش فوق عمل می کنیم با این تفاوت که شاخه انتهایی را طوری مدیریت می کنیم که در سالهای بعد همانند یک نهال روی آن یک طبقه دیگر تشکیل گردد. در این فرم شاخه انتهایی لیدر نامیده می شود و طوری هرس می گردد تا روی آن چند شاخه ایجاد شود و جام دیگر روی آن تهیه گردد. تعداد طبقات بستگی به هدف باغدار دارد و در نهایت با حذف قسمتی از لیدر در محل مناسب رشد طولی درخت را به چند شاخه انتهایی ختم می نمایند . در پکیج آموزش هرس درختان سیب، نمونه هایی از هرس خشک ، مراحل اول و دوم پنسمان (نوعی هرس سبز)، هرس ترک ها و تنه جوش ها و هدایت شاخه به صورت مصور ارائه می گردد. کلیه تصاویر حالاتی از هرس باردهی و نتایج آن را به نمایش می گذارند. لازم به یادآوری است هرس نوعی هنر است که هرس کار طی انجام عملیات هرس و مشاهده اثرات آن می تواند بتدریج تجربه کافی را بدست آورده و تبدیل به یک هرس کار ماهر شود. این مجموعه چگونگی هرس باردهی درخت سیب را نشان میدهد. برای موفقیت بیشتر، ابتدا باید هرس کار اطلاعات کافی را در خصوص چگونگی رشد درخت سیب بدست آورده و اعضای بارده، حد واسط و رویشی را بشناسد.
تعاریف و واژه های هرس
دارد یا میخچه
دارد یا میخچه ، شاخه بسیار کوچکی است که به یک جوانه چوب ختم می شود. دارد معمولا پس از تکامل به لامبورد تبدیل می شود.
جوانه چوب
این نوع جوانه لاغر و نوک تیز می باشد و پس از رشد به شاخه تبدیل می شود.
جوانه گل (جوانه میوه)
این جوانه متورم و نوک آن گرد است و میوه بر روی آن تشکیل می گردد.
لامبورد
شاخه بسیار کوچکی است که به یک جوانه گل ختم می شود و از تکامل میخچه به وجود می آید. بهترین عضو بارده درخت سیب لامبورد است.
برندی
شاخه کوچک ، نازک وقابل انعطافی است که اگر جوانه انتهایی آن جوانه چوب باشد به آن برندی ساده و اگر جوانه انتهایی آن جوانه گل باشد برندی تاجدار می گویند. برندی تاجدار عضو بارده دیگری است که اهمیت آن کمتر از لامبورد می باشد . جایی که لامبورد تشکیل شده باشد ، برندی تاجدار در صورت وجود باید حذف شود زیرا کیفیت میوه آن نسبت به لامبورد پایین تر است از طرفی به علت طویل بودن آن ، میوه در اثر باد به شاخه ها برخورد نموده و آسیب می بیند و یا به زمین می افتد.
ترک
شاخه بسیار قوی است که بر روی شاخه های اصلی تاج درخت رشد و باعث تضعیف اعضای مجاور خود می شود. کورسون: شاخه میوه دهنده که اعضای بارده روی آن تشکیل می شوند.
بورس
بعد از برداشت اولین میوه از روی لامبورد یا برندی تاجدار عضو بارده به بورس تبدیل می شود . روی بورس معمولا دوباره لامبورد تشکیل می شود.
پنسمان
نوعی هرس سبز است.
تنه جوش
شاخه هایی که روی تنه درخت ظاهر و باعث تضعیف درخت می شوند.
پا جوش
شاخه های رشد کرده در پای درخت و زیر محل پیوند که معمولا منشأ آنها پایه درخت پیوندی می باشد.