آبیاری سویا

مدیریت آبیاری در کاشت سویا

سویا گیاهی تابستانه است و تنش رطوبتی یکی از عوامل اصلی محدودیت تولید آن محسوب می گردد. آبیاری قادر است عملکرد آن را تا 2 برابر نسبت به شرایطی که آبیاری نمی گردد، افزایش دهد. برنامه ریزی آبیاری نوعی گزینه مدیریتی آب است برای جلوگیری از کاربرد آب اضافی در مزرعه و همچنین ممانعت از کاهش عملکرد بواسطه تامین نشدن آب مورد نیاز گیاه (تنش آبی) است.

سویا بیشترین حجم آب را در دوران رشد زایشی مصرف میکند (حدود 60 تا 70 درصد کل آب مصرفی در یک فصل). حساسترین مرحله رشد سویا به آب برای ارقام رشد نا محدود مرحله توسعه غلاف(R4-R3 ) و پر کردن دانه ( R6-R5 ) و برای ارقام رشد محدود دوران شروع گلدهی (R2-R1 ) است. آبیاری در دوران گلدهی تعداد دانه در گیاه را افزایش می دهد. هرگونه تنش آبی پس از گلدهی باعث کاهش اندازه دانه شده و نسبت به شرایطی که آبیاری نمی گردد، سودمندی ندارد. معمولاً تعداد گل های تولیدی سویا نسبت به تعداد غلاف های تولید شده بیشتر است. بنابراین افت تعداد کمی از گل ها با تنش سبک در دوران ابتدایی رشد زایشی (R1 ) در تولید کل سویا نقش مهمی ایفا نمی کند. بطور کلی اگر رطوبت خاک در زمان کاشت سویا تا عمق حدود 100 سانتیمتری در حد ظرفیت مزرعه (گاورو) باشد، بهتر است تا مرحله R2 آبیاری صورت نگیرد (خصوصاً در خاک های متوسط و سنگین). بررسی ها نشان داده است که عدم آبیاری سویا تا مرحله گلدهی در عملکرد تاثیر قابل توجهای ندارد. تنش آبی در مرحله گلدهی و غلاف دهی باعث عقیم شدن گل ها، در مرحله توسعه غلاف و اوایل پر شدن دانه باعث کاهش تعداد دانه و در مرحله پر شدن دانه باعث کوچک شدن اندازه دانه می شود. تعداد غلاف و تعداد دانه در غلاف اجزاء اصلی عملکرد سویا محسوب می شوند و نسبت به آب حساسیت زیادی دارند.

54,000 تومان108,000 تومان کاملترین مجموعه آموزشی کاشت، داشت و برداشت سویا

آبیاری سویا در خاک های مختلف

بطور کلی در خاک های سبک در مرحله گلدهی (R2-R1 ) تا عمق 60 سانتی متری خاک در مرحله طویل تر شدن غلاف (R4-R3 ) و مرحله پر شدن دانه (R6-R5 ) تا عمق 90 سانتی متری خاک، نباید بیش از 50 درصد رطوبت قابل استفاده خاک تخلیه شود. توصیه می گردد که برنامه ریزی آبیاری سویا برای خاک های متوسط تا سنگین با ریشه های عمیق بر مبنای مرحله رشد و برای خاک های سبک و ریشه های سطحی بر مبنای 50 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس صورت گیرد.

آخرین آبیاری در کاشت سویا

تصمیم گیری برای قطع آخرین آبیاری برای کشاورزان بسیار مهم است. باید دقت شود که رطوبت خاک برای توسعه کامل دانه ها برای جلوگیری از کاهش عملکرد مناسب باشد. بطور کلی هرگاه 50 درصد غلاف ها دارای دانه های موثر برای عملکرد باشند و در خاک رطوبت مناسب برای ادامه رشد در دسترس باشد، می توان آبیاری را قطع کرد. اما اگر خاک خشک باشد یک آبیاری دیگر برای دریافت حداکثر عملکرد نیاز است . برای تشخیص کافی بودن رطوبت خاک برای تکمیل رشد دانه ها از روش لمسی می توان نمونه هایی از خاک تا عمق توسعه ریشه از چند نقطه از مزرعه را برداشت نموده و اگر این نمونه ها بسادگی در دست بصورت نوار باریک یا گلوله تبدیل شوند نشانه رطوبت مناسب در خاک می باشد.

مقدار آب مورد نیاز سویا

آب مورد نیاز سویا بسته به شرایط مختلف اقلیمی و طول دوره رشد از 400 تا 550 میلی متر در طی فصل متغیر است. بطور کلی گیاه سویا در دوران رشد رویشی (ظهور و سبزینه ای) و رسیدن به حداقلِ آب، نیاز دارد ( حدود 3 -2 میلیمتر در روز). در دوران گلدهی، توسعه غلاف و پر کردن دانه به ترتیب برابر 5-4 ،7-5 و 5 -4 میلی متر در روز آب نیاز دارد. به دلیل شرایط اقلیمی مختلف در کشور، آب مورد نیاز گیاه سویا در کشور نیز متفاوت خواهد بود.

الویت بندی آبیاری سویا تحت شرایط مختلف آب قابل دسترس

زمانی که کشاورز به دلیل شرایط اقلیمی آب کافی در اخیتار ندارد، بهتر است برای استفاده بهینه از آبِ دراختیار در بعضی از دوره های رشد گیاه که نیاز آبی کمتر و واکنش گیاه به آب حساسیت کمتری دارد، مثلاً اوایل رشد (حدود یک ماه اول پس از کاشت) و خصوصاً در انتهای رشد (R7 و R8) آب را ذخیره نماید تا در مراحل حساس دوره رشد گیاه برای حصول به تولید اقتصادی استفاده گردد. از آنجا که منابع آبی برای آبیاری کامل سویا در بسیاری از شرایط وجود ندارد، با توجه به گزینه های مختلف، کشاورز می تواند به شرح زیر اقدام به آبیاری نماید:

امکان یک آبیاری سویا وجود داشته باشد

اگرچه آبیاری در زمان کاشت گیاه سویا دارای اهمیت زیادی است، ولی در شرایطی که تنها یک آب در دسترس است، الویت تخصیص آب با مرحله R4 است. بطور معمول دمای هوا در زمان کاشت سویا کمتر از دمای هوا در مرحله توسعه غلاف (مرداد) است. ضمن اینکه بارش زمستانه موجب ذخیره شدن رطوبت در خاک شده و در نتیجه شرایط را برای سبز شدن بذور سویا فراهم می کند. با هماهنگ کردن تاریخ کاشت سویا با باران های بهاری نیز می توان به سبز نسبتاً مناسب امیدوار بود. اما درگرمای تابستان در صورتیکه آب در مرحله توسعه غلاف فراهم نگردد، احتمال از بین رفتن گیاه بسیار زیاد است. بنابراین توصیه می شود شخم زمستانه را برای ذخیره کردن رطوبت در نیمرخ خاک بطور جدی مورد توجه قرار دهند.