چرا انجام هرس ضروری است؟
موارد زیر به طور خلاصه ضرورت انجام عملیات هرس را روشن می سازند:
۱- حذف شاخه های مزاحم، خشک شده، آفت زده ، مریض و شکسته جهت حفظ و تامین سلامت گیاه.
۲- ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به داخل تاج و خلوت ساختن نقاط شلوغ و متراکم آن به منظور ایجاد امکان تولید محصول بیشتر و مرغوبتر.
٣- ایجاد شکل ویژه در تاج گیاه . این امر بویژه در میوه کاری و نیز در شکل سازی گیاهان جهت تزئین باغ و باغچه از اهمیت خاصی برخوردار است.
۴- ایجاد تعادل بین شاخ و برگ و ریشه، بخصوص در هنگام نهال کاری و جابجا کردن گیاه، جهت تضمین موفقیت و ایجاد امکان رشد اولیه سریعتر برای گیاه.
۵- جوان ساختن درختان مسن از طریق حذف شاخه های پیر و وادار کردن درخت به تولید شاخه های جدید جهت بالا بردن قدرت باردهی آن.
۶- جلو یا عقب انداختن باروری گیاه و تنظیم گل دهی و ایجاد تعادل بین رشد رویشی و میزان محصول و بالا بردن کیفیت محصول تولید شده.
۷- محدود کردن رشد و کوتاه ساختن گیاه برای تسهیل عملیاتی مانند سمپاشی و برداشت محصول و نیز به دلایل تزئینی.
انواع هرس از نظر اهداف آن
۱- هرس فرم (تربیت) :
که در ۳ تا ۴ سال اول به منظور تنظیم فرم ظاهری روی نهال انجام میشود. این مرحله از هرس مهم و ضروری است ، چرا که اگر هرس فرم روی درخت میوه انجام نشود، درخت حالت وحشی و غیر قابل کنترل پیدا نموده و انجام هرس باردهی بر روی آن بسیار مشکل خواهد شد.
۲- هرس باردهی :
که بعد از هرس فرم جهت ایجاد شاخه های بارده ، نگهداری آنها ، تنظیم میزان محصول و فراهم آوردن شرایط لازم برای تولید محصول با کیفیت مناسب و به مقدار کافی، انجام می پذیرد.
انواع هرس از نظر زمان
هرس زمستانه (هرس خشک):
این نوع هرس پس از ریزش برگ درختان (شروع خواب نبات) تا قبل از تورم جوانه ها انجام می شود.
هرس تابستانه (هرس سبز):
در دوران رشد و نمو نبات انجام می گیرد.
هرس روی قسمت های مختلف درخت از قبیل شاخه ، ریشه ، برگ ، پوست ، گل و میوه انجام می شود، ولی هرس شاخه و آن هم از نوع خشک به دلایلی بین باغداران بیشتر از سایر هرس ها مرسوم می باشد.
این دلایل عبارتند از:
۱- قابل رویت بودن شاخه ها و در دسترس بودن آنها.
۲- وارد آمدن حداقل صدمات به قسمتهای رویشی درخت.
٣- امکان حذف شاخه های خشک و بیمار و آفت زده .
۴- آسانی عملیات تربیت.
اصولا هر باغدار باید اطلاعات کافی از نحوه هرس درختان میوه داشته باشد و همیشه به هنگام حضور در باغ دارای اره ی کوچک هرس، قیچی باغبانی و چاقوی پیوند باشد. چرا که عمل هرس محدود به زمان خاصی نبوده و نمی توان با مراجعه به هرس کار یک یا دو بار در سال نیاز به هرس را برطرف نمود. هر باغدار باید حداقل وسایل فوق را به هنگام حضور در باغ همراه خود داشته باشد.