آبیاری درختان پسته
پسته یکی از محصولات مهم باغبانی کشور است که علاوه بر مصارف داخلی، یکی از محصولات صادراتی مهم کشور نیز به حساب می آید. به دلیل نقش مهم پسته در صادرات و جایگاه آن به عنوان یکی از منابع تأمین ارز، برداشت قدم های مؤثر برای افزایش تولید و کیفیت این محصول لازم و ضروری به نظر می رسد. در سال های اخیر، به دلیل کاهش نزولات جوی و به دنبال آن خشک سالی مداوم، کمبود آب و تنش خشکی به یکی از مشکلات مهم تولید این محصول با ارزش تبدیل شده است. بنابراین، مدیریت آبیاری و استفاده بهینه از آب برای آبیاری در باغ های پسته بسیار لازم و ضروری است.
کیفیت آب آبیاری درختان پسته
کیفیت آب از شاخص های مهم برای افزایش عملکرد می باشد، بطوری که بین عملکرد محصول پسته و شوری آب و خاک رابطه معنی داری وجود دارد. به عبارتی با افزایش شوری میزان عملکرد کاهش می یابد و زمانی که EC به 24 دسی زیمنس به متر می رسد، عملکرد به صفر تنزل می یابد. قابل ذکر است تا میزان شوری 8 دسی زیمنس بر متر در خاک، کاهش معنی داری در عملکرد محصول پسته ایجاد نمی شود. فاکتورهای EC و SAR ( نسبت جذب سدیم ) از جمله فاکتورهای قابل توجه در روش آبیاری سطحی و روش های آبیاری قطره ای، بابلر، تراوا و کوزه ای و ... می باشند. پارامترهای مهم دیگری نظیر PH ،میزان ذرات معلق در آب، میزان یون هایی نظیر بی کربنات، آهن، منگنز، سولفید هیدروژن و ... در گرفتگی نازل ها نقش دارد. همچنین رسوباتی نظیر کربنات ها باعث گرفتگی نازل های آبیاری قطره ای می گردند که با اقداماتی نظیر اسیدشویی، کلرزنی و قطره چکان های خود شوینده از بروز مشکلات احتمالی و مسدود شدن نازل ها جلوگیری بعمل می آید.
انجام توصیه های زیر برای کاهش مصرف آب در باغات پسته ضروری است ( چنانچه به دلایلی اجرای آبیاری تحت فشار امکان پذیر نباشد):
کاهش عرض نوارهای آبیاری بر حسب نوع بافت خاک و شیب زمین
انتخاب طول مناسب نوارهای آبیاری بر حسب نوع بافت خاک و شیب زمین به شرح زیر:
در خاک های سبک طول نوار بهتر است بین 50-30 متر در نظر گرفته شود که طول کمتر مربوط به شیب ملایم تر می باشد.
در خاک های با بافت متوسط طول نوار بین 100-50 متر در نظر گرفته می شود.
در خاک های سنگین طول نوار بین 150-100 متر انتخاب گردد.
قابل ذکر است طول نوارهای بیشتر از مقادیر بالا به علت تلفات زیاد آب در اثر نفوذ عمقی توصیه نمی شود.
استفاده از پوشش هایی نظیر کاه و کلش و ماسه جهت کاهش تبخیر از سطح خاک
استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار در باغات پسته
سیستم های آبیاری تحت فشار و از آن جمله سیستم های قطره ای سطحی و زیرسطحی، بابلر و تراوا از مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار در کاهش مصرف آب در باغات پسته می باشد. دور آبیاری در آبیاری قطره ای بین 15-10 روز، در سیستم بابلر بین 30-20 روز بر حسب سن درخت، شوری آب و خاک، نوع خاک و دمای محیط قابل توصیه می باشد.
توصیه های لازم برای اجرای آبیاری تحت فشار در آب نسبتا شور تا شور:
- تا EC کمتر از 5 ، از آبیاری قطره ای با قطره چکان های داخل خط و دبی 4 لیتر در ساعت که خود شوینده و تنظیم کننده فشار است، استفاده گردد.
- در EC کمتر از 10 ، از آبیاری قطره ای با قطره چکان های خارج خط و دبی بالاتر (8 لیتر درساعت) که خود شوینده و تنظیم کننده فشار است، استفاده گردد.
- در ECبالاتر از 10 ، بهتر است از روش های آبیاری بابلر که کمتر دچار گرفتگی می شوند و هم امکان آبشویی را جهت جلوگیری از تجمع نمک ها در خاک فراهم می نمایند، استفاده گردد.
فاصله بین قطره چکان ها در خاک سبک تا متوسط 1 تا 25/1 متر و در خاک سنگین 25/1 تا 5/1 متر می باشد.
وقتی از آب شور در روش آبیاری قطره ای استفاده می شود، دور آبیاری بایستی کوتاه باشد تا ریشه در شرایط شوری کم قرار گیرد. حتی الامکان سعی شود رطوبت خاک همیشه در حد ظرفیت زراعی (20-15 درصد رطوبت خاک) ثابت بماند تا غلظت نمک در حداقل باشد.
چند توصیه دیگر
در خاک های با بافت متوسط آبیاری ترجیحاً 3 تا 6 روز یکبار انجام شود.
در خاک های با بافت سبک آبیاری ترجیحاً 3 روز یکبار انجام شود.
در خاک های سنگین آبیاری ترجیحاً حداکثر 6 تا 9 روز یکبار انجام شود.
میزان آب مصرفی بایستی مطابق با نیاز آبی درخت و معادل تبخیر و تعرق و نیاز آبشویی باشد.
شستشو به دفعات می تواند از مسدود شدن قطره چکان ها جلوگیری کرده و رسوب گذاری املاح را در لترال به حداقل ممکن برساند.
در زمستان ها نباید سیستم غیرفعال باشد، هر1 الی 2 بار در هفته راه اندازی شده تا از گرفتگی قطره چکان ها جلوگیری شود ( البته باید روزهای یخبندان را هم در نظر گرفت)
بعد از کاشت و در اولین آبیاری باید آب بیشتری به خاک داد تا منطقه توسعه ریشه اشباع شود، سپس مطابق با دور آبیاری طراحی شده، آبیاری ادامه یابد.
توضیحات بیشتر در مورد آبیاری درختان و باغات پسته و روش ها و سیستم های مختلف آبیاری باغات پسته در پکیج آموزشی کاشت، داشت و برداشت پسته و مدیریت باغ های پسته گفته شده است.