ازدیاد درخت انار و روش های آن
درخت انار را می توان به وسیله ی بذر، خوابانیدن، پاجوش، قلمه، نهال ( قلمه ی ریشه دار )، پیوند و کشت بافت تکثیر نمود که روش تهیه ی نهال از سایر روش ها آسانتر و رشدش سریع تر بوده و در حال حاضر بهترین، رایج ترین و اقتصادی ترین روش ازدیاد انار می باشد. یکی از اصول اساسی برای تکثیر درختان از جمله درخت انار، داشتن باغ های مادری و یا منابع اولیه ی اصیل و سالم برای تهیه ی قلمه، پیوندک و. .. می باشد.
قلمه زدن درخت انار
در این روش لازم است که قلمه از پایه های مادری اصیل، سالم و مقاوم در برابر شرایط نامساعد خاک و یا میکروارگانیزم های بیماری زای خاک زی گرفته شود. افزایش با قلمه همانند هر روش غیرجنسی، استعداد افزایش حساسیت به بیماری ها و آفت ها را دارد، چون گیاهان هم گروهی، تفاوت های ژنتیکی موجود در گیاهان حاصل از کاشت بذر را دارا نمی باشند. به عنوان مثال همان طور که در قسمت ارقام آورده شد، رقم آلک انتشار گسترده ای در مناطق مختلف انارکاری داشته است که با توجه به حساسیت زیاد آن به کرم گلوگاه انار، احتمال دارد یکی از دلایل آن تکثیر با قلمه و افزایش حساسیت به این آفت باشد؛ هر چند رقم متحمل یا مقاوم در برابر این آفت تاکنون شناسایی نشده است. البته یک احتمال دیگر نیز ممکن است انتخاب و کشت گسترده ی آن در بسیاری از مناطق انار کاری باشد چون در گذشته که کشت آن به اندازه ی امروز گسترش نیافته بود این رقم حساسیت شدیدی به آفت مذکور نداشته است.
تهیه ی قلمه از درخت انار
ویژگی های قلمه ی انار مناسب عبارتند از:
1- از نوع چوب سخت باشد.
2- باید از گیاهان مادری سالم که زیر نور آفتاب کامل قرار داشته و رشد متعادلی داشته اند.
3- نباید از قسمت های دارای رشد انبوه، میانگره های بلند غیرعادی و شاخه های ضعیف درون درخت گرفته شود.
4- چوب های دارای رشد و اندازهی متوسط ( دارای طول 35-25 و قطر 5/2-5/0 سانتیمتر ) برای تهیه ی قلمه، بسیار مطلوب می باشند.
5- قلمه، پیش از آن که گیاه جدید بتواند غذای خود را تأمین کند، باید مواد غذایی ذخیره ی کافی برای غذادهی ریشه و شاخساره داشته باشد. به طور معمول قسمت های انتهایی شاخه ها، مواد غذایی ذخیره ی کمی دارند و باید حذف شوند ولی صرفنظر از بعضی استثناءها، بخش های وسط و پایین شاخه برای قلمه گیری مناسب هستند.
6- تهیه ی قلمه باید از شاخه های بارده 2 تا 3 ساله یا رُخِ بار و مناطق آفتاب گیر درخت که موجب باردهی سریع تر نهال های حاصله می شود، انجام شود.
زمان قلمه گیری از درخت انار
بهترین زمان قلمه گیری، اسفند تا اوایل فروردین و از درختان علامت گذاری شده است که هر چه به زمان بیدارشدن درختان نزدیک باشد، از میزان خطا در انتخاب قلمه کاسته می شود. در بین انارکاران خراسان رضوی این ضرب المثل معروف است که انار به نگار، انجیر به خمار. یعنی زمان تهیه ی قلمه ی انار وقتی است که درخت، خواب زمستانی را گذرانده است ولی برای انجیر وقتی است که هنوز درخت در دوره ی استراحت می باشد.
کاشت قلمه درخت انار
قلمه ها چه در محل اصلی و چه در خزانه کشت شوند، باید 5-2 سانتیمتر از انتهای آنها که دارای 3-2 جوانه ی قوی می باشند، بیرون خاک و بقیه ی قلمه، داخل خاک قرار داده شود. کاشت قلمه ی انار به دو روش زیر ممکن است:
کشت قلمه در محل اصلی: در این روش بهتر است از شاخه های 2 تا 3 ساله که دارای جوانه های قویتر می باشند استفاده شود.
کشت قلمه در خزانه یا نهالستان به منظور تولید قلمه ی ریشه دار: در این روش، قلمه را در خزانه می کارند و پس از ریشه دارشدن به محل اصلی انتقال می دهند. این روش از روش کاشت مستقیم قلمه در زمین اصلی مناسبتر است؛ زیرا سطح کوچک تری را در برمی گیرد، بهتر می توان عملیات مربوطه را انجام داد، در هزینه های کارگری و آب و زمین( از اول کاشت قلمه تا ریشه دارشدن ) صرفه جویی می شود، قلمه ها سریع تر رشد خواهند کرد، نهال های قویتری تولید خواهند شد، باغ یکنواخت تری ایجاد می شود و از عمل واکاری جلوگیری می شود.