پرورش کرم ابریشم - چگونه کرم ابریشم را پرورش می دهند
کرم ابریشم به منظور تولید پیله پرورش داده می شود ( از کرم ابریشم پیله تولید می شود) و هدف استفاده از پیله ها، روش نگهداری کرم ابریشم را مشخص می کند. از پیله ها جهت ابریشم کشی یا خارج کردن پروانه برای تخم ریزی استفاده می شود.
روش های نگهداری برای هر دو منظور مشابه بوده و تنها برخی نکات فنی خاص در مراحل مختلف نگهداری وجود دارند و هدف های تولید پیله های تجارتی شامل هدف کمّی استحصال الیاف ابریشم و هدف کیفی تولید الیاف مناسب از نظر طول تار، توان ابریشم کشی و ظرافت تار بوده که برای دستیابی به هدف های مورد نظر رعایت شرایط زیر ضروری است.
1- انتخاب تخم نوغان مرغوب.
2- ایجاد شرایط محیطی لازم برای رشد و پرورش کرم ابریشم.
3- انتخاب برگ توت با کیفیت مناسب.
4- پیشگیری و کنترل آفات و امراض.
نگهداری کرم ابریشم دارای چهار مرحله مشخص و متمایز است:
مرحله تفریخ تخم نوغان
مرحله پرورش لارو ابریشم
مرحله تنیدن
مرحله برداشت
1- تفریخ تخم نوغان
برای تکامل رشد جنین تخم نوغان و خروج لارو شرایط محیطی خاصی مورد نیاز است که برای تأمین آن ها از اتاق های تفریخ تخم نوغان استفاده می شود. این اتاق ها
می توانند به هر شکل و اندازه ای متناسب با حجم کار باشند ولی به هر حال باید رطوبت و نور آن ها تأمین شده و شرایط مطلوب فراهم شود.
مرحله تفریخ در پرورش کرم ابریشم یکی از مراحل مهم پراهمیت تلقی شده برای تأمین شرایط حرارتی، رطوبتی و نوری لازم در اتاق های تفریخ استفاده از چراغ های معمولی حرارتی و روشنایی، لامپ های فلورسنت و دستگاه های اتوماتیک ایجاد کننده ی حرارت، رطوبت و نور معمول است. از خصوصیات دیگر اتاق تفریخ امکان تأمین بهتر شرایط تاریکی لازم و جلوگیری از حمله آفات و مورچه ها است.
روش تفریخ معمولی: چنانچه تخم های مورد استفاده از نوع تخم های یک نسله یا دو نسله باشند، آن ها را از سردخانه خارج و به مدت سه روز در حرارت ١٥ درجه سانتی گراد نگهداری می کنند. سپس حرارت را به ١٨ الی ٢٠ درجه سانتی گراد رسانده و دو روز دیگر نیز این شرایط را حفظ می کنند. پس از آن مدت چهار روز تخم ها را در حرارت ٢٣ تا ٢٤ درجه سانتی گراد قرار داده و متعاقباً حرارت را به ٢٥ درجه سانتی گراد رسانده و تا خروج لاروها حرارت اتاق تفریخ را در همین درجه ثابت نگاه می دارند.
2- عملیات پرورش کرم ابریشم
شروع نگاهداری کرم: ابتدا لاروهای تازه تولد یافته به بسترهای نگهداری در فضای معینی پخش و نخستین برگ توت به آن ها داده می شود. مجموعه این فعالیت ها را شروع نگاهداری کرم می نامند.
قبل از شروع پرورش باید محل پرورش را که اصطلاحاً تلمبار گفته می شود، تمیز شده، درجه حرارت محیط به ٢٨ درجه سانتی گراد و رطوبت به نود درصد رسانده شود تا شرایط لازم برای کرم های تازه تفریخ شده فراهم شود. علاوه بر این باید سینی های پرورش که با توجه به حجم تخم نوغان از قبل آماده شده با کاغذ روزنامه یا هر نوع کاغذ مناسب که جریان هوا بتواند از آن عبور کند، پوشانده شود.
عملیات انتقال بدین شرح انجام می شود:
اول: دریچه جعبه تفریخ را همراه با پوشش کاغذ پارافین برداشته و در کنار جعبه تفریخ بر روی سینی پرورش قرار می دهند.
دوم: سطح بدن لاروها را قبل از تغذیه با سموم مناسبی مانند کابینوران یا پافسول (پودر فرمالدئید به نسبت ٥ درصد و آهک مرده ٩٥ درصد) با استفاده از پارچه های توری نازک به طور یکنواخت سمپاشی می کنند.
سوم: برگ های خورده شده را به طور یکنواخت در سطح تمامی بستر می ریزند.
چهارم: روی بستر را جهت حفظ رطوبت و جلوگیری از خشک شدگی برگ ها و کنترل تابش نور با کاغذ پارافینی می پوشانند.
پنجم: چند ساعت پس از تغذیه و چسبیدن کرم ها به برگ ها با استفاده از پر مرغ باقیمانده آن ها را از روی کاغذ پارافین جدا و بر روی بستر انتقال داده و آن قسمت از کرم هایی را که در جعبه تفریخ قرار دارند، از روی جعبه جدا کرده و به بستر انتقال می دهند.
ششم: در مرحله شروع پرورش سطح لازم برای هر جعبه تخم نوغان 30×30 سانتی متر در نظر گرفته می شود. جنس جعبه چوبی یا مقوایی است که دیواره آن حدود چهار تا شش سانتی متر ارتفاع دارد.
هفتم: سعی می شود کرم ها در بستر انتخابی به طور یکنواخت پخش شوند. به قسمی که در بستر تراکم کرم ها یکسان باشد.
پرورش کرم جوان: به دلیل حساسیت این دوره باید دقت کافی به عمل آید تا لاروها سالم و به دور از آلودگی مانده و از قدرت و قوت کافی برخوردار شوند.
پایه و اساس نگهداری کرم ابریشم بر کیفیت نگهداری کرم جوان استوار است و هرچه در این مرحله به شرایط مناسب حرارتی، رطوبتی، تغذیه ای و بهداشتی دقت بیشتری شود، درصد موفقیت پرورش کرم بالغ افزایش خواهد یافت.
کرم ابریشم در سنین اولیه نسبت به رطوبت و حرارت های زیاد مقاوم بوده و کمتر دچار آسیب می شود ولی نسبت به کیفیت برگ های مورد تغذیه، میزان تغذیه، نظافت و بهداشت حساس بوده و چنانچه در این موارد سهل انگاری شود، موجبات زیان های جبران ناپذیر بعدی فراهم خواهد شد.
حرارت بیش از ٣٠ درجه برای کرم های جوان مناسب نبوده و احتمال ابتلای آن ها را به بیماری های ویروسی افزایش می دهند. کاهش رطوبت به ٧٥ درصد و افزایش حرارت تا ٢٧ درجه در هر یک از مراحل خواب موجب سهولت پوست اندازی کرم ابریشم می شود.
دوره نگهداری کرم جوان را مطابق جداول استانداردی که از طرف مؤسسه تولید کننده ارائه می شود تنظیم می کنند.
سمپاشی بدن کرم های جوان یک روز در میان با سموم پافسول یا کابینوران الزامی است و در مدت پرورش کرم جوان باید در یکنواخت کردن بستر پرورش توجه لازم مبذول شود.
پس از خواب رفتن باید از پودر آهک نرم برای ضدعفونی و خشک کردن بسترهای پرورش استفاده کرد.
وسایل و ادوات مورد نیاز برای پرورش کرم جوان
سینی های پرورش به ابعاد 180×90 سانتی متر
چهار چرخه های انتقال سینی
سبدهای حامل برگ
کارد برای خرد کردن برگ ها به ابعاد مختلف
کاغذهای سطح پرورش
خط کش
کاغذ پارافینی
پر مرغ
توری تمیز کردن بستر
پارچه توری برای سمپاشی روی بستر یا گردپاش دستی
وسایل لازم برای جمع آوری ضایعات بستر پرورش
حرارت سنج و رطوبت سنج
آهک نرم و سرند شده
فرمالین و سموم پافسول یا کابینوران
مرحله پرورش کرم جوان (پس از شروع تغذیه دوم روز اول) بدین صورت انجام می گیرد که سطح پرورش را با توجه به جداول استاندارد تنظیم و برگ ها را با توجه به اندازه مشخص شده خُرد و با توجه به دفعات تغذیه روزانه دو یا سه بار روی کرم ها می ریزند.
پرورش کرم بالغ: منظور از کرم بالغ، سنین چهار و پنج کرم ابریشم است که در مقایسه با کرم های جوان از خصوصیات ویژه ای برخوردار هستند و چون در شرایط طبیعی (محیط آزاد) نگهداری می شود طرز نگهداری آن با کرم جوان متفاوت است. کرم بالغ به حرارت و رطوبت زیاد و شرایط نامناسب تهویه حساس است. در پایان سن سوم، کرم های جوان را به محیط آزاد و تلمبارهای صحرایی انتقال داده بر روی بسترهای پرورش که از قبل آماده شده و کاغذ گذاری کرده، پهن می کنند.
تغذیه کافی از برگ های مناسب و رعایت موارد بهداشتی (تهویه، حرارت، رطوبت، نظافت تلمبارها و سمپاشی به موقع) از اصول مهمی است که در پرورش کرم بالغ باید به آن ها توجه شود.