مراحل رشد سویا تاریخ کاشت سویا و انتخاب رقم مناسب سویا
سویا هم به صورت بهاره و هم در زراعت تابستانه کشت می شود. گیاه سویا توانایی تحمل سرما را ندارد. اصولاً دمای خاک در عمق کاشت به ده درجه سانتیگراد برسد، می توان سویا کاشت. سویا را باید زمانی کاشت که مطمئن باشیم سرمای اوایل بهار رخ نمی دهد. به طورمعمول، کشت بهاره از نیمه اردیبهشت آغاز می شود، اما کشت تابستانه بنا به تاریخ برداشت محصول گیاهان پاییزه و با توجه به شرایط آب وهوایی، بین 10 خرداد تا 20 تیر ماه است. عملکرد دانه سویا درکشت بهاره از کشت تابستانه بیشتر است.
سویا ازنظر دوره رشد به13 گروه رسیدگی تقسیم بندی می شود. هرچه به سمت گروه رسیدگی ده پیش می رود، ارقام دیررستر می شوند. در کشور ما، ارقام گروههای 2 ،4،3 ،5 و 6 با توجه به نواحی مختلف شرایط آب وهوایی منطقه، تطابق بیشتری را نشان داده اند و در چهار دسته زیر تقسیم بندی می شوند:
- ارقام زودرس شامل گروههای 2 و 3
- ارقام متوسط رس شامل گروه 4
- ارقام دیررس شامل گروه 5
- ارقام خیلی دیررس شامل گروه 6
تاریخ کاشت سویا
در رابطه با تاریخ کاشت مناسب سویا لازم به ذکر است، به طور کلی سویا گیاهی حساس به طول روز می باشد و با کوتاهتر شدن روزها سریعتر به گل رفته و رشد زایشی را زودتر شروع می کند. برای این که گیاه سویا از یک پتانسیل زایشی مطلوبی برخوردار باشد باید دارای یک دوره رویشی کافی باشد که معمولاً بر اساس منابع در حدود 45 روز می باشد، بنابراین تاریخ کاشت ارقام سویا باید طوری انتخاب شود که در اثر کاهش دوره های رشد و نمو، گیاه کمتر خسارت ببیند. صفر فیزیولوژیک سویا حدود 10 درجه سانتی گراد می باشد. یعنی زمانی که درجه حرارت خاک به این مقدار رسید می توان اقدام به قرار دادن بذر در خاک نمود. بذر سویا بر اساس رطوبت خاک و درجه حرارت هوا بعد از 7-5 روز جوانه زده و سبز می شود. در استان گلستان کشت دوم سویا مرسوم بوده و این مساله به دلیل صرفه اقتصادی بیشتر کشاورزان می باشد. اما در سطوح محدودی ممکن است بعد از باقلا و یا نخود فرنگی و سیب زمینی کشت سویا به صورت بهاره انجام شود. به همین جهت برای کشت های زود (بهاره) بهتر است از ارقام دیر رس مثل کتول و سامان استفاده نمود و در کشت های دوم و تأخیری، ارقام متوسط رس و زود رس مناسب تر می باشند. همچنین به علت شرایط خاص آخر فصل (سرد شدن هوا و شروع بارندگی های پائیزه) ارقام متوسط رس و زودرس به علت اینکه سریع تر مراحل رشدی را تکمیل می کنند در حقیقت از شرایط نامناسب آخر فصل می گریزند.
در رابطه با انتخاب رقم، از آن جائیکه ارقام سویا دارای تیپ های رشدی مختلفی هستند لذا مساله تیپ رشد اهمیت زیادی دارد، به طوریکه در کشت های تأخیری که معمولاً احتمال برخورد با تنش های محیطی از جمله تنش گرما و رطوبت بیشتر می باشد، بهتر است از رقم های رشد نامحدود و نیمه محدود استفاده نمود، چون ارقام فوق، این توانایی را دارند که در صورت بروز تنش های احتمالی تا حدودی خسارت حاصل را جبران کنند ولی در ارقام رشد محدود مثل گرگان3 توانایی جبران خسارت کمتر می باشد در نتیجه عملکرد کاهش چشمگیری خواهد داشت.
انتخاب رقم مناسب سویا
بهترین رقم برای کشت در هر منطقه، رقمی است که بتواند مراحل رشد خود را در زمان موجود یا فصل رشد موجود در منطقه به اتمام رساند، مراحل رشدی حساس آن یعنی گلدهی و غلاف بندی با شرایط نامساعد محیطی مواجه نشود و عملکرد مناسبی داشته باشد. ارقام سویا را می توان بر اساس میزان حساسیت به طول روز، به بسیار زودرس تا بسیار دیررس تقسیم بندی کرد. روی هم رفته، ارقام زودرس برای عرض های جغرافیایی بالا و هوای خنک یا نواحی با طول فصل رشد کوتاه مناسب هستند، درحالی که در نواحی با تابستان های گرم و عرض های جغرافیایی متوسط، می توان با رعایت تاریخ کاشت مناسب، از ارقام گروه متوسط رس تا دیررس استفاده کرد. به طورمعمول، در کشت های تاخیری که احتمال برخورد گیاه با تنش های محیطی مثل تنش گرما و خشکی بیشتر است، بهتر است از ارقامی با تیپ رشد نامحدود و نیمه محدود مانند ویلیامز استفاده کرد. سبب این ترجیح آن است که درصورت بروز احتمالی تنش های محیطی، گیاه بتواند خسارت حاصله را جبران کند. در ارقام با رشد محدود، توانایی جبران خسارت ناشی از تنش ها کمتر است و درنتیجه، بر اثر بروز تنش، عملکرد دانه کاهش می یابد. ارقامی که متناسب با طول فصل رشد و میزان تجمع واحد حرارتی، از تمام طول فصل رشد بهره مند می شوند، عملکرد اقتصادی بیشتری دارند. درمقابل، ارقامی که زودتر از پایان فصل زراعی در یک منطقه به مرحله رسیدگی می رسند، عملکرد کمتری خواهند داشت؛ البته در شرایطی که در یک منطقه، بنا بر آماده شدن زمین زراعی برای کشت زمستانه ( زراعت بعدی( محصولاتی مانند غلات زمستانه باشد، می توان با وجود شرایط مساعد محیطی، از ارقامی با دوره رشد کوتاه تر استفاده کرد. خوابیدگی یا ورس بوته های سویا بیشتر در خاک های بسیار حاصلخیز یا خاک های خیلی مرطوب روی می دهد.
در چنین شرایطی، انتخاب ارقام با ارتفاع کوتاه تر و درنتیجه، مقاوم به خوابیدگی اهمیت زیادی دارد. مقاومت به بیماری ها نیز شاخص مهمی در انتخاب ارقام سویا است. برای نمونه، در خاک های با بافت سنگین و رسی، ممکن است بیماری پوسیدگی فیتوفتورایی ریشه شیوع یابد. حاصل فعالیت های تحقیقاتی سویا در کشور، معرفی بیست رقم تجاری از گروه رشدی دو تا پنج است که مهمترین آنها عبارتاند از: ارقام نکادر، کاسپین، تلار و ساری برای کشت در استان مازندران، کتول و سامان برای استان گلستان، کوثر و M9 برای استان لرستان، ویلیامز، L17 یا صبا، آرین و پارسا برای دشت مغان و سالند و 504 برای کشت در استان خوزستان.
مشخصاتتان را وارد کنید 