کاشت سویا و تناوب کاشت سویا

روش های کاشت سویا

سویا به دوصورت خشکه کاری و هیرم کاری ( نم کاری ) کشت می شود.

خشکه کاری سویا

پس از آماده سازی زمین، به روش فارو، با فاصله خطوط 50 تا 60 سانتی متر و با استفاده از بذرکارهای ردیفی پنوماتیک با صفحه های مخصوص سویا، سویا کشت می شود. میزان مصرف بذر در این روش، 90 الی 100 کیلوگرم بنا به نوع رقم است. سویا از نظر عملکرد، به شدت نسبت به فاصله ردیف واکنش نشان می دهد. در این روش، به صورت نواری آبیاری می شود.

هیرم کاری سویا

در این روش که در بیشتر نقاط سویاکاری کشور قابل توصیه است، با از بین بردن کاه و کلش پس از برداشت غلات، زمین را بلافاصله آبیاری می کنند و پس از گاورو شدن زمین، 110 الی 120 کیلوگرم بذر را با دستگاه ردیفکار مناسب می کارند. آبیاری تا زمان ظهور گل ها متوقف می شود و زمان آبیاری دوم در مرحله گلدهی و هنگام آبیاری سوم نیز در مرحله پرشدن دانه ها است. در مجموع با آب پیش از کاشت که به آب هیرم معروف است، سه بار آبیاری می شود. در مواردی که هوا بسیار گرم یا زمین شیب دار است، ممکن است آبیاری چهارم نیز ضرورت یابد.

54,000 تومان108,000 تومان کاملترین مجموعه آموزشی کاشت، داشت و برداشت سویا

آرایش مناسب در کاشت سویا

آرایش کاشت و تراکم بوته بنا به طول دوره رشد رقم و کشت بهاره یا تابستانه، میزان مصرف بذر سویا از 90 تا 110 کیلوگرم در هکتار تغییر می کند. تراکم گیاهی کشت تابستانه را بیشتر از تراکم گیاهی کشت بهاره در نظر می گیرند. همچنین رقم های دیررس به سبب رشد بیشتر، تراکم کمتری نسبت به رقم های زودرس دارند. تراکم گیاه سویا در رقم های زودرس و میان رس، حدود 45 تا 50 گیاه در مترمربع و در رقم های دیررس، بین 30 تا 40 گیاه در مترمربع است. تراکم بالا موجب تشکیل نخستین غلاف در ارتفاع بالاتری نسبت به سطح خاک می شود و برداشت مکانیزه محصول را ساده تر میکند. بااین حال، باید توجه داشت که مصرف بیش از اندازه بذر، سبب خوابیدگی و ورس گیاهان به ویژه درکشت با فواصل کم بین ردیف ها می شود. کاهش تولید شاخه، تعداد غلاف و تعداد دانه در بوته، از دیگر معایب تراکم بسیار بیشتر از حد مطلوب است. آرایش کاشت سویا به دو صورت زیر است:

روش اول در کاشت سویا: دو ردیف کاشت روی هر پشته به عرض 75 سانتی متر

در این روش، باتوجه به زمان کشت، طول دوره رشد و رقم، فاصله بوته ها روی خطوط کشت 6 تا 8 سانتی متر توصیه می شود. آرایش کشت سویا به صورت دو ردیف روی پشته، فضای بین ردیف ها و رقابت بین علف های هرز را کاهش می دهد، بر توسعه بیشتر گیاه روی ردیف ها تأثیر می گذارد و همچنین رقابت بین بوته های سویا برای دسترسی به فضای رشد و نور بیشتر را کاهش می دهد. این آرایش کاشت موجب افزایش تعداد غلاف در بوته و سرانجام، افزایش عملکرد دانه می شود.

روش دوم در کاشت سویا: یک ردیف کاشت روی پشته به عرض 50 تا 60 سانتی متر

در این روش، باتوجه به زودرس یا دیررس بودن رقم، فاصله گیاهان روی ردیف کاشت بین 3 تا 5 سانتی متر تغییر می کند. ارقام زودرس با تراکم بیشتری کاشته می شوند. در فاصله خطوط کاشت کمتر از پنجاه سانتی متر، امکان استفاده از کولتیواتور برای از بین بردن علف های هرز وجود ندارد و لازم است ازطریق روش های شیمیایی و تناوب، علف های هرز را مدیریت کرد.

عمق کاشت سویا

در بین گیاهان روغنی، سویا بیشترین وزن دانه را دارد. گیاه سویا به تراکم و سله خاک بسیار حساس است. این موضوع به ویژه برای رقم های زودرس که مقدار شاخه کمی تولید می کنند، اهمیت بسیاری دارد. چنانچه درصد سبز مزرعه کافی نباشد، استفاده بهینه از شرایط محیطی نیز فراهم نمی شود و عملکرد دانه در واحد سطح کاهش می یابد. عمق کاشت اهمیت زیادی در کشت سویا دارد؛ درصورتیکه عمق کاشت خیلی کم باشد، با خشک شدن سریع خاک، جوانه زنی با اشکال مواجه می شود و اگر خاک خیلی عمیق باشد به ویژه در اراضی با خاک های سنگین، گیاهچه نمی تواند راحت به سطح خاک برسد. بنابراین، عمق کاشت در زراعت سویا، 3 تا 5 سانتی متر توصیه می شود. معمول ترین ادوات کشت سویا ردیفکارهای ذرت، پنبه، چغندرقند و گاهی گندم است، اما باید دقت داشت که این ادوات مجهز به مهار عمق باشند و پیش از کاشت، تنظیمات لازم روی آنها انجام گرفته باشد.

تناوب کاشت سویا

سویا را نباید در یک مزرعه بیش از دو سال متوالی کشت کرد. بیماری های پوسیدگی ریشه مثل فیتوفتورا و ریزوکتونیا، به شدت در تک کشتی های پشت سرهم سویا در یک مزرعه گسترش می یابند. سویا نباید پس از لوبیا، کلزا یا آفتابگردان کشت شود؛ وگرنه بیماری کپک سفید، عملکرد سویا را به طور چشمگیری کاهش می دهد. بهترین گیاهانی که به خوبی در تناوب با سویا قرار می گیرند، غلاتی همچون گندم، جو و ذرت هستند. همچنین، مشخص شده است که قرارگیری سویا در تناوب با گندم، عملکرد گندم را نیز به طور معناداری افزایش می دهد. در بیشتر مزارع، سویا در کشت دوم پس از برداشت غلات کاشته می شود؛ ازاین رو، بیشترین تناوب سویا در این مناطق، تناوب غلات ( گندم و جو) و سویا است. استفاده از این تناوب، با وجود برخی از معایب مثل رطوبت زیاد خاک در زمان خاک ورزی برای کشت های پاییزی، پیدایش شرایط مناسب برای ایجاد بیماری های قارچی خاک زی و کرپه کردن کشت غلات، می تواند با مهار علف های هرز و ایجاد حاصلخیزی، نقش مؤثری برای محصول بعدی داشته باشد.