کاشت سیب زمینی و انتخاب مزرعه و آماده سازی مزرعه برای کاشت سیب زمینی
برای تولید محصول سیب زمینی در حد مطلوب، انتخاب زمین زراعی مناسب از نکات مهم و کلیدی است که همواره باید کشاورزان و تولیدکنندگان بدان توجه کنند. بااین حال ازآنجاکه این گیاه زراعی از توانایی سازگاری نسبتاً خوبی برخوردار است، امکان کاشت آن در بسیاری از اراضی کشاورزی وجود دارد. اما بدیهی است که در چنین شرایطی عملکرد یا کیفیت محصول تولیدی در حد مطلوب نخواهد بود.
عملیات آماده سازی زمین زراعی انتخاب شده برای کشت سیب زمینی باید به گونه ای انجام شود که عمق مناسبی از خاک را برای نفوذ ریشه ها فراهم کند و در عین حال خاک آماده شده از توانایی زهکشی و تخلل کافی نیز برخوردار باشد. این خاک همچنین باید توانایی تأمین جایگاه مناسبی برای رشد و پرورش غده ها را دارا باشد؛ زیرا محصول سیب زمینی یا همان غده ها درون خاک رشد می کنند و پرورش می یابند.
سیب زمینی در مقایسه با بسیاری از گیاهان، سیستم ریشه ای ضعیفی دارد و به همین دلیل در صورت مواجهه ریشه با لایه های نفوذناپذیر یا سخت، عملکرد به میزان چشمگیری کاهش می یابد. تهیه بستر کاشت سیب زمینی معمولاً باید در زمانی که رطوبت خاک در حد مناسبی است، انجام شود تا میزان کلوخه های تشکیل شده هنگام شخم زمین به حداقل ممکن کاهش یابد.
برای کشت سیب زمینی ابتدا زمین مدنظر را شخم می زنند و سپس با کمک دیسک کلوخه های ایجادشده را خرد می کنند. عملیات کاشت نیز پس از ماله کشیدن زمین دیسک خورده به وسیله بذرکار سیب زمینی انجام می شود. شایان ذکر است که امروزه، دستگاه های چند کاره ای که مجموع عملیات آماده سازی زمین و کاشت سیب زمینی را با یک بار حرکت بر روی زمین زراعی انجام دهند، ساخته شده و در اختیار کشاورزان کشورهای مختلف قرار گرفته است. استفاده از این گونه ماشین ها ضمن صرفه جویی در وقت و هزینه های کشت، خسارات واردشده به زمین زراعی و نیز محیط زیست را کاهش می دهد.
خاکورزی های مرسوم با انتقاداتی مثل صرف انرژی زیاد، کلوخه ای شدن زمین، تخریب ساختمان خاک، فرسایش آبی و بادی، کاهش مواد آلی خاک و ایجاد لایه نفوذناپذیر در کف لایه شخم مواجه هستند. به این دلیل امروزه بر روی سامانه های خاکورزی حفاظتی ( سامانه هایی با حفظ حداقل 30 درصد بقایای گیاهی بر روی سطح( تأکید می شود. استفاده از سیب زمینی کار اتوماتیک دو ردیفه، سه ردیفه و چهار ردیفه توأم با کودکار با نصب پیش برهای دیسکی مواج در جلوی واحدهای کاشت به منظور خردکردن بقایا در خاکورزی های حفاظتی توصیه می شود. سیستم های مدیریتی خاکورزی به دو صورت به شرح زیر انجام می شود:
خاک ورزی سنتی
ترکیبی از خاکورزی اولیه (شخم) و خاکورزی ثانویه که برای فراهم ساختن بستر بذر انجام می گیرد. از مشکلات خاکورزی سنتی می توان به این موارد اشاره کرد: کلوخه ای شدن خاک، وقت گیر بودن، صرف انرژی و هزینه زیاد، تخریب ساختمان خاک، به هم زدن تسطیح زمین، مصرف زیاد آب، ایجاد فرسایش بادی و آبی، کاهش مواد آلی خاک، سوزاندن بقایای گیاهی، آلودگی هوا و ایجاد لایه سخت در کفه شخم.
خاک ورزی حفاظتی
هر گونه تلاش برای کم کردن شدت عملیات خاکورزی، سست کردن خاک بدون برگرداندن آن و پوشش حداقل 30 درصد سطح خاک با بقایای گیاهی، خاکورزی حفاظتی محسوب می شود. این روش شامل کم خاکورزی و بی خاکورزی است.
کم خاک ورزی
حداقل عملیات برحسب نوع گیاه و میزان بقایای محصول قبلی تا عمق کافی برای قراردادن کود و بذر و مخلوط کردن بقایا با لایه سطحی انجام می گیرد.
بی خاک ورزی
هیچ نوع عملیات خاکورزی صورت نمیگ یرد و فقط ماشین کاشت کود و بذر را با حداقل به هم خوردگی در خاک قرار می دهد. در این روش بقایای گیاهی در سطح خاک رها می شوند. براساس نتایج به دست آمده در منطقه اردبیل عملکرد غده در این سیستم 5/43 تن در هکتار (افزایش 24 درصدی نسبت به متوسط استان اردبیل) بود. در این روش عملیات خاکورزی اولیه و ثانویه حذف می شود و نگهداری رطوبت خاک، مواد آلی خاک و حفاظت از سطح خاک با استفاده از بقایای محصولات افزایش می یابد.