جمع آوری رسوب کف استخرهای پرورش کپور ماهیان
در مقاله های قبلی گفته بودیم که مراحل آماده سازی استخر برای پرورش کپور ماهیان به شرح زیر است:
عملیات خشک کردن استخرهای پرورش کپور ماهیان
عملیات جمع آوری رسوب درکف استخرهای پرورش کپور ماهیان
عملیات شخم و دیسک زنی استخرهای پرورش کپور ماهیان
عملیات آهک پاشی استخرهای پرورش کپور ماهیان
عملیات باروری سازی استخرهای پرورش کپور ماهیان
ما در این مقاله به بررسی عملیات جمع آوری رسوب کف استخرهای پرورش کپور ماهیان می پردازیم:
جمع آوری رسوب کف استخرهای پرورش ماهی به دلایل متعددی انجام می شود. انباشته شدن مقدار زیاد رسوب درکف استخرها می تواند سبب کدر شدن آب استخرهای پرورش ماهی کپور شود. رسوب ها بنا به دلایل مختلفی در کف استخرهای پرورش ماهی انباشته می شود از جمله:
1- فرسایش دیوارهای اطراف استخرهای پرورش ماهی می تواند باعث انباشت مقدار زیادی رسوب در قسمت هایی از استخر شود.
2- در صورتی که استخرهای پرورشی ماهی در فاصله بین دو فصل پرورشی تخلیه شود، بارندگی در کف استخرها می تواند سبب فرسایش قسمت داخلی، خاکریزها و لبه های کم عمق شود. مواد فرسایشیافته می تواند در قسمت های عمیق استخرهای پرورشی ماهی جای گیرد.
3- فرسایش مکانیکی خاک در قسمت جلوی دستگاه های هواده مشاهده می شود زیرا دراین قسمت در اثر هوادهی، جریان های سنگین و قوی آب وجود دارد که باعث تجمع ذرات فرسایش یافته می شود. بتدریج با دور شدن از دستگاه های هواده یعنی در جاهایی که جریان های ضعیف آب استخرهای پرورش ماهی وجود دارد، عملیات ته نشست باعث انباشت مقدار زیادی رسوب می شود. به عبارت دیگر در قسمت هایی ازکف استخرها که قبلاً هیچ گونه سابقه نفوذ و ورود رسوب خارجی وجود نداشت، عملیات ته نشست رسوب اتفاق می افتد.
جمع شدن رسوب نرم در استخرهای پرورش ماهی به دلایل مختلف نامطلوب است. این رسوب می تواند در قسمت های عمیق تر استخرها جای گیرد و آنها را پر کند و از این طریق سبب کاهش ظرفیت آبگیری استخرهای پرورش ماهی شود.
لایه های لجن در استخرهای پرورشی نباید از 10 تا 15 سانتیمتر بیشتر باشد. اگر عمق لجن بیش از این مقدار باشد، بوی نامطبوعی ایجاد می کند. زمانی که لجن استخرها به50 تا70 سانتیمتر برسد، لازم است که لجن تراشیده و از استخر خارج شود. بهترین زمان خارج کردن لجن، فصل پاییز است. این لجن به دلیل دارا بودن برخی عناصر، از کودهای آلی نیز بهتر است، بنابراین برای زمین های کشاورزی قابل استفاده است.
در کشورهای آسیای جنوب شرقی بخصوص در کشور چین، رسوب کف استخرهای پرورش ماهی را به مزارع کشت برنج، صیفی جات و حتی به باغداران مرکبات به عنوان کود می فروشند ولی به دلیل مصرف بیش از حد اکسیژن، برای مزارع پرورش ماهی مناسب نیستند.
وجود ذرات رسوب نرم در استخرهای پرورش ماهیان گرمابی سبب به دام افتادن غذاهای پلیت و یا گرانول های کودهای شیمیایی می ً شود و عملاً آنها را از دسترس ماهیان و محیط درون استخرهای پرورشی دور می کند.
نواحی بی هوازی غالباً در قسمت هایی از استخرهای پرورش ماهی که دارای رسوب نرم هستند اتفاق می افتد. دراین نواحی به دلیل تجمع مداوم رسوب های نرم بر روی یکدیگر، فضای عاری از هوا ایجاد می شود. محل استقرار رسوب نرم نمی تواند زیستگاه مناسبی برای موجودات کفزی باشد. رسوب نرم می تواند مانع صید ماهی از استخرهای پرورش ماهی شود زیرا وجود این ذرات و تجمع آنها در تور ماهیگیری باعث اختلال در عمل تورکشی درکف استخرهای پرورش ماهی می شود و عملیات صید ماهی را به تأخیر می اندازد.
به طور کلی رسوب های نرم باید قبل از آن که تجمع آنها باعث ایجاد لایه ضخیم و سخت شود، به صورت دوره ای حرکت داده شوند. جمع شدن این رسوب ها و ایجاد تل ذرات رسوب باعث زیرخاک ماندن وسائل مختلف از جمله بیل های مکانیکی یا بولدوزرها می شود.
برخلاف تصور پرورش دهندگان، رسوب های نرم قسمت های عمیق شامل موادمغذی نیست، بنابراین دلیل موجهی برای ذخیره کردن رسوب نرم در خارج استخرهای پرورش ماهی وجود ندارد. این رسوب ها اغلب باید به مکان هایی که در معرض فرسایش قرار گرفته اند برگردانده شود. البته لازم است برای جلوگیری از فرسایش مجدد، این مواد در مرحله اول فشرده شوند و یا در مقابل فرسایش خاک به روش های زیر محافظت شوند:
- جلوگیری از فرسایش ذرات خاک به وسیله پوشش گیاهی.
- جلوگیری از فرسایش ذرات خاک به وسیله سنگ.
- جلوگیری از فرسایش ذرات خاک به وسیله سدها و موانع وقتی که رسوب در بیرون از استخر پرورش ماهی پخش می شود، پخش شدن آنها باید به صورت مرتب انجام شود به طوری که از ایجاد منظره های زشت ناشی از تجمع سنگ و عوامل طبیعی خاک در اطراف استخر جلوگیری شود. همچنین از دیدگاه اکولوژیکی تجمع رسوب به علت عملیات تجزیه بی هوازی و متصاعد شدن بوی نامطلوب گازها، سبب کاهش ارزش اکولوژیکی محیط اطراف استخرهای پرورش ماهی می شود.